آنها مهار‌ می‌کنند

كشف و عرضه سایمتیدین در سال‌های ۱۹۷۰ نه تنها انقلابی را در درمان ناراحتی‌های گوارشی به وجود آورد بلكه موجب شد یك شركت داروسازی كه در حال ورشكستگی بود، تبدیل به یكی از غول‌های داروسازی جهان شود.
كمتر كسی است كه نام سایمتیدین ، رانیتیدین و فاموتیدین را نشنیده باشد. حتی امروزه با پیشرفت‌های نوین در پزشكی و آمدن داروهای جدید باز هم این گروه دارویی جایگاه ویژه‌ای در درمان ناراحتی‌های گوارشی دارد. این‌ گروه دارویی از طریق‌ رقابت‌ با هیستامین‌ در سطح‌ گیرنده‌های‌ هیستامینی‌ نوع‌ دو (H۲) در سلول‌های‌ جداره‌ای‌ معده، ترشح‌ پایه‌ای‌ و همچنین‌ تحریك‌ ترشح‌ اسید توسط غذا، پنتاگاسترین‌ و سایر محرك‌های‌ ترشح‌اسید معده‌ را مهار می‌كند. این‌ دارو به‌خوبی‌ و به ‌سرعت‌ از دستگاه‌ گوارش‌ جذب ‌می‌شود. تجزیه‌ آن‌ كبدی‌ است‌ و درحدود ۳۰تا۴۰ درصد دارو در اولین‌ عبور از كبد بی‌اثر می‌‌شود.
● با غذا یا بی‌غذا
این داروها‌ را می‌توان‌ با یا بدون‌ غذا، با شكم‌ خالی‌ مصرف‌ كرد . مقدار تجویزی‌ بسته‌ به‌ اشكال‌ دارویی‌ (كه‌ قدرت‌های‌ متفاوتی‌ دارند) و علت‌ مصرف‌ فرق‌ می‌كند. هیچگاه‌ بیشتر‌ ‌از مقدار تجویز شده‌ مصرف‌ نكنید. درمان‌ با این گروه دارویی معمولاً حدود ۸ هفته‌ ادامه‌ می‌یابد، هرچند ممكن است علا‌یم شما پس‌ از یك‌ یا دو هفته‌ رفع‌ شود‌. ‌حتی‌ در صورت‌ احساس‌ بهبودی‌ نیز مصرف‌ دارو را ادامه‌ دهید. در هفته‌ اول‌ یا دوم‌ اگر باز هم‌ احساس‌ درد داشتید، می‌توانید از آنتی‌اسیدها استفاده‌ كنید، البته‌ مشروط‌ به‌ اینكه‌ حداقل‌ یك‌ ساعت‌ بین‌ نوبت‌ دارویی‌ و مصرف‌ آنتی‌اسید فاصله‌ باشد. اگر دردتان‌ مجدداً عود كرد، پزشكتان‌ را مطلع‌ سازید.
از دستورات‌ پزشكتان‌ به‌ دقت‌ پیروی‌ كنید. اگر یك‌ نوبت‌ را فراموش‌ كردید، به‌ محض آن‌ كه‌ به‌ یاد‌ ‌آوردید، مصرفش‌ كنید. اگر تقریباً موقع‌ نوبت‌ بعدی‌ فرا رسیده‌ است‌، نوبت‌ فراموش‌ شده‌ را رها كرده‌ به‌ برنامه‌ دارویی‌ معمولتان‌ بازگردید. مقدار دارو را دو برابر‌ ‌نكنید‌.‌توجه داشته باشد این دارو در شیر مادر نفوذ می‌كند اما به مقدار طبیعی بی ضرر است. ولی بی‌ضرر بودن این دارو برای دوران حاملگی هنوز قطعی نیست.
● دردسرهای یك دارو
شایع ترین عارضه ای كه این دارو برای فرد مصرف كننده دارد، سردرد و در بعضی از مواقع سرگیجه است. علاوه بر این، تهوع، استفراغ و یبوست هم در پاره‌ای از افراد مشاهده شده كه بیمار باید با مشاهده هریك از این علایم سریعاً موضوع را به پزشك معالج خود اطلاع دهد. اغتشاش‌ شعور (برگشت ‌پذیر)، اختلالات‌ خونی‌، خستگی‌ یا ضعف‌ غیر عادی‌، ضربان‌ آهسته‌ ویا سریع‌ و نامنظم‌ قلب‌ (به‌ویژه‌ با تزریق‌ وریدی‌ مقادیر زیاد دارو)، كاهش‌ توانایی‌ جنسی‌، اسهال‌،كرامپ‌ عضلانی‌،بثورات‌ جلدی‌، تورم‌ پستان‌ها در زنان‌ و مردان‌، خواب‌آلودگی‌، كاهش‌ میل‌ جنسی‌، آسیب‌ برگشت‌پذیر كبد یا كلیه‌ نیز با مصرف‌ این‌ دارو گزارش‌ شده‌ است.
● مصرف ممنوع
▪ در بیماران‌ سالخورده‌ احتمال‌ كاهش‌ كاركرد‌ كلیوی‌ و افزایش ‌غلظت‌ سرمی‌ دارو وجود دارد.
▪ در سیروز كبدی‌ و ناراحتی‌های‌ كلیوی‌متوسط تا شدید خطر بروز عوارض‌جانبی‌ به‌خصوص‌ عوارض‌ عصبی‌ دارو وجود دارد.
▪ به‌طور كلی‌ مصرف‌ سایمتیدین‌ و سایر مسددهای‌ گیرنده‌ H۲ برای‌ بیش‌ از ۸ هفته‌ بندرت‌ ضروری‌ است‌. برای‌ مصارف ‌طولانی‌ مدت‌ این‌ داروها مطالعه‌ای‌ صورت‌نگرفته‌ است‌.
● مصرف سر خود،قدغن
این دارو به دلیل بهبود پوشش داخلی معده موجب می‌شود سرطان معده از نظر پنهان بماند و زمانی كه بیمار متوجه شود این سرطان بسیار رشدش تهاجمی است از مرحله درمان خارج شده باشد و بیمار لحظه مرگ خود را انتظار بكشد. از این رو هرگز این دارو را بدون تجویز و مشاوره پزشك مصرف نكنید.
● جنگ داروها
این گروه دارویی بخصوص سایمتیدین بر كار برخی آنزیم‌های كبد، كه عمل تجزیه بسیاری از داروها را بر عهده دارد، تا‡ثیر می‌گذارد. بنابراین اگر بیمار داروهای دیگری نیز مصرف می‌كند باید دقت لازم به‌عمل آید.
این داروها می‌توانند مقدار بنزو دیازپین‌ها (دیازپام لورازپام اگزازپام و...)، داروهای‌ قلبی‌ یا پرفشاری‌ خون‌ (نیفدیپین‌، متوپرولول‌، پرو كاینامید)، ضد تشنج‌ها (فنی ‌توئین‌) داروهای‌آسم تئوفیلین/آمینوفیلین) ضد انعقادهای‌ خوراكی‌ را در خون افزایش دهد و خطر عوارض جانبی را بالا ببرد. در برخی موارد مانند داروهای ضد انعقاد خون و ضد تشنج لازم است مقدار داروها نیز تنظیم شود. مصرف‌ داروهای‌ دیگر، به‌ ویژه‌ كتوكونازول‌ (یك‌ داروی‌ ضد قارچ‌) و داروهای‌ ضد دیابت‌ (داروهایی‌ كه‌ قند خون‌ را پایین‌ می‌آورند) نیز باید با نظر پزشك مصرف شود.
● كم كردن تعداد و حركت اسپرم
براساس تحقیق انجام شده از سوی محققان دانشگاه علوم پزشكی تهران نتیجه بدست آمده نشان می‌دهد <قرص سایمتیدین> موجب كوچك شدن سلول‌های زاینده لوله های اسپرم می شود و اسپرم‌های بی‌حركت وكم توان را زیاد می‌كند. همچنین تعداد این سلول‌های جنسی را كاهش می‌دهد .
گفتنی است بر اساس این تحقیق <سایمتیدین> تركیبی ضد اسید است كه دستگاه تناسلی مردان را مستقیما تحت تاثیر قرار می دهد.
● حرف آخر
▪ بهتر است‌ این‌ دارو با هر وعده‌ غذا و قبل‌ از خواب‌مصرف‌ شود.
▪ احتمال‌ تشدید درد مفاصل‌ پس‌ از تزریق‌ دارو وجود دارد
▪ آمپول‌ تزریقی‌ سایمتیدین‌ با سرمهای ‌تزریقی‌ سازگار است‌.
▪ تزریق‌ وریدی‌ مقادیر زیاد این‌ دارو توصیه‌ نمی‌شود زیرا خطر بروز آریتمی ‌قلبی‌ وجود دارد.
▪ كشیدن‌ سیگار موجب‌ كاهش‌ اثر این‌دارو می‌شود. سیگار را ترك‌ كنید یا حداقل‌ بعد از آخرین‌ نوبت‌ مصرف‌ دارو‌ تا پایان‌ روز سیگار نكشید‌.
از پزشكتان‌ در مورد خوراكی‌هایی‌ كه‌ باید در برنامه‌ غذایی‌تان‌ محدود شود، راهنمایی‌ بخواهید. مثلاً نوشابه‌های‌ گازدار، قهوه‌،‌ ‌آسپیرین‌ و محصولات‌ تهیه‌ شده‌ از مركبات‌ ممكن‌ است‌ برای‌ معده‌ شما مضر باشند‌.

دكترعلی اخوان بهبهانی

منبع : روزنامه سلامت