تغذیه ی کودکان در دوران بیماری ها

زردی نوزادان
زردی یكی از تظاهرات شایع كلینیكی است كه به طور تقریبی در اغلب نوزادان، در چند روز اول تولد اتفاق می افتد. در اكثر موارد زردی نوزادان فیزیولوژیك (طبیعی) است ولی درمواردی دلایل مختلف پاتولوژیك ( غیرطبیعی ) عامل بروز زردی است. بیش تر نوزادانی كه از شیر مادر استفاده می كنند زردی فیزیولوژیك درآن ها شدت یافته، یا این كه زمان آن طولانی تر خواهد بود.
زردی فیزیولوژیك
این نوع زردی به طور معمول در یك نوزاد رسیده از روز دوم تولد شروع شده در روز سوم به حداكثر رسیده (بیلی روبین ۷-۶ میلی گرم در دسی لیتر) و از روز سوم میزان بیلی روبین شروع به كاهش می كند تا پایان هفته ی دوم كه به حد طبیعی بالغان یعنی بیلی روبین حدود ۱ میلی گرم در دسی لیتر می رسد.
در نوزادان نارس، زردی در روز پنجم تا هفتم به حداكثر میزان خود یعنی بیلی روبین حدود ۱۲-۱۰ میلی گرم دردسی لیتر می رسد ممكن است تا یك ماه و یا بیش تر طول بكشد.
زردی ناشی از شیرمادر
درنوزادانی كه از شیر مادر تغذیه می كنند زردی فیزیولوژیك تشدید می شود یعنی میزان بروز زردی در آن ها بیش تر است. هم چنین میزان بیلی روبین نیز در آن ها بالاتراست و كاهش آن نیز به آهستگی انجام می شود یعنی تا هفته ی سوم و در بعضی موارد تا ماه سوم ممكن است ادامه یابد.
زردی ناشی از شیرمادر به دو نوع زودرس و دیررس تقسیم می شود.
نوع زود رس
زردی در سه روز اول تولد شروع می شود. علت این نوع زردی دریافت نكردن كافی شیر مادر در روزهای اول تولد است . حدود ۱۲ درصد از بچه هایی كه با شیرمادر تغذیه می شوند، دچار این نوع زردی می شوند. بنابراین مكونیوم كه محتوی بیلی روبین غیركونژوگه است در روده باقی مانده و جذب خون می شود كه باعث افزایش بیلی روبین خون و بروز زردی در نوزاد می شود. برای پیش گیری از این مسئله شروع اولین تغذیه ی نوزاد در اولین فرصت بعد از تولد بسیار مهم است. هم چنین تكرار دفعات شیردهی تا جریان یافتن شیر درپستان ها به خصوص در بچه های اول لازم است.
نوع دیررس
دراین نوع زردی از روز پنجم بعد از تولد، زردی به سرعت افزایش می یابد و درپایان هفته ی دوم به حداكثر خود می رسد. علت این نوع زردی در‌ آخرین مطالعات این است كه شیر بعضی از مادران كه نوزادانشان دچار این نوع زردی هستند نه تنها مانع جذب بیلی روبین از روده نمی شود( برخلاف شیرمادر طبیعی ) بلكه به افزایش باز جذب بیلی روبین از روده ها نیز كمك می كند كه به علت وجود میزان بالای اسیدهای چرب آزاد است. به هرحال این نوع زردی خوش خیم است و تاكنون موردی از ضایعه ی مغزی توسط این نوع افزایش زردی خون در نوزادان گزارش نشده است. قطع شیر دراین مورد با صلاحدید پزشك به مدت ۲۴ تا ۴۸ ساعت اثر تشخیصی و درمانی دارد. در این مدت كاهش قابل ملاحظه ای در میزان بیلی روبین سرم ایجاد می شود و بعد از این مرحله می توان تغذیه با شیرمادر را دوباره شروع كرد.
لازم به ذكر است كه دادن ترنجبین، خاكشیر، كره و سایر موارد رایج به نوزادن نه تنها هیچ گونه اثر قطعی در كاهش بیلی روبین خون ندارد بلكه منجز به عوارض بی شمار بسیاری می شود. دراین موارد تغذیه ی خوب مادر و دریافت مایعات كافی توسط او حمایت عاطفی روانی مادر به خصوص توسط همسر با افزایش میزان شیر مادر و امكام شیردهی مكرر به كاهش بیلی روبین خون نوزاد و رفع زردی كمك شایانی می كند. نكته مهم این كه اكثر متخصصان قطع شیر مادر را به صلاح نوزاد نمی دانند.
شكاف لب
در این موارد باید به مادر تفهیم كرد كه نوزاد طبیعی است و شیردادن به اومثل كودكان طبیعی می باشد. به طورمعمول پستان مادر شكاف لب را پركرده ومكیدن، خوب پیش می رود. مادر درحالی كه سینه ی خود را داخل دهان طفل قرارداده، می تواند انگشت خود را داخل شكاف گذاشته تا نیروی مكش توسط طفل اعمال شود ( انگشت مادر حتماً باید با آب و صابون شسته شده باشد). این مسئله كه طفل را تشویق به مكیدن كنیم تا عضلات چانه و فك تقویت شود اهمیت زیادی دارد. چنان چه نیروی مكش مؤثرنبود مادر می تواند شیرخود را بدوشد و با قطره چكان یا وسایل دیگر به نوزاد بخوراند. درمواردی از وسایل مخصوص برای نوك سینه می توان استفاده كرد.
شكاف كام
درشكاف كام بلع نرمال است. اگر شكاف باریك و محدود به كام نرم باشد، نوزاد قادراست ازكام سخت كه در جلوتر قرارگرفته است برای مكیدن نوك سینه استفاده كند ولی اگر شكاف در قسمت كام سخت باشد شیردهی مشكل ترصورت می گیرد. بهتر است وضعیت شیرخوار به حالت نیمه نشسته باشد.
در مواردی كه شكاف كام بسیار وسیع باشد می توان شیرمادر را دوشید و در شیشه هایی با سرشیشه ی مخصوص به شیرخوار داد.

دكتر زهرا ذوعلم- متخصص كودكان و نوزادان

منبع : بنياد انديشه اسلامي