در جست وجوی پیام کیهانی

● تلاش فیزیكدان ها برای آشكارسازی پیامی از شعور خلاق جهان
آیا ممكن است امواج كیهانی كه در سرتاسر جهان پراكنده اند، حاوی پیامی از سوی آفریدگار جهان برای انسان و سایر موجودات ذی شعور هستی باشند؟ هرچند شاید این مطلب برای شما همانند یك اسطوره به نظر برسد، اما اینك دو فیزیكدان به نام های استفن هسو (Stephen Hsu) و آنتونی زی (Anthony Zee) فعالانه سعی در كشف چنین پیامی دارند. این دو فیزیكدان بر این باورند كه چنانچه شعوری خلاق، جهان ما را آفریده باشد، ممكن است نشانه هایی از حضور خود را در تابش زمینه میكروموج كیهانی (یعنی همان امواج باقی مانده از زمان آفرینش جهان یا مهبانگ) برجای گذاشته باشد. به عقیده هسو و زی ممكن است انسان طی ۲۰ تا ۳۰ سال آینده به جایی برسد كه بالاخره قادر به آشكارسازی این پیام كیهانی باشد.
هسو كه فیزیكدان متخصص ذرات بنیادی در دانشگاه اورگان آمریكاست، در این باره می گوید: «گاهی اوقات به این فكر می كنم كه شگفت انگیزترین حادثه ای كه ممكن است در طول زندگی ام اتفاق بیفتد چه چیزی می تواند باشد. مثلاً شاید ارتباط با یك تمدن فرازمینی و ساكنان فضایی آن و یا... اما هیچ رویدادی به اندازه دریافت پیامی كیهانی از سوی آفریدگار، شگفت انگیز و برای بشریت، تاثیرگذار نخواهد بود.» اگرچه عاملی كه موجب آفرینش جهان ما شده همچنان برای انسان ناشناخته است اما شواهد خوبی در دست داریم كه جهان ما در حدود ۷/۱۳ میلیارد سال پیش و در انفجاری از نور ایجاد شد و شروع به گسترش كرد.
البته باید توجه داشت انفجاری كه منجر به ایجاد جهان ما شد، همانند یك انفجار معمولی نبود. این انفجار، همانند انفجار یك بمب در مركز كیهان نبود كه پس از آن، انبوه ذرات ماده در خلاء جهان پراكنده شده باشند، بلكه این انفجار، انفجار خود فضا بود و در همه جا رخ داده بود و این خود فضا بود كه پس از آن همانند جداره یك بادكنك شروع به انبساط كرد.
در اولین لحظات پس از این انفجار كیهانی، جهان ما به واسطه انرژی حاصل، مملو از ذرات بنیادی (و از جمله فوتون های نور) شد. با توجه به آنكه مهبانگ، خود یك انفجار فراگیر و بدون مركز بود، نور حاصل از این انفجار نیز نوری فراگیر و بدون مركز بود كه در تمامی گستره جهان حضور داشت. اما چگالی ماده در جهان اولیه به حدی بود كه امكان گسترش آزادانه این نور وجود نداشت، ولی پس از گذشت تنها ۳۸۰ هزار سال از زمان آفرینش هستی و ادامه فرآیند انبساط جهان، چگالی ماده به حدی كاهش یافت كه جهان در مقابل نور، شفاف شد و نور فراگیر مهبانگ، به ناگهان در تمامی جهان گسترش یافت.
امروز نیز با گذشت ۷/۱۳ میلیارد سال از آفرینش جهان، هنوز هم نور آن در تمامی گستره كیهان وجود دارد. اما طول موج این نور، به واسطه انبساط جهان افزایش یافته به طوری كه بخش اصلی انرژی آن در خارج از حوزه مرئی و در محدوده میكروموج ها واقع شده و به همین دلیل هم فیزیكدان ها این نور آفرینش را «تابش زمینه میكروموج كیهانی» (Cosmic Microwave Background Radiation) نام گذاشته اند. این تابش كیهانی، ویژگی بسیار جالبی دارد. همانطور كه می دانیم، هر موجی در جهان، منبع خاصی دارد و هرچه از منبع آن دورتر شویم، شدت موج مزبور كاهش می یابد. اما چون امواج زمینه كیهانی، امواجی بدون مركز و فراگیر هستند، از هر كجای جهان - چه از كره زمین و چه از دورترین كهكشان ها - كه بررسی شوند، دارای شدت و الگوی یكسانی خواهند بود.
آنتونی زی در این باره می گوید: «تابش زمینه كیهانی، بسان یك تابلوی عظیم آسمانی است و تمامی موجودات ذی شعور ساكن سیارات جهان، قادر به مشاهده آن هستند، حتی اگر این موجودات، پنج سر و سه چشم داشته باشند و حتی اگر بیولوژی آنها مبتنی بر كربن نباشد.»
تابش زمینه میكروموج كیهانی، افت و خیزهای دمایی بسیار اندكی دارد كه حاصل افت و خیزهای چگالی ماده در جهان اولیه است. دقیق ترین اندازه گیری های انجام شده تاكنون در مورد افت و خیزهای این تابش توسط كاوشگر WMAP ناسا كه در سال ۲۰۰۱ به فضا پرتاب شد، صورت گرفته است.
نتیجه این اندازه گیری ها عموماً در قالب نموداری كه اختلاف دمای فوتون های این تابش را بر حسب توزیع زاویه ای آنها در گستره آسمان نشان می دهد به تصویر كشیده می شود. بررسی نمودار حاصل از اندازه گیری های انجام شده تاكنون، وجود پیامی كدگذاری شده در آن را نشان نمی دهد. اما از آنجایی كه میزان خطای موجود در اندازه گیری هایی كه تاكنون انجام شده نسبتاً بالاست، هنوز نمی توان گفت كه قطعاً پیامی در این سیگنال ها وجود ندارد.
هسو و زی معتقدند كه در آینده و با انجام اندازه گیری های دقیق تر از این تابش كیهانی (تا حدی كه ضریب خطا به میزان یكصد برابر فعلی كاهش یابد) جزئیات نمودار، خود را نشان خواهد داد و در آن هنگام، امكان آشكارسازی پیام احتمالی نهفته در این تابش، میسر خواهد شد.
در اوایل سال گذشته میلادی، این دو فیزیكدان حتی توانستند میزان گنجایش اطلاعاتی تابش زمینه كیهانی را محاسبه كنند. گنجایش اطلاعاتی این تابش، عملاً به میزان افت و خیزهای آماری امواج آن وابسته است. بنابر محاسبات انجام شده، این امواج می توانند پیامی به حجم یكصد هزار بیت اطلاعات را در خود ذخیره و كدگذاری نمایند و این میزان اطلاعات، به اندازه لازم زیاد هست كه بتواند پیامی عمیق و بنیادی را از سوی آفریدگار به انسان (و سایر موجودات هوشمند جهان) منتقل نماید.
اما محتوای چنین پیامی احتمالاً چه خواهد بود؟ هسو معتقد است كه چنین پیامی احتمالاً همانند یك كلید است كه حقیقتی بنیادین را بر انسان خواهد گشود. اما فعلاً باید صبر كرد. شاید تا ۲۰ الی ۳۰ سال آینده، پیام آفریدگار، در این نجوای فراگیر كیهانی، خود را بر انسان آشكار كند.

New Scientist, ۲۴ Dec. ۲۰۰۵
ترجمه: شهاب شعری مقدم

منبع : روزنامه شرق