لرزش های خنثی شده

بیماری پاركینسون برای اولین بار توسط دانشمندی انگلیسی به نام دكتر جیمز پاركینسون در سال ۱۸۱۷ میلادی توصیف شد و از این رو نام این بیماری به وی تعلق یافت.بعد از بیماری آلزایمر، پاركینسون معمولاً بیماری مخرب اعصاب به حساب می آید.پاركینسون یك بیماری مزمن و همیشه در حال پیشرفت است. از هر صد نفر بالای ۶۰ سال یك نفر به این بیماری مبتلا می شود. البته افراد جوانتر هم می توانند به این بیماری مبتلا شوند و تخمین ها نشان می دهند كه افراد جوان مبتلا به پاركینسون ۵ تا ۱۰ درصد كل این بیماران را تشكیل می دهند. براساس آمارهای موجود، بیش از ۳۰ هزار بیمار مبتلا به پاركینسون در كشور وجود دارد كه با روش نوین عمل جراحی این بیماری در بخش جراحی مغز و اعصاب بیمارستان حضرت رسول اكرم(ص) برای اولین بار جلوی رشد و پیشرفت پاركینسون تا حد بالایی گرفته می شود. این عمل جراحی در حالی انجام می شود كه بیمار هوشیار بوده و وضعیت او قابل ارزیابی و كنترل دقیق است. با دكتر غلامعلی شهیدی، متخصص داخلی مغز و اعصاب در بیمارستان
رسول اكرم(ص) در مورد پاركینسون و شیوه جدید جراحی آن گفت وگو كرده ایم.
● آقای دكتر، پاركینسون چیست؟
- پاركینسون بیماری است كه با لرزش، سفتی عضلانی و كندی حركتی مشخص می شود كه این علایم در مراحل پیشرفته بیماری بیشتر خودشان را نشان می دهند. لرزش گاهی خیلی شدید و ناتوان كننده است. ۷۰ درصد این بیماران دو سال بعد از شروع بیماری در نهایت به درمانی كه بتواند از نظر حركتی به آنها كمك كند، احتیاج پیدا می كنند.
● علت شیوع بالای پاركینسون در میان جوانان چیست؟
- متاسفانه پاركینسون به عنوان بیماری افراد مسن شناخته شده در حالی كه نسبت جمعیت و افزایش جمعیت جوان باعث شده این بیماری در بین جوانان نیز شیوع بالایی داشته باشد. آمارها نشان می دهند كه ۲۵ درصد این بیماران در سن ۵۰ سال و كمتر از ۱۵ درصدشان زیر ۴۰سال هستند. به طور كلی از هر ۱۰۰ هزار نفر ۱۰۰ تا ۳۰۰ بیمار پاركینسونی وجود دارد. پس در یك جمعیت ۷۰ میلیونی حدود ۷۰ هزار بیمار پاركینسونی وجود دارد كه حتی اگر كمتر از آن هم باشد باز هم رقم قابل ملاحظه ای است.
●چه علایم دیگری ممكن است نشان دهنده وجود پاركینسون باشد؟
- بیمار معمولاً یك سری از علایم دیگر را دارد كه این علایم تشخیص بیماری را مشكل تر می كنند. بیمار ممكن است با درد دست، شانه، اندام فوقانی و... مراجعه كند و حتی ممكن است بارها با این دردها به ارتوپد مراجعه كرده باشد، ولی در معاینه مغز و اعصاب مشخص می شود كه این بیمار كندی و فقر حركتی دارد و ماه ها پس از این كه داروهای مسكن را به صورت متفرقه مصرف كرده، تشخیص پاركینسون در او مسجل می شود. علاوه بر این علایم افسردگی نیز در ۳۰ تا ۴۰ درصد این بیماران دیده می شود كه در این صورت پزشك باید برای بیمار داروی ضدافسردگی تجویز كند.
● پاركینسونی ها از نظر بهداشت غذایی چه مشكلاتی دارند؟
- از نظر بهداشت غذایی كندی هضم و یبوست یكی از عوارض این بیماری است، بنابراین توصیه می شود از غذاهایی كه حجم زیاد، سبزیجات و فیبر زیاد دارند استفاده كنند و از مصرف غذاهای كم حجم بپرهیزند.
● آیا علت خاصی برای پاركینسون شناخته شده است؟
- بعضی از انواع پاركینسون ژنتیكی است، البته پاركینسون ژنتیكی كه با یك ژن منتقل می شود بسیار نادر است. اكثریت این بیماران توارثی نیستند، ولی این به آن معنا نیست كه زمینه خانوادگی در ابتلا به آن نقشی نداشته باشد و می توان گفت كه ژن های متعدد در یك خانواده سبب می شوند كه تعداد بیشتری از افراد آن خانواده به پاركینسون مبتلا شوند. به طور كلی شانس ابتلای هر یك از ما به پاركینسون در طول زندگی یك به ۴۰ است و اگر یكی از افراد درجه اول خانواده به آن مبتلا باشد شانس ابتلای ما یك به ۲۰ می شود و اگر دو نفر مبتلا شوند این شانس یك به هفت خواهد شد.
● عوامل محیطی چطور؟
- هنوز مشخص نشده كه عوامل محیطی و سموم مختلف گیاهی و صنعتی و حتی داروها می توانند علت این بیماری باشند. البته پاركینسونیسم (حالتی شبیه پاركینسون) می تواند در نتیجه این عوامل به وجود بیاید از جمله عواملی مانند ضربه به سر، مسمومیت با منگنز، منوكسیدكربن، مواد مخدر تزریقی و... از جمله این عوامل هستند.
● علاوه بر عمل جراحی، دارو چقدر می تواند در درمان پاركینسون مؤثر باشد؟
- نقش دارو در كنترل بیماری بسیار مؤثر است، اما باید بگویم هنوز درمان پیشگیری كننده ای برای پاركینسون شناخته نشده است و تا زمانی كه بیمار واقعاً علامت عمده ای ندارد نباید از داروهای اصلی استفاده شود در صورتی كه علایم بیمار به حدی رسید كه در فعالیت ها و كارهای روزمره برایش ایجاد مشكل كرد از آگونیست های گیرنده دوپامین مثل لوودوپا باید استفاده كرد. چون پاركینسون به علت فقر دوپامین ایجاد می شود. متأسفانه امروزه داروهای رایجی وجود دارند كه براساس مدارك موجود چندان مورد تأیید نیستند، ولی در كشور ما به طور رایج و روتین مورد استفاده قرار می گیرند و از طرف پزشك تجویز می شوند.
● آیا این داروها عوارض خطرناكی دارند؟
- البته، نمونه این داروها از جمله آرتان ظاهراً لرزش بیمار را تخفیف می دهند، ولی بعد از مدتی عوارضشان به صورت توهم، هذیان و اختلال شناختی بروز می كند و به جای آنكه در این شرایط مصرف دارو قطع شود پزشك داروی ضد توهم برای بیمار تجویز می كند كه ممكن است علایم پاركینسون را تشدید كند، این ضعف آگاهی در جامعه پزشكی را نشان می دهد.
● به غیر از دارو چه توصیه های دیگری به بیمار می كنید؟
- فعالیت فیزیكی و ورزش برای بیمار بسیار مفید است، چون پاركینسون بیمار را یكجا نشین می كند، بنابراین با راهنمایی پزشك، كار درمان و فیزیوتراپ، بیمار باید سعی كند حداكثر فعالیت را در طول روز داشته باشد و داروها را به فواصل معین و تحت نظر پزشك مصرف كند.
● پزشك چه آگاهی هایی را باید به بیمار بدهد؟
- در اینجا مشكل این است كه چون بیماری با لرزش شروع می شود، اگر در مورد ماهیت و عاقبت بیماری با بیمار صحبت نشود تصور او در اوایل این است كه لرزش را چیزی طبیعی می پندارد و آینده خاصی را برای آن نمی بیند. در درجه اول وظیفه پزشك این است كه اگر تشخیص قطعی بیماری را داده به بیمار توضیحات روشنی بدهد تا بیمار توقعش را از نحوه درمان مشخص كند.
● آیا پاركینسون لزوماً با فراموشی و اختلال حافظه همراه است؟
- پاركینسون در شكل اولیه قرار نیست با اختلال حافظه توام باشد، ولی آمارها همراهی این دو بیماری را با هم نشان دادند كه این شاید به دلیل مصرف غلط داروها باشد، ولی به طور كلی هر چه سن بیمار پاركینسونی بیشتر باشد، احتمال ابتلای او به آلزایمر بیشتر است.
● شیوه جراحی جدید پاركینسون كه در حال حاضر انجام می شود، تا چه حد در درمان بیماران مؤثر است؟
- این عمل جراحی عمل استانداردی است كه مورد تأیید سازمان غذا و داروی آمریكا هم قرار گرفته و به كمك آن می توان ۵ تا ۱۰ درصد این بیماران را جراحی كرد. بعد از جراحی نیز میزان داروی مصرفی قبل از عمل تا ۲۵ درصد تقلیل پیدا می كند. باید توجه داشت كه مصرف نامنظم دوپامین باعث حركات شدید و اضافه در بیماران می شود و برعكس عدم استفاده از آن حركت را محدود می كند كه با این شیوه جراحی می توان این حركات اضافی بدن را خنثی كرد.
● شیوه جراحی به چه صورت است؟
- ما از روش كاشت الكترود استفاده می كنیم. به این ترتیب كه یك فریم فلزی روی سر بیمار بسته می شود. بیمار با این فریم وارد دستگاه MRI می شود و مورد عكسبرداری قرار می گیرد. همزمان به وسیله این فریم ها وسیله ای داخل مغز فرستاده می شود و ما با وارد كردن این وسیله امواج داخل مغز را ثبت می كنیم تا ببینیم الكترود درست سرجایش قرار گرفته است یا نه. از بین سه تا چهار الكترودی كه كاشته شده الكترودی كه از همه بهتر است را ثابت می كنیم و عمل جراحی تمام می شود. این الكترودها توسط یك باتری كه زیر پوست در سمت چپ قفسه سینه قرار می گیرد و از زیر پوست گردن وارد مغز می شوند توسط بیمار خاموش و روشن می شوند، البته باید بگویم این عمل درمان قطعی پاركینسون نیست و فقط جلوی حركات اضافی ناشی از مصرف زیاد دوپامین را می گیرد.
● طول عمر پاركینسونی ها چقدر است؟
- طول عمر این بیماران كه در گذشته كمتر از ۱۰ سال بود، بعد از كشف لوودوپا كه در مغز به دوپامین تبدیل می شود به بیش از ۲۰ سال افزایش پیدا كرده و تقریباً با جمعیت سالم یكی شده است. برخلاف تصور عمومی كه لوودوپا را دارویی سمی می دانستند این دارو طول عمر پاركینسونی ها را طبیعی می كند.
● آیا همه پاركینسونی ها شرایط این عمل جراحی را دارند؟
- خیر، به خصوص اگر بیمار مسائل روانی شدید داشته باشد این عمل برایش مناسب نیست. ما سعی می كنیم كسی را عمل كنیم كه سن پایینی داشته باشد و دچار اختلال روانی شدید نباشد.

سمیه شرافتی

منبع : روزنامه همشهری