تغذیه ی کودکان در دوران بیماری ها

● زردی نوزادان
زردی یکی از تظاهرات شایع کلینیکی است که به طور تقریبی در اغلب نوزادان، در چند روز اول تولد اتفاق می افتد. در اکثر موارد زردی نوزادان فیزیولوژیک (طبیعی) است ولی درمواردی دلایل مختلف پاتولوژیک ( غیرطبیعی ) عامل بروز زردی است.
بیش تر نوزادانی که از شیر مادر استفاده می کنند زردی فیزیولوژیک درآن ها شدت یافته، یا این که زمان آن طولانی تر خواهد بود.
● زردی فیزیولوژیک
این نوع زردی به طور معمول در یک نوزاد رسیده از روز دوم تولد شروع شده در روز سوم به حداکثر رسیده (بیلی روبین ۷-۶ میلی گرم در دسی لیتر) و از روز سوم میزان بیلی روبین شروع به کاهش می کند تا پایان هفته ی دوم که به حد طبیعی بالغان یعنی بیلی روبین حدود ۱ میلی گرم در دسی لیتر می رسد.
در نوزادان نارس، زردی در روز پنجم تا هفتم به حداکثر میزان خود یعنی بیلی روبین حدود ۱۲-۱۰ میلی گرم دردسی لیتر می رسد ممکن است تا یک ماه و یا بیش تر طول بکشد.
● زردی ناشی از شیرمادر
درنوزادانی که از شیر مادر تغذیه می کنند زردی فیزیولوژیک تشدید می شود یعنی میزان بروز زردی در آن ها بیش تر است. هم چنین میزان بیلی روبین نیز در آن ها بالاتراست و کاهش آن نیز به آهستگی انجام می شود یعنی تا هفته ی سوم و در بعضی موارد تا ماه سوم ممکن است ادامه یابد.
زردی ناشی از شیرمادر به دو نوع زودرس و دیررس تقسیم می شود.
● نوع زود رس
زردی در سه روز اول تولد شروع می شود. علت این نوع زردی دریافت نکردن کافی شیر مادر در روزهای اول تولد است . حدود ۱۲ درصد از بچه هایی که با شیرمادر تغذیه می شوند، دچار این نوع زردی می شوند. بنابراین مکونیوم که محتوی بیلی روبین غیرکونژوگه است در روده باقی مانده و جذب خون می شود که باعث افزایش بیلی روبین خون و بروز زردی در نوزاد می شود. برای پیش گیری از این مسئله شروع اولین تغذیه ی نوزاد در اولین فرصت بعد از تولد بسیار مهم است. هم چنین تکرار دفعات شیردهی تا جریان یافتن شیر درپستان ها به خصوص در بچه های اول لازم است.
● نوع دیررس
دراین نوع زردی از روز پنجم بعد از تولد، زردی به سرعت افزایش می یابد و درپایان هفته ی دوم به حداکثر خود می رسد. علت این نوع زردی در‌ آخرین مطالعات این است که شیر بعضی از مادران که نوزادانشان دچار این نوع زردی هستند نه تنها مانع جذب بیلی روبین از روده نمی شود( برخلاف شیرمادر طبیعی ) بلکه به افزایش باز جذب بیلی روبین از روده ها نیز کمک می کند که به علت وجود میزان بالای اسیدهای چرب آزاد است.
به هرحال این نوع زردی خوش خیم است و تاکنون موردی از ضایعه ی مغزی توسط این نوع افزایش زردی خون در نوزادان گزارش نشده است. قطع شیر دراین مورد با صلاحدید پزشک به مدت ۲۴ تا ۴۸ ساعت اثر تشخیصی و درمانی دارد. در این مدت کاهش قابل ملاحظه ای در میزان بیلی روبین سرم ایجاد می شود و بعد از این مرحله می توان تغذیه با شیرمادر را دوباره شروع کرد.
لازم به ذکر است که دادن ترنجبین، خاکشیر، کره و سایر موارد رایج به نوزادن نه تنها هیچ گونه اثر قطعی در کاهش بیلی روبین خون ندارد بلکه منجز به عوارض بی شمار بسیاری می شود. دراین موارد تغذیه ی خوب مادر و دریافت مایعات کافی توسط او حمایت عاطفی روانی مادر به خصوص توسط همسر با افزایش میزان شیر مادر و امکام شیردهی مکرر به کاهش بیلی روبین خون نوزاد و رفع زردی کمک شایانی می کند. نکته مهم این که اکثر متخصصان قطع شیر مادر را به صلاح نوزاد نمی دانند.
● شکاف لب
در این موارد باید به مادر تفهیم کرد که نوزاد طبیعی است و شیردادن به اومثل کودکان طبیعی می باشد. به طورمعمول پستان مادر شکاف لب را پرکرده ومکیدن، خوب پیش می رود. مادر درحالی که سینه ی خود را داخل دهان طفل قرارداده، می تواند انگشت خود را داخل شکاف گذاشته تا نیروی مکش توسط طفل اعمال شود ( انگشت مادر حتماً باید با آب و صابون شسته شده باشد). این مسئله که طفل را تشویق به مکیدن کنیم تا عضلات چانه و فک تقویت شود اهمیت زیادی دارد. چنان چه نیروی مکش مؤثرنبود مادر می تواند شیرخود را بدوشد و با قطره چکان یا وسایل دیگر به نوزاد بخوراند. درمواردی از وسایل مخصوص برای نوک سینه می توان استفاده کرد.
● شکاف کام
درشکاف کام بلع نرمال است. اگر شکاف باریک و محدود به کام نرم باشد، نوزاد قادراست ازکام سخت که در جلوتر قرارگرفته است برای مکیدن نوک سینه استفاده کند ولی اگر شکاف در قسمت کام سخت باشد شیردهی مشکل ترصورت می گیرد. بهتر است وضعیت شیرخوار به حالت نیمه نشسته باشد.
در مواردی که شکاف کام بسیار وسیع باشد می توان شیرمادر را دوشید و در شیشه هایی با سرشیشه ی مخصوص به شیرخوار داد.

دکتر زهرا ذوعلم
متخصص کودکان و نوزادان

منبع : بنياد انديشه اسلامي