سید حسن تقی‌زاده

● تاریخ و محل تولد : ۱۲۵۶ ه.ش - تبریز
● تاریخ و محل وفات :۱۳۴۸ه.ش - تهران
● تخصص : سیاستمدار،نویسنده و مورخ
● آثار : مهم‌ترین آثار و تألیفات سید حسن تقی زاده عبارت است از: - مقدمه تعلیم عمومی یکی ازسرفصلهای تمدن - از پرویز تا چنگیز -گاهشماری در ایران قدیم - بیست مقاله - تمدنات قدیمه - مانی و دین او - تصحیح تحفه الملوک - تاریخ انقلاب ایران - تاریخ عربستان و قوم عرب در اوان‌ظهور اسلام - رساله تحقیق احوال کنونی ایران یامحاکمات تاریخی -مجموعه مقالات تقی زاده بعدها به همت ایرج افشار در چندین مجلد چاپ و منتشرگشت.
● زندگی نامه : سید حسن تقی‌زاده سیاستمدار،نویسنده و مورخ دوره معاصر در سال ۱۲۵۶ ه.ش در تبریز و در خانواده‌ای اهل علم و تقوی متولد شد. پدر وی سید تقی از علماء مشهورتبریز بود که در زمان تولد حسن دارای بیست و چهار سال سابقه تدریس در حوزه علمیه این شهر (و مقام مقتدای روحانی) بود. سید حسن در چهار سالگی شروع به تحصیل کرد و تا چهارده سالگی کتب فارسی معمول آن زمان را مطالعه کرد و مقدمات عربی و منطق و فقه و اصول را نزد پدر و سایر علمای تبریز فراگرفت. در سنین چهارده تا هیجده سالگی بتدریج تحولی در رشته تحصیلات و افکار تقی زاده بوجود آمد و به علوم ریاضی قدیم وکلام و حکمت و طب قدیم روی آورد و دور از چشم پدر در راه علوم خفیه و تصوف و عرفان گام نهاد. تقی زاده در هیجده سالگی (پس از فوت پدر) آزادانه به تحصیل علوم جدید پرداخت و طب و تشریح و غیره را نزد میرزا نصرا... سیف الاطباء و دکتر محمد کرمانشاهی آموخت و سپس به یاد گیری زبان فرانسه پرداخت. سید حسن سپس به تحصیل در مدرسه دارالفنون مظفری تبریز پرداخت. وی در سال ۱۳۱۶ با همکاری تنی چند از دوستان مدرسه ای بنام تربیت تأسیس کرد که پس از چندی تعطیل شد و کتابفروشی نیز در تبریز بنا نهاد که محل تجمع روشنفکران آن عهد تبریز بود. تقی زاده در این ایام کتاب عجایب آسمانی کامیل فلاماریون را به فارسی ترجمه کرد و پس از آن در مدرسه آمریکایی تبریز به فراگیری زبان انگلیسی پرداخت و نزد یکی ازمعلمان آمریکایی درجات عالیه علوم طبیعی را فرا گرفت. سید حسن در سال ۱۳۲۰ به همراه میرزا محمد علی خان تربیت و میرزا سیدحسین خان عدالت و میرزا یوسف خان آشتیانی اعتصام مجله‌ای علمی و ادبی بنام گنجینه فنون را منتشر ساخت که یک سال بطول انجامید. پس از آن در سال ۱۳۲۲ به قفقاز، استانبول، مصر، بیروت و دمشق سفر کرد و در آنجا باجرجی زیدان نویسنده کتاب( علی صوت العداله الا نسانیه) (مدیر مجله الهلال) و نیز مفتی نامدار مصر شیخ محمد عبده ملاقات کرد و پس از بازگشت به ایران و امضای فرمان مشروطیت به نمایندگی مردم تبریز به مجلس راه یافت. وی پس از به توپ بستن مجلس به اروپا رفت و مجله کاوه را درآلمان منتشر ساخت. تقی زاده با انتقال قدرت از قاجار به پهلوی مخالف بود اما پس از تأسیس سلسله پهلوی چندین مرتبه به مناصب مهم دولتی مثل وزارت فواید عامه،دارائی، سفارت فرانسه و انگلستان و سایر مشاغل سیاسی منصوب شد. تقی زاده مدتی نیز در دانشگاه کمبریج ، مدرسه مطالعات شرقی لندن و دانشگاه کلمبیا زبان و ادبیات فارسی تدریس کرد و بارها در مجامع و کنگره های علمی مختلف به ایراد سخنرانی پرداخت.سید حسن تقی زاده در سال ۱۳۴۸ه.ش در تهران درگذشت . وی دهها مقاله ادبی و اجتماعی، علمی و تحقیقی نیز در مجله کاوه (که به‌سرپرستی خود او در سالهای ۱۹۱۵-۱۹۲۰ میلادی در برلین منتشر می شد) چاپ نمود.مجموعه مقالات تقی زاده بعدها به همت ایرج افشار در چندین مجلد چاپ و منتشرگشت.

منبع : سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی