خطر در کمین دندانپزشکان

دستكش‌های لاتكس، نخستین مواد شیمیایی هستند كه دستان دندانپزشكان را دست كم سه تا چهار ساعت در یك روز دربرمی‌گیرند.
شاید اولین چیزی كه با شنیدن نام حرفه دندانپزشكی به ذهن شما خطور كند، آن است كه این حرفه بسیار درآمدزا است ولی حقیقت این است كه دندانپزشكی در ردیف مشاغل دشوار در سراسر جهان به شمار می‌آید. دندانپزشكان هر روز با انواع مواد شیمیایی و اشعه ایكس سر و كار دارند و بدتر از آن، این رده از پزشكان نمی‌توانند پشت میز بنشینند و به معاینه بیماران مشغول شوند بلكه باید هر چند دقیقه یك بار موقعیت بدنشان را تغییر و گردن، كمر و ستون مهره‌هایشان را در وضعیت متفاوتی قرار دهند كه گاه این حالت‌های گوناگون بدن می‌تواند بسیار مخاطره‌آمیز باشد.
● دردهای عضلانی- اسكلتی
اگر از هر دندانپزشكی سوال كنید كه مهم‌ترین مشكل شما در هنگام كار چیست، بدون شك از دردهای عضلانی- اسكلتی شكایت خواهد كرد. حتی دندانپزشكان جوان و یا دانشجویان دندانپزشكی این مشكل را تجربه كرده‌اند، مشكلی كه در صورت بی‌توجهی به آن می‌تواند در درازمدت به ناتوانی جسمانی، جراحی و یا حتی بازنشستگی اجباری از كار و حرفه منجر شود. ایستادن‌های طولانی، خم كردن طولانی گردن، انجام حركات تكراری، قرار گرفتن در یك وضعیت نامناسب به مدت طولانی، استرس‌های شغلی، همه و همه زمینه بروز دردهای عضلانی- اسكلتی را در زندگی دندانپزشكان به وجود می‌آورند.
بهترین روش برای حفظ سلامت استخوان‌ها و عضلات، انجام ورزش‌های كششی است. دندانپزشكان باید انجام این حركات را به عنوان بخشی از برنامه روزانه خود قرار دهند و همچنین در هنگام كار كردن روی بیمار، تلاش كنند در موقعیت‌های درست قرار گرفته و ارتفاع بیمار نسبت به بدن خودشان را تنظیم كنند.
● استرس پایان ندارد
حرفه دندانپزشكی شغلی پراسترس است و این استرس از دوران گذراندن دانشكده آغاز می‌شود. دانشجویان موظف‌اند در هر نیم ترم، كارهای عملی زیادی شامل تراش مدل‌های گچی، ساختن دستگاه‌های ارتودنسی، مدل‌های دندان مصنوعی و...را به استادان خود تحویل دهند و تعداد مشخصی بیمار را با موفقیت درمان كنند. در مطب یا كلینیك دندانپزشكی هر بیمار نیز وضعیت ویژه‌ای دارد و از آنجا كه یك دندانپزشك عمومی تقریبا بیشتر كارهای دندانپزشكی مثل جراحی، جرم‌گیری، ترمیمی و یا انواعی از ارتودنسی را انجام می‌دهد، باید در هر لحظه انتظار داشته باشد كه بیماری جدید، با مشكلی متفاوت از دیگری وارد شود كه مسوولیت درمان او، از تشخیص تا درمان برعهده دندانپزشك است. بسیاری از كارهای دندانپزشكی مثل عصب‌كشی، شانس شكست‌هایی را به دنبال دارند كه گریز از این شرایط مثل سوراخ شدن ریشه دندان و یا عصب‌كشی ناموفق، ذهن دندانپزشكان را در حین درمان و حتی در روزهای پس از آن به خود مشغول می‌كند.
● ارگونومی وسایل دندانپزشكی
اگر به یك نمایشگاه ارائه محصولات و تجهیزات دندانپزشكی سری زده باشید، خواهید دید كه هر روز تجهیزات دندانپزشكی جدیدی طراحی می‌شوند كه با داشتن قابلیت‌های چشمگیری به دندانپزشكان كمك می‌كنند تا بدنشان را در موقعیت مناسب‌تری در هنگام انجام درمان‌های دندانپزشكی قرار دهند. "تابوره" یا همان صندلی دندانپزشكی كه پستی و بلندی‌های بدن انسان را تقلید می‌كند و یا "یونیت‌های" دندانپزشكی كه مفاصل متعددی دارند و می‌توانند در جهات مختلف حركت كنند، به كمك دندانپزشكان آمده‌اند. شاید این وسایل با طراحی‌های جدید در ابتدا بسیارگران باشند ولی در درازمدت می‌توانند به سلامت جسمی و روانی دندانپزشك كمك شایانی كنند.
● مواد شیمیایی وارد می‌شوند
دستكش‌های لاتكس، نخستین مواد شیمیایی هستند كه دستان دندانپزشكان را دست كم سه تا چهار ساعت در یك روز دربرمی‌گیرند. گاهی برخی دندانپزشكان به این مواد حساسیت پیدا می‌كنند و استفاده از این دستكش‌ها برایشان بسیار دشوار می‌شود. مواد شیمیایی ضدعفونی كننده كه برای پاك كردن سطوح و برخی ابزار دندانپزشكی استفاده می‌شوند، بعد از اینكه هر بیمار مطب را ترك می‌كند، در فضای مطب پخش می‌شوند كه می‌توانند در درازمدت اثرات نامطلوبی بر سلامت پوست و دستگاه تنفس دندانپزشكان به جای بگذارند. استفاده از ماسك‌های مناسب هنگام استفاده از مواد شیمیایی در مطب می‌تواند به حفظ سلامت ریه‌ها و دستگاه تنفسی دندانپزشكان كمك شایانی كند.
● حفاظت در برابر اشعه
می‌گویند رادیوگرافی چشم دندانپزشكان است و دندانپزشكان با تجربه بدون گرفتن یك كلیشه رادیوگرافی مناسب، درمان دندانپزشكی خود را‌ آغاز نمی‌كنند. بنابراین حداقل به تعداد بیمارانی كه در یك روز به مطب مراجعه می‌كنند، دندانپزشك در معرض تابش اشعه ایكس قرار می‌گیرد. برای حفاظت از خود در برابر اشعه تلاش كنید اتاقی مخصوص با دیواره‌های سربی برای تهیه رادیوگرافی در مطب تدارك ببینید ولی اگر فقط از دیوار سربی در مطب استفاده می‌كنید، باید در مثلثی پشت دیوار سربی قرار گیرید كه اضلاع آن مثلث زوایای ۹۰ درجه و ۱۳۵ درجه با مسیر تابش اشعه مركزی بسازند. بهتر است از پیش بندهای سربی برای بیماران استفاده شود.‌
● ردپای جیوه
دندانپزشكان هر روز در مطب با ماده‌ای ترمیمی به نام آمالگام كار می‌كنند. آمالگام كه همان ماده پركننده نقره‌ای رنگ است. آلیاژی است كه حاوی مقادیر زیادی فلز جیوه است كه می‌تواند در مقادیر زیاد برای سلامت انسان خطرناك بوده و سمی باشد. هنگام پركردن حفرات تراش داده شده در دندان با آمالگام و یا برداشتن آمالگام‌های قدیمی، ذرات جیوه در فضای مطب پخش شده و بخارات جیوه در فضای مطب پراكنده می‌شوند كه سلامت دندانپزشكان را تهدید می‌كنند. برای اینكه جیوه كمتر برای دندانپزشكان دردسرساز شود، راهكارهای جالبی وجود دارد:
▪‌ با آب خنك كار كنید:
هنگامی كه پركردگی‌های آمالگام قدیمی را با توربین (مته دندانپزشكی) برمی‌دارید، آب خنك را روی دندان اسپری كنید. چون هنگامی كه برداشتن آمالگام را آغاز می‌كنید، بخارهای جیوه از سطح دندان متصاعد می‌شوند.
▪ یك مكنده قوی:
از یك مكنده‌ قوی در محیط دهان استفاده كنید. پالیشن كردن آمالگام، سطوح خطرناكی از جیوه را در فضا پراكنده می‌كند كه می‌تواند سمی باشد.
▪ منبع هوا برای بیماران:
اگر مشغول كار كردن با آمالگام در دهان بیمار هستید، یك ماسك هوا یا اكسیژن روی بینی او قرار دهید تا بیمار بخارات جیوه را از راه دهان خود تنفس نكند.
▪ بهداشت آمالگام:
ذرات آمالگام اضافی را در یك محلول ثبوت رادیوگرافی و یا محلول گچ و آب بریزید و در كوتاه‌ترین زمان ممكن در ظروف سربسته از مطب خارج كنید.
▪ پایان‌كار با آمالگام:
بعد از پایان پركردگی دندان با آمالگام، دهان بیمار را با آب خنك حداقل۳۰ ثانیه بشویید و ساكشن كرده و دستكش‌هایتان را عوض كنید و برای ادامه كار روی سایر دندان‌های بیمار یك جفت دستكش جدید بپوشید.

دكتر گلرخ ثریا

منبع : روزنامه سلامت