شخصیت علمی، فرهنگی علی علیه السلام

صدای درخواست علی (ع) كه با تضرع، از مردمش می خواست تا ازعلم و معرفتش سرمست شوند، در میان همهمه حاضران گم شد! پنهان شد! و پس از آن با سؤال بی ربط و بی محتوای شخص كوته فكری از دست رفت! تمام شد! فقط اثری از آن در كتب تاریخی بجای ماند، تا در سالهایی دور و در روزگاری دیگر،‌ دانشمند سنی مذهبی چون ((ابن ابی الحدید)) بگوید:
((این ادعایی است كه در طول تاریخ فقط شخصیتی مثل علی (ع) كرده است و می تواند بكند))
همانا این سید انسانهای متكامل و رشد یافته است كه ضمن رعایت اصل اعتدال و پرهیز از هر گونه افراط و تفریط درگرایش به یكی از این جنبه ها، همه ابعاد وجودی خویش را در حد اعلای خود پرورش می دهد. به گواهی تاریخ، علی (ع) در رشته های گوناگون از علوم عقلی و نقلی، طبیعی و ماوراء الطبیعه، ریاضیات و اخلاقیات و اقسام فنون و حرفه های دیگر تخصص داشته اند، كه برخی از آنها را بر می شماریم:
۱) ساخت اولین مدرسه اسلامی در ((صفه)) و تدریس در آن مدرسه
۲) انجام معالجات پزشكی (جذام- ضدعفونی- امراض داخلی)
۳) تدوین قرآن كریم
۴) ابداع علم صرف و نحو عربی و علم تجوید و تعلیم این علوم
۵) ستاره شناسی و جهت یابی در شب: (اولین بار در راه ″جلولا و نهاوند″ برای لشكر، مورد بهره برداری قرار گرفت.)
۶) تدریس زبان خارجی: (زبان پارسی ساسانی- زبان سریانی- خط پهلوی)
۷) دعوت عی (ع) به دانشگاه جندی شاپور خوزستان جهت تدریس ادبیات، طب و علوم دیگر كه به علت وقوع جنگ صورت نگرفت.
۸) تعلیم مدیریت: (هركس را كه برای اداره قسمتی از كارهای حكومتی و دولتی می فرستادند، پیش از آن می بایست كلاس مدیریت را می گذراند. این مدرسه در مدینه قرار داشت.)
۹) تسلط و تكلم به لهجه ها و زبان ملتهای جهان، حتی گویشهای محلی كه البته غیر از عربی، تلكم به زبانهای فارسی، تركی، عبری، لاتین و هندی در تاریخ زندگی ایشان درج گردیده است.
۱۰) ترجمه كتب علمی (امیرالمؤمنین ((قراباذین)) اثر دانشمندان دانشگاه جندی شاپور را از پارسی به عربی برگرداند، و راه را برای دیگران گشود.)
۱۱) تدریس علوم اسلامی ازجمله: عرفان، فقه، علوم قرآنی، فلسفه و ... در سنین جوانی
۱۲) تسلط كامل بر تورات و انجیل (علاوه بر قرآن)
۱۳) شناخت تاریخ گذشتگان و تاریخ ملل دیگر (ازجمله ایران و تاریخ آن)
۱۴) برگزاری كلاس تعلیم قضاوت و استوار ساختن اصول محاكمات حقوقی و جزایی
۱۵) فلز شناسی
جدا از تخصصهایی كه در رشته های پیشین ذكر شد، امیرالمؤمنین را می توان یكی از بزرگترین نویسنده ها و خطبای تاریخ ادبیات عرب نام برد. به شهادت تمام ادبا و عقلای تاریخ، نهج البلاغه اثری است از قرآن- كلام الهی- فروتر و از كلام بشر، فراتر!
به غیر از قرآن منسوب به مولای متقیان، ایشان اولین نویسنده در تاریخ اسلام هستند و پس از ایشان است كه سلمان فارسی ، ابوذر غفاری، اصبغ بن نباته و عبدا... ابن ابی رافع نیز به تألیف كتب اسلامی پرداختند. حضرت علی (ع) دوازده كتاب تألیف نمود كه موضوع آنها: علوم قرآنی، پیشگویی حوادث عالم، احادیث پیامبر اسلام (ص) ، واجبات دین، ابواب فقه، علوم سیاسی اجتماعی، مباحث مدیریتی، وصیت نامه به محمد حنفیه و دیوان شعر است. بیشتر آنها هم اكنون از جمله میراث امامت محسوب شده و نزد حضرت صاحب الزمان (عج) موجود است. البته باید توجه داشت همه علومی كه پیش از این ذكرشد،‌ مواردی بودند كه زمینه و شرایط اجتماعی آن روز اجازه بروز این علوم را به مولای متقیان داد، چه بسا اگر ذهن و معرفت مردم و ظرف علمی جامعه، ظرفیت و یا زمینه بروز بیش از این را داشت مواردی بیش از آنچه ذكر شد از سیره امیرالمؤمنین به ظهور می رسید و یا اینكه چه بسا علوم دیگری هم به دست بشر می رسید كه به دلیل همین نبودن ظرفیتها از دسترس بشریت به دور مانده و در سینه پرنورشان به امانت مانده است تا رسیدن زمان آن، ان شاءا...! چرا كه امام مخزن علم الهی است و تمام اسرار و رموز هستی در نزد او موجود است، ولی چون تسلیم محض خداست هرگاه خداوند بخواهد از آن علم استفاده خواهد كرد.

منبع : امام علی