برنامه هسته ای ایران و دورویی اتمی غرب

این سیاستمدار بریتانیایی در این مقاله که تحت عنوان «دورویی اتمی» در شماره روز ۳۰ نوامبر روزنامه بریتانیایی گاردین چاپ شده، یادآور می شود که در حال حاضر، بریتانیا نقشی اساسی را در مذاکرات هسته ای با ایران ایفا می کند و ممکن است در صدد برآید تا این موضوع را به شورای امنیت سازمان ملل ارجاع دهد.
آقای بن، که در زمان فعالیت های سیاسی خود به جناح چپ حزب کارگر تعلق داشت و در سال های اخیر نیز از برخی سیاست های دولت کارگری، از جمله حمله به عراق انتقاد کرده، در این مقاله می افزاید که بریتانیا در حالی این نقش را برعهده دارد که تونی بلر، نخست وزیر، خود در صدد احیای برنامه استفاده گسترده تر از نیروگاه هسته ای در بریتانیا برآمده است.
وی غرب را به دورویی در مقابله با برنامه های هسته ای ایران متهم کرده و می گوید که برای درک عمق این دورویی، لازم است به تاریخچه فعالیت های اتمی ایران نگاهی انداخت که به نظر می رسد اینک به گونه ای مصلحت جویانه به دست فراموشی سپرده شده است.
به گفته سرپرست سازمان انرژی اتمی ایران در دوران حکومت شاه، ایران در نظر داشت با اجرای یک برنامه هسته ای وسیع، ظرفیت نیروگاه اتمی خود را در خلال حدود بیست سال بعد به حدی بالاتر از ظرفیت نیروگاهی بریتانیا در آن زمان برساند.
این وزیر سابق کابینه بریتانیا از ملاقات خود با محمدرضا پهلوی، آخرین شاه ایران در ژانویه سال ۱۹۷۶ یاد می کند که بخش اعظم آن به گفتگو درباره برنامه دولت وقت ایران برای اجرای یک برنامه وسیع تولید برق از نیروی اتم اختصاص داشت.
آقای بن در این مقاله می نویسد که قبل از ملاقات با شاه، دکتر اکبر اعتماد، که سرپرستی سازمان انرژی اتمی ایران را برعهده داشت، به وی گفت که ایران در نظر دارد تا سال ۱۹۹۴ نیروگاه های هسته ای به ظرفیتی ایجاد کند که از ظرفیت تولید برق هسته ای بریتانیا در آن زمان بیشتر بود.
تونی بن از قول دکتر اعتماد نقل می کند که ایران به این منظور، نسبت به خرید دستگاه های سانتریفوژ برای غنی سازی اورانیوم علاقه مند است هرچند این کشور همچنان بر جلوگیری از گسترش جنگ افزارهای اتمی تاکید دارد.
● کمکهای خارجی به شاه
تونی بن در ادامه مقاله می افزاید که محمدرضا پهلوی در ملاقات با وی گفت که فناوری هسته ای مورد نیاز خود را از فرانسویان و آلمانی ها دریافت می کند و مانعی هم نمی بیند که از شوروی در این زمینه کمک بگیرد.
آقای بن به خاطر می آورد که تنها یک سال پس از این ملاقات، دکتر والتر مارشال، رییس سازمان اتمی بریتانیا و مشاور خود وی، اعلام داشت که همزمان مشاورت با شاه را هم برعهده دارد و طرحی را در زمینه استفاده از فناوری هسته ای در اختیار رهبر ایران قرار داده است.
شاه ایران ضمن همکاری با فرانسه و آلمان از کمک شوروی نیز استقبال می کرد.
شاه در نظر داشت رآکتورهای دارای سیستم خنک کننده با آب تحت فشار را از شرکت آمریکایی وستینگهاوس خریداری کند و گفته بود که اگر بریتانیا نیز حاضر به خرید این سیستم و تعویض سیستم آن زمان خود باشد، ایران آمادگی داشت تا اعتبار لازم را در اختیار این کشور قرار دهد.
تونی بن اظهار می دارد که مصمم بود با چنین اقدامی از سوی بریتانیا به شدت مقابله کند.
سرانجام توافق شد ایران پنجاه درصد از سهام صنایع هسته ای بریتانیا را به منظور ساخت این رآکتورها خریداری کند.
تونی بن اظهار نظر می کند که در آن زمان، اعتقاد داشت که کمک به ایران باعث می شود تا این کشور در صدد دستیابی به تسلیحات هسته ای برآید و به همین جهت، با آن نوع کمک اتمی که مورد نظر والتر مارشال بود مخالفت می ورزید.
در عین حال، نه تنها آقای مارشال، بلکه مدیرکل وزارت انرژی نیز، که مستقیما طرف مشورت جیم کالاهان، نخست وزیر قرار داشت، ظاهرا از تغییر فناوری اتمی بریتانیا و همکاری با ایران حمایت می کرد.
به نوشته تونی بن، در یکی از جلسات کمیته ویژه کابینه بریتانیا، نخست وزیر ضمن ابراز نگرانی از گسترش فناوری خطرناک هسته ای، ابراز داشت که در هر حال بهتر است بریتانیا در زمینه تولید انرژی اتمی با ایران همکاری کند زیرا در هر صورت، فرانسه یا آلمان به چنین اقدامی مبادرت خواهند ورزید.
● عدم نگرانی آمریکا
تونی بن در ادامه مقاله خود می نویسد که آنچه بسیار عجیب به نظر می رسید، این بود که آمریکایی ها ابدا درباره برنامه ایران برای دستیابی به ظرفیت عظیم هسته ای احساس نگرانی نمی کردند زیرا در آن زمان، شاه یکی از متحدان ایالات متحده محسوب می شد.
به نظر این سیاستمدار بریتانیایی، دیدگاه ایالات متحده و کشورهای غربی نشانه کاربرد معیارهای دوگانه در زمینه دستیابی سایر کشورها به فناوری هسته ای بوده است که با سیاست آنها در قبال حمله نظامی صدام حسین، رهبر سابق عراق، به ایران پس از سقوط شاه، و سکوت در برابر زرادخانه اتمی اسرائیل همخوانی دارد.
تونی بن یادآور می شود که اخیرا آژانس بین المللی انرژی اتمی و محمد البرادعی، مدیرکل آن، به دلیل تلاش در پیشبرد پیمان منع گسترش جنگ افزارهای هسته ای موفق به دریافت جایزه صلح نوبل شدند اما به نظر وی، کشورهای دارای تسلیحات اتمی در واقع به این پیمان اهمیتی نمی دهند.
در یکی از جلسات کمیته ویژه کابینه بریتانیا در سال ۱۹۷۷، نخست وزیر ضمن ابراز نگرانی از گسترش فناوری خطرناک هسته ای در جهان، ابراز داشت که در هر حال بهتر است بریتانیا در زمینه تولید انرژی اتمی با ایران همکاری کند زیرا در هر صورت، فرانسه یا آلمان به چنین اقدامی مبادرت خواهند ورزید.
دلیل آقای بن این است که در پیمان منع گسترش جنگ افزارهای هسته ای، این دسته از کشورها ملزم شده اند که برای دستیابی به توافقی در جهت خلع سلاح اتمی خود تلاش کنند اما هیچ نشانه ای از اقدام در این مورد به چشم نمی خورد.
نویسنده مقاله با اشاره به امکان ارجاع پرونده هسته ای ایران به شورای امنیت سازمان ملل متحد، اظهار نظر می کند که ممکن است آقای البرادعی خود را در همان موقعیت هانس بلیکس، سربازرس تسلیحاتی سازمان ملل در عراق، بیابد.
قبل از حمله نظامی ائتلاف به رهبری آمریکا به عراق، بر اساس ادعای وجود تسلیحات کشتار جمعی در آن کشور، آقای بلیکس اظهار داشته بود که بازرسی های گروه وی چنین اتهامی را تایید نمی کند.
تونی بن این احتمال را مطرح می کند که در صورت ارجاع پرونده هسته ای ایران به شورای امنیت، آمریکا برای صدور قطعنامه ای در محکومیت این کشور تلاش کند و اگر به نتیجه نرسد، به اقدام یکجانبه علیه ایران دست بزند.
در خاتمه مقاله، آقای بن اظهار نظر می کند که اگر مشکل برنامه هسته ای ایران بتواند از طریق آژانس دنبال شود، آنگاه دستیابی به راه حلی براساس توافق دوجانبه مقدور است و توصیه می کند که باید جهان از چنین راه حلی حمایت کند زیرا، به گفته وی، نه تونی بلر و نه جورج بوش در موقعیتی نیستند که بتوانند در این زمینه موضعگیری اخلاقی کنند.
تونی بن ضمن ابراز مخالفت با وجود جنگ افزارهای اتمی، تاکید می کند که نظرات وی را نباید به منزله حمایت از اقدامات کنونی دولت ایران تعبیر کرد.
وی توصیه می کند که با توجه به سابقه ارتباط های هسته ای بریتانیا و ایران، باید در زمینه برخورد با برنامه کنونی ایران محتاط بود و با استدلالاتی که می تواند برای توجیه جنگ به کار رود مخالفت ورزید.

مرجع : خبرگزاری بی بی سی

منبع : خبرگزاری آفتاب