لیپوساکشن

لیپوساکشن که با اسامی لیپوپلاستی ( « تغییر شکل چربی») یا ساکشن لیپکتومی ( برداشت چربی با کمک ساکشن) نیز شناخته می شود یک عمل جراحی زیبایی است که چربی را از قسمتهای متفاوتی از بدن بر می دارد. نواحی که بر روی آنها عمل انجام می شود عبارتند از شکم، رانها، باسن، گردن، دست ها و جاهای دیگری از بدن. چربی معمولا" از طریق یک کانول یا آسپیراتور برداشته می شود.
اگر چه فعالیت بدنی و رژیم غذایی برای از دست دادن وزن و چربی های اضافی مفید می باشد ولی بعضی از رسوبات چربی ممکن است به این تلاشها پاسخ ندهند. در اینگونه موارد استفاده از لیپوساکشن می تواند یک انتخاب باشد. لیپوساکشن یک جایگزین بدون زحمت برای فعالیت و رژیم غذایی نیست. این کار نوعی شکل دادن به بدن است و نه یک روش کاهش وزن. میزان چربی برداشت شده بسته به پزشک، روش جراحی و بیمار متفاوت است ولی میزان میانگین آن معمولا" کمتر از ۱۰ پوند ( ۵ کیلوگرم ) است.
عوامل متعددی وجود دارند که میزان چربی را که در یک جلسه می توان با اطمینان برداشت کرد، محدود می نمایند.
ولی در نهایت پزشک و بیمار تصمیم می گیرند . برداشت زیاد چربی عواقب منفی بدنبال دارد. در افرادی که بیش از حد ساکشن می شوند در پوست برجستگی ها و یا دندانه های غیر طبیعی ممکن است دیده شود.
گزارش هایی در مورد افرادی که ۵۰ پوند ( ۷/۲۲ کیلوگرم) چربی از بدنشان برداشت شده اغراق آمیزاست. در عین حال ، امکان شکل دادن با لیپوساکشن می تواند کاهش وزن ظاهری که ایجاد می کند بیشتر از میزان چربی واقعی برداشت شده از بدن باشد . این عمل تحت بیهوشی عمومی یا لوکال قابل انجام است. بی خطر بودن تکنیک به میزان بافت برداشت شده، انتخاب بیهوشی و سلامت عمومی بیمار دارد.
● انتخاب بیمار
هر فردی کاندید مناسبی برای لیپوساکشن نمی باشد . همانطور که قبلا" ذکر شد، این عمل جایگزین مناسبی برای رژیم غذایی یا تحرک بدنی نیست . یک کاندید مناسب باید :
▪ بیشتر از ۱۸ سال سن داشته باشد.
▪ از سلامت عمومی بهره مند باشد .
▪ رژیم غذایی و فعالیت بدنی را بکار برده باشد ولی ۱۰ تا ۱۵ پوند آخر اضافه وزن در بعضی از قسمتهای ذخیره ای بدن باقی مانده باشد.
دیابت ، عفونت و مشکلات قلبی عروقی معمولا" فرد را فاقد صلاحیت برای انجام این عمل می گردانند.
در افراد مسن، پوست الاستیسیته کمتری دارد، بنابراین معمولا" به سادگی در اطراف شکل جدید سفت نمی شود. در این موارد علاوه بر لیپوساکشن, عمل های دیگری نیز باید انجام گردد.
● روش انجام
اساس هر عمل جراحی لیپوساکشن بدین منظور است که :
▪ میزان مناسبی از چربی برداشت شود.
▪ حداقل آسیب در بافتهای مجاور نظیر عروق خونی و بافت همبند ایجاد کنند.
▪ تعادل مایعات بیمار مصون بماند
▪ حداقل ناراحتی برای بیمار و جراح ایجاد گردد
● تکنیک ها
در روش اصلی، یک کانول کوچک (مثل نی ) از طریق یک برش کوچک وارد می شود. این کانول به یک دستگاه واکیوم متصل می گردد. جراح با احتیاط کانول را در داخل لایه چربی به عقب و جلو می کشد، سلولهای چربی را جدا کرده و با ساکشن آنها را از بدن خارج می کند.
امروزه بندرت از این روش استفاده می شود و جراحان از اصلاحات متعددی که در این روشها بوجود آمده است بهره می گیرند.
● لیپوساکشن پایه تزریق مایع
مقدار اندکی مایع، کمتر از حجم چربی که برداشت می شود، در محل تزریق می گردد.
این مایع حاوی :
▪ لیدوکائین : بعنوان بی حسی موضعی
▪ اپی نفرین: جهت انقباض عروق خونی و کاهش حجم خونریزی
▪ یک محلول نمکی : مشابه محلولهای نمکی بدن باشد.
این محلول کمک می کند که سلولهای چربی شل شده و خونریزی را به حداقل برسانند.سپس سلولهای چربی ساکشن می شوند.
● لیپوساکشن تورمی
در این روش یک تغییر عمده نسبت به لیپوساکشن پایه ایجاد شده است . به جای حجم اندک مایع، مقدار زیادی مایع، حدود ۳ تا ۴ برابر حجم چربی که قرار است برداشت شود، به داخل محل تزریق می شود.
نوع مایع مشابه با لیپوساکشن پایه است ولی این افزایش حجم، بین عضله و بافت چربی فضایی را ایجاد می کند که مکان کافی برای لوله ساکشن که جراح برای برداشت سلولهای چربی استفاده می کند، فراهم می نماید .
بسته به اندازه محل، این عمل حدود ۴ ساعت یا بیشتر نسبت به لیپوساکشن پایه به طول می انجامد. دلیل آن اینست که این مایع باید با احتیاط وارد شود و حدود یکساعت زمان لازم است تا قبل از انجام هر کاری مایع پخش شده و ناحیه را متسع نماید.
● بخیه
بخیه زدن یا نزدن به نظر جراح بستگی دارد. چون برشها کوچک هستند و مقدار مایعی که باید تخلیه شود زیاد است :
▪ بعضی از جراحان برشها را باز می گذارند، تا مایع اضافی بهتر خارج شود. آنها دریافتند که خروج آزاد مایع به بهبود سریعتر برشها کمک می کند.
▪ بعضی دیگر بخشی از برش را بخیه می زنند و فضایی را برای درناژ مایع باز می گذارند.
▪ بعضی دیگر بخیه زدن را ۱ یا ۲ روز به تاخیر می اندازند تا بخش اعظم مایع تخلیه گردد. در هر صورت، چون مایع در حال تخلیه شدن است، پوشش زخم باید مرتب تعویض شود.
لیپوساکشن فوق مرطوب ( Super- Wet )
در این روش، حجم تزریق شده با میزان حجم چربی که قرار است برداشته شود تقریبا" برابر است. بسیاری از جراحان پلاستیک برای موارد لیپوساکشن با حجم زیاد این روش را ترجیح می دهند. زیرا تعادل بهتری از جهت هموستاز و اضافه بار بالقوه مایع برقرار می سازد. عمل بسته به اندازه محل ۱ تا ۳ ساعت به طول می انجامد .جهت انجام عمل تسکین وریدی همراه با لیدوکائین موضعی یا بیهوشی کامل ضرورت دارد.
لیپوساکشن با کمک اولترا سوند ( UAL )
این عمل که لیپوساکشن اولتراسونیک نیز نامیده می شود، یک نوعی از لیپوساکشن تورمی است. کانول ویژه ای ارتعاشات اولتراسوند را به داخل بدن هدایت می کند . این ارتعاش دیوارۀ سلولهای چربی را می ترکاند و چربی را امولسیونه می کند، یعنی آنرا به شکل مایع در می آورد تا راحت تر ساکشن شود.برای کار در مناطقی که بافت چربی بیشتری دارند مانند قسمت بالای پشت و ناحیه سینه در مردان ، UAL انتخاب مناسبی است.
▪ زمان انجام نسبت به لیپوساکشن متداول بیشتر و نسبت به لیپوساکشن تورمی کمتر است.
▪ میزان از دست دادن خون کمتر است.
▪ ولی به نظر می رسد که ریسک تشکیل سروما مختصری بیشتر است که باید با سوزن تخلیه شود.
لیپوساکشن با کمک نیرو ( Power -assisted)
در این روش از کانول ویژه ای که دارای تحرک مکانیکی است استفاده می شود، بگونه ای که نیاز به حرکات دستی جراح نمی باشد از سایر جهات این روش مشابه UAL می باشد.
▪ حرکات کانولا ظریف تر است بگونه ای که ناراحتی کمتری برای بیمار ایجاد می کند.
▪ در ضمن ، به نظر می رسد به علت کنترل بهتر کانولا خطر سوراخ شدن ارگانهای داخلی کمتر باشد
لیپوساکشن با کمک اولتراسوند خارجی ( EUAL یا XUAL )
XUAL نوعی از UAL است که انرژی اولتراسوند از خارج از بدن و از طریق پوست تامین می گردد و دیگر نیازی به کانولای ویژه UAL نمی باشد.
این روش بدین دلیل ابداع گردید، که در بعضی از موارد ، روش UAL منجر به نکروز پوستی و سروما می شود.
XUAL با بهره گیری از اولتراسوند خارجی یک روش ممکن برای پیشگیری از اینگونه عوارض می باشد. همچنین این روش می تواند بصورت بالقوه :
▪ هم در زمان عمل و هم بعد از آن ناراحتی کمتری برای بیمار ایجاد کند.
▪ از دست دادن خون را کاهش دهد.
▪ در بافت اسکار امکان دسترسی بهتری فراهم نماید
▪ نواحی وسیعتری را مورد درمان قرار دهد
در عین حال، امروزه کاربرد وسیعی ندارد و مطالعات به اندازه تاثیرات آن قطعی نیستند .● آماده سازی بیمار
قبل از انجام هر یک از اعمال فوق الذکر:
▪ هیچ نوع آنتی کوگوالانی در طی دو هفته قبل از عمل مصرف نشده باشد
▪ اگر نیاز به بیهوشی عمومی باشد و جراحی در صبح انجام گیرد، بیمار باید از شب قبل ناشتا باشد. در صورت استفاده از بی حسی لوکال نیازی به ناشتا بودن نیست.
▪ از حدود دوماه قبل از عمل سیگار کشیدن باید ممنوع گردد. سیگار کشیدن با گردش خون تداخل دارد و ممکن است ریسک ایجاد لخته خون را افزایش دهد.
عمل
در تمام روشهای لیپوساکشن موارد خاصی است که باید مد نظر قرار گیرند:
▪ قبل از عمل بیمار و جراح در مورد اینکه چه نواحی تحت درمان قرار گیرند و چه نتیجه ای مورد انتظار خواهد بود صحبت نموده و به توافق رسیده باشند.
▪ در روز عمل برگ رضایت عمل تکمیل شود.
▪ حدود یک ساعت قبل از عمل آنتی بیوتیک داده شود.
▪ نواحی مورد عمل در حالیکه بیمار در حالت ایستاده قرار دارد، بر روی بدن مشخص گردند.
▪ بعضی اوقات از نواحی که قراراست عمل شوند عکس می گیرند تا بیمار عکس های قبل و بعد از عمل را داشته باشد.
▪ در اطاق عمل از محلولهای استریل کننده نظیر بتادین استفاده شود.
▪ بی حسی موضعی تزریق می شود و بیمار می تواند آرام بخش خوراکی یا وریدی دریافت نماید.
▪ برشها کوچک و در حد ۳/۱ تا ۴/۱ اینچ هستند.
▪ بیمار IV Line داشته باشد زیرا همراه با چربی مایع نیز از دست خواهد رفت وتعادل بدن باید برقرار بماند.
▪ بیمار تحت مانیتورینگ باشد تا فشارخون، ضربان قلب وسطح اکسیژن خون تحت کنترل باشد.
▪ بیمار به خاطر حرکت کانولا فقط احساس خراشیده شدن و مالش خواهد داشت.
▪ معمولا" بیمار همان روز می تواند بلند شود، راه رفته و به منزل برود، البته در صورتیکه بیهوشی عمومی نگرفته باشد
● بهبود
▪ پس از عمل، تا زمانی که درناژ متوقف شود که بسته به محل حدود چندین روز تا ۲ الی ۴ هفته طول می کشد، بیمار باید از لباس چسب یا بانداژ فشاری استفاده کند.
▪ هر یک تا دو روز باید بانداژ تعویض شود.
▪ درن ها و بخیه ها پس از ۵ تا ۱۰ روز یا هر زما نیکه درناژ تخلیه شود باید برداشته شوند.
▪ درد با داروهای مسکن معمول کنترل می شود.
▪ تورم بعد از دو هفته تا دو ماه فروکش می کند.
▪ خونمردگی ها بعد از چند روز تا دو هفته پاک می شوند.
▪ بی حسی ممکن است چندین هفته ادامه یابد.
▪ بعد از چند روز تا چند هفته بسته به نوع عمل می توان فعالیت را شروع نمود.
نتیجه نهایی یک تا شش ماه پس از جراحی مشخص می گردد، پس از چند روز تا چند هفته که تورم برطرف شود بیمار تغییرات قابل توجهی را خواهد دید.
● تسریع در بهبودی
بیمار باید:
▪ برای پیشگیری از هیدراتاسیون مقادیر کافی آب بنوشد.
▪ چند روز قبل و بعد از عمل از مصرف الکل اجتناب ورزد.
▪ در محل عمل از کیسه آب گرم و سرد استفاده نکند.
▪ حداقل به مدت یک هفته بعد از عمل در آب قرار نگیرد (وان حمام، استخر شنا و .... )
▪ ممکن است بیمار دچار سرگیجه شود، در چنین مواقعی به آهستگی تغییر وضعیت دهد، برای بلند شدن کمک بگیرد، لباس فشاری را به آهستگی در بیاورد.
سلولهای چربی ساکشن شده بطور دائم برداشته شده اند، ولی اگر بیمار رژیم غذایی و فعالیت بدنی را به شکل مناسبی رعایت نماید، سلولهای چربی باقیمانده می توانند بزرگ شده، توده های جداگانه ای ایجاد نمایند
● عوارض جانبی
عارضه جانبی ( Side Ephect ) بر خلاف کمپلیکاسیون از جهت پزشکی یک مشکل جزئی و خفیف است، هر چند که می تواند ناراحت کننده و حتی دردناک باشند.
۱) خونمردگی : می تواند در کوتاه مدت دردناک باشد و طی کمتر از چند هفته محو می شود.
۲) تورم : طی یک تا دو ماه به تدریج از بین می رود.
۳) اسکار : بسته به نوع خاص عمل اندازه آن فرق می کند و باید طی چند هفته از بین برود. باقی ماندن اسکار یک مسئله شخصی است و تا حدی به وراثت فرد بر می گردد. در بعضی افراد، بهبود اسکار ممکن است یک سال به طول انجامد.
۴) درد : درد گذراست و با داروهای مسکن معمولی بهبود می یابد.
۵) بی حسی : گاهی اوقات برای چند هفته باقی می ماند.
۶) محدودیت حرکت : بسسته به نوع عمل دارد.
▪ عواملی که باعث محدودیت حرکتی موقت می شوند :
ـ پوشیدن لباس فشاری
ـ بالا نگه داشتن سر
تورم یا درد موقت
● کمپلیکاسیونهای احتمالی
همانند هر عمل جراحی دیگری، علاوه بر عوارض جانبی خفیف و گذرا، خطرات خاصی وجود دارد. جراح طی جلسات مشاوره قبل از عمل، این موارد را ذکر می کند. انتخاب دقیق بیماران بروز آنها را به حداقل می رساند. اگر مناطق تحت عمل بسیار وسیع یا متعدد باشند یا مقادیر زیادی چربی برداشته شود این احتمال افزایش می یابد.
طی دهه ۱۹۹۰ مواردی از مرگ و میر و نیز میزان هشدار دهنده های این عوارض در اثر لیپوساکشن رخ داد با بررسی و آموزش بیشتر، جراحان میزان عوارض را کاهش داده اند.
در مطالعه ای که در مجله Dermatologue Surgery ( Iuly ۲۰۰۴ , pp.۹۶۷-۹۷۸ ) به چاپ رسیه است، ذکر گردیده که :
▪ در مجموع میزان عوارض بالینی %۷/۰ ( ۵ مورد از ۷۰۲ نفر )
▪ میزان عوارض خفیف % ۵۷/۰
▪ میزان عوارض عمده %۱۴/۰ و یک بیمار که نیاز به بستری شدن پیدا کرد.
● عوارض احتمالی جدی تری عبارتند از :
▪ واکنشهای آلرژیک به بیهوشی : اکثر موارد لیپوساکشن با بی حسی لوکال انجام می شود، بنابراین از خطرات بیهوشی عمومی اجتناب می شود.
▪ عفونت : هر زمانی که بدن بریده یا سوراخ شود، باکتریها می توانند نفوذ کرده و عفونت ایجاد کنند. در حین لیپوساکشن، سوراخهای کوچک متعددی به عرض تقریبا: ۳/۱ اینچ برای ورود کانولا ایجاد می شود.
▪ آسیب پوستی : اکثر جراحان بر روی لایه های عمقی چربی کار می کنند تا از زخمی شدن پوست علاوه بر زخمهای ناشی از ورود کانولا جلوگیری کنند.
▪ گاهی اوقات ممکن است کانولا بافت زیر پوست را تخریب نماید و به شکل ظاهری لکه دار بر روی سطح پوست تظاهر کند.
▪ نکروز پوستی از عوارض نادر است و پوست ناحیه نکروزه از بین می رود. باکتریها می توانند به این ناحیه تهاجم کنند.
▪ سوراخ شده یک ارگان داخلی : از آنجائیکه کانولا در معرض دید جراح نیست، گاهی اوقات باعث آسیب یک ارگان داخلی می شود، مثل روده ها در حین لیپوساکشن کم، چنین صدمه ای می تواند به کمک جراحی اصلاح شود ولی در موارد نادری ممکن است کشنده باشد.
▪ نا منظمی قوام پوست : گاهی اوقات پوست ممکن است بصورت برجسته و ناهموار به نظر برسد که ناشی از برداشت غیر یکنواخت چربی یا الاسیستی ضعیف پوست می باشد. روند ترمیم در افراد مختلف متفاوت است و در بیماران مسن تر سیر بهبودی آهسته تر و نا کامل تر می باشد.
▪ ترومبوآمبولی و آمبولی چربی : اگر چه لیپوساکشن از نظر ترومبوآمبولی یک جراحی کم خطر محسوب می شود ولی نباید خطر آنرا نادیده گرفت.
▪ سوختگی ها : گاهی اوقات حرکات کانولا می توانند باعث سوختگی های اصطکاکی بر روی پوست یا اعصاب شوند. علاوه بر این، در UAL ، گرمای ناشی از دستگاه اولتراسوند می توانند موجب آسیب پوست یا بافتهای عمقی شود.
▪ مسمومیت با لیدوکائین : در روش فوق مرطوب یا توری که حجم زیادی از مایع تزریق می گیرد و یا در هنگامی که مایع غلظت بالایی از لیدوکائین دارد ممکن است میزان لیدوکائین نسبت به بذن فرد افزایش یابد. مسمومیت با لیدوکائین در ابتدا موجب گزگز و خواب آلودگی و در نهایت تشنج و بدن بال آناختلال هوشیاری و قفسه سینه و تنفسی شود.
▪ عدم تعادل مایعات : چون بافت چربی مقادیر زیادی مایع دارد که در لیپوساکشن برداشته می شود و نیز جراح در حین عمل، بخصوص در لیپوساکشن توری، مقادیر زیادی مایع تزریق می کند خطر بهم خوردن تعادل مایعات بدن وجود دارد. این اتفاق ممکن است بعد از عمل و زمانی که بیمار در منزل است روی دهد. اگر مقدار مایع باقیمانده در بدن زیاد باشد، قلب، ریه ها و کلیه ها تحت تاثیر قرار می گیرند.
پزشک جراح باید فهرست نوشته شده ای از علایمی که فرد باید مراقب باشد و نیز دستورالعملهایی برای مراقبت خود شخص لازم است به همراهی بیمار بدهد.

دكتر حمیر رضا ریحانی - رزیدنت طب اورژانس

منبع : درمانگران حکیم خراسان