بیا در باغ دانش گل برافشانیم

سال‌هاست مناره‌های بلند مصلای امام خمینی(ره) را زمانی که از بزرگراه مدرس یا خیابان شهیدبهشتی عبور می‌کنیم، می‌بینیم و سال‌هاست که منتظر افتتاح آن هستیم و صرفا برای برپایی نماز عیدفطر در آن محل حضور می‌یابیم.
اما برگزاری نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در این محل، این زمینه را فراهم کرد تا نگاه مردم و حتی مسئولان به مصلا متفاوت از قبل شود. البته این مهم برای آنها همزمان با برپایی نمایشگاه‌های قرآن در مصلا نیز تا حدودی تبیین و آشکار شده بود.
محمود حائری مدیر روابط عمومی مصلای امام خمینی(ره) معتقد است هر حرکت و برنامه‌ای می‌بایست در محل متناسب با آن برنامه برگزار شود. مصلا به گونه‌ای طراحی شده و در حال احداث است که برای آن ۴۶ نوع فعالیت فرهنگی پیش‌بینی شده است.
پنج‌شنبه دوازدهم اردیبهشت ماه، بیست و یکمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران فعالیت خود را آغاز کرد. هرچند که یک روز جلوتر یعنی روز چهارشنبه این نمایشگاه به صورت رسمی با حضور مسئولین افتتاح شد اما نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران پس از بیست دوره برپایی با توجه به وسعت آن و حضور قابل‌توجه ناشران داخلی و خارجی و طیف گسترده مراجعان و مخاطبان بی‌شک بزرگترین نمایشگاه کتاب در خاورمیانه است.
طبق اظهارات مسئولین، نمایشگاه کتاب تهران براساس برنامه‌ریزی‌ها و تمهیدات لازم برپا گردیده و تلاش شده تا این نمایشگاه صرفا یک حرکت تکراری نباشد. امسال مراکز، سازمان‌ها و نهادهای متعددی با ستاد برگزاری نمایشگاه همراه شدند.
باتوجه به آنکه در ابتدای سال نوآوری و شکوفایی هستیم و باتوجه به تاکیداتی که مقام معظم رهبری در خصوص توسعه فعالیت‌های فرهنگی داشته‌اند، به نظر می‌رسد وظیفه مسئولان برگزاری نمایشگاه مهم‌تر و البته سخت‌تر می‌باشد.
باتوجه به آنچه در بالا آمد خبرنگاران ما حضور چند ساعته خود در نمایشگاه دید‌ه‌ها و شنیده‌های خودشان را در قالب گزارش تقدیم خوانندگان عزیز می‌نمایند؛
از غرفه “ما می‌توانیم” بازدید می‌کردیم. آقای غنچی را که دست‌اندرکار غرفه بود ملاقات کردیم. از چند و چون نمایشگاه سوال کردیم. گفت: محل برگزاری نمایشگاه مناسب است بخصوص که مردم به راحتی می‌توانند از نقاط مختلف شهر در نمایشگاه حضور پیدا کنند اما نکته‌ای که قابل تامل است،‌دیوارهای بلند و سیمانی فضای مصلا است که تصور می‌کنم هیچ سنخیتی با ظرافت و زیبایی کتاب ندارد. اگر تمهیداتی اندیشیده می‌شد که این دیوارها با ظاهری خشن در معرض دید بازدیدکنندگان قرار نمی‌گرفت بهتر بود. خاطرم هست که جناب صفار هرندی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی انتقال نمایشگاه به محل مصلای تهران را یکی از موفق‌ترین تجربیات نمایشگاه کتاب ارزیابی کرد و گفت: نمایشگاه سابق به اقرار تمام اهالی فن از لحاظ مسائل ترافیکی و وضعیت ساختمان‌های فرسوده آن مکان مناسبی برای برپایی نمایشگاه تشخیص داده نشد ضمن اینکه در محل سابق بحث تبدیل وضعیت به شرایط جدید مطرح بوده و به‌عنوان پروژه نمایشگاهی کشور محسوب نمی‌شده است. وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی افزوده بود: مصلای تهران در قیاس با سایر مکان‌های نمایشگاهی وضعیت مناسب‌تری در اختیار بازدیدکنندگان قرار داد به گونه‌ای که منتقدان نیز به شرایط قابل قبول آن اعتراف کردند.
از جوان بازدیدکننده‌ای که محو تماشای عکس‌های دوران انقلاب نصب شده بر دیوار غرفه “ما می‌توانیم” بود، سوال کردیم با توجه به مدت زمانی که از نمایشگاه بازدید کرده‌اید فضا و غرفه‌ها را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ گفت: محیط نمایشگاه محیط زیبایی است و دارای معماری ایرانی اسلامی است. فضای معنوی حاکم بر آن و بهره‌مندی ناشران از سالن‌های مناسب و یکپارچه نیز بر شکوه نمایشگاه کتاب افزوده است.
محمدرضا طوسی که تعدادی کتاب در دست داشت،‌رشته کلام را به دست گرفت و گفت: در محل مصلا با یک کارگاه زنده و فعال روبرو هستیم و تصور می‌شود نمایشگاه امسال بهتر از سال گذشته برپا گردیده است.
مسئول غرفه کتاب کودک ونوجوان در پاسخ این سوال که امسال چه تغییراتی در برپایی نمایشگاه به چشم می‌خورد، گفت: تا آنجا که من اطلاع دارم مقدمات برپایی نمایشگاه امسال با تغییراتی و سپردن مسئولیت‌های اجرایی به تشکل‌های تخصصی نشر از چند ماه قبل آغاز شده و بنا به گفته مسئولان اجرایی تمام برنامه‌ها براساس زمان‌بندی مشخص پیش رفته و نمایشگاه امسال با کمترین کمبود، نواقص و مشکلات برگزار گردیده است.
با تشکر از وی راهی بخش کتب خارجی می‌شویم. عمده بازدیدکنندگان این غرفه‌ها اساتید، دانشجویان و پژوهشگران و محققین هستند. از پرویز خان میزانی که دانشجوی مقطع دکتراست، پرسیدیم نمایشگاه کتاب را چگونه می‌بینید؟ چنین پاسخ داد: نمایشگاه بین‌المللی کتاب به‌عنوان برآیند فکر و شعور جمعی جامعه فرهنگی، نقشی عمده در نهادینه‌سازی تفکر جمعی دارد و در این میان اهالی قلم واندیشه به‌عنوان میزبانان معنوی نمایشگاه و پدیدآورندگان محصولات آن پیش از هر چیز میراث‌دار معنای تاریخی قلم و تفکر هستند.
یادمان هست چند روز قبل از افتتاح نمایشگاه خبرنگاران حوزه فرهنگ و کتاب با حضور در مصلا در چگونگی روند آماده‌سازی نمایشگاه قرار گرفتند و حمید قبادی معاون اجرایی بیست و یکمین نمایشگاه در زمینه بیمه نمایشگاه و مراجعان گفت: در صورت بروز حادثه برای مراجعان و بازدیدکنندگان در محل نمایشگاه و هرگونه خسارت احتمالی به کتاب‌های ناشران داخلی و خارجی، شرکت بیمه‌گذار موظف است هزینه خسارت وارد شده را تا سقف قانونی پرداخت کند.
به غرفه‌ای که آثار و تالیفات مرحوم علی حائری صفایی که چند روز پیش نیز دومین همایش یادبود او در تالار علامه امینی دانشگاه تهران برگزار شد، نزدیک می‌شویم. از طلبه جوانی که با دقت خاصی کتاب‌های مرحوم عین.صاد را تورق می‌کند سوال کردیم نمایشگاه را چطور دیده‌اید؟ آیا نیازهای بازدیدکنندگان را تامین می‌کند؟ وی گفت:‌هرساله این نمایشگاه با استفاده از تجربه‌های گذشته خود اقداماتی را برای کارآمدتر شدن نمایشگاه انجام می‌دهد. در چنین رویداد نظرات متعددی را با توجه به تجربیات خود در برپایی نمایشگاه‌های گذشته برای هرچه بهتر شدن روند برگزاری نمایشگاه بیست و یکم ارائه می‌دهند. در نظر گرفتن امکانات رفاهی مناسب، اطلاع‌رسانی، تبلیغات و غرفه‌آرایی مناسب از جمله مواردی است که در این دوره لحاظ گردیده است. به اعتقاد من باید سعی شود یک برنامه‌ریزی بلندمدت صورت گیرد تا بتوانیم طی یک روند ثابت، هر سال از تجربه‌های برگزاری نمایشگاه‌های قبلی برای بهتر برگزار شدن نمایشگاه بعدی استفاده کنیم.
به محوطه باز نمایشگاه که می‌آییم با دو خانم روبرو می‌شویم که کارت الکترونیک در دست دارند ولی کمی عصبی به نظر می‌رسند. تصور کردند از دست‌اندرکاران نمایشگاه هستیم، پرسیدند: چرا دستگاه‌های کارت‌خوان عمل نمی‌کنند؟ این در حالی است که آقای محسن پرویز معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی گفته بود ۵۰۰ هزار کارت الکترونیک خرید کتاب واگذار شده است. جمعیت زیادی نیز با در دست داشتن کارت‌های الکترونیک خرید کتاب به نمایشگاه مراجعه کرده‌اند اما بسیاری از غرفه‌ها یا فاقد دستگاه‌ کارت‌خوان هستند و یا آنها که به این دستگاه مجهز شده‌اند بعضا کار نمی‌کنند.
“ناصر دهقانی” مدیرعامل موسسه فرهنگی- هنری شاهد از غرفه‌های نشر شاهد در نمایشگاه بین‌المللی کتاب بازدید کرد. او پس از بازدید از غرفه کودک و نوجوان و بازار نشر جهانی شاهد، در غرفه بزرگسالان حضور پیدا کرد. دهقانی در مورد بیست و یکمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب گفت: به نظر می‌رسد که نمایشگاه امسال بهتر از سال‌های گذشته برگزار شده چون بیشترین تمرکز روی موضوع کتاب، خرید و در کل دیده شدن کتاب است.
دهقانی انسجام را در کنار دسترسی سهل و آسان به غرفه‌ها و نیز راهنمایی و اطلاع‌رسانی خوب را از شاخصه‌های مهم بیست و یکمین دوره نمایشگاه خواند.
او درباره غرفه‌های نشر شاهد گفت: “امسال غرفه‌های شاهد، تغییر خاصی را تجربه می‌کنند. دکورها بهتر شده و تنوع در ساختار و رنگ غرفه‌ها، بازدیدکنندگان را جلب می‌کند. مخصوصا دکور متفاوت و استفاده از بادکنک‌های حجمی و رنگارنگ در غرفه کودک و امکان نقاشی کودکان در غرفه باعث شادی روحیه آنها شده و در ضمن با مفاهیم و مصادیق و جلوه‌های جبهه وجنگ آشنا می‌شوند و همچنین اشتراک مجلات نشر شاهد افزایش می‌یابد.”
موسسه فرهنگی- هنری شاهد وظیفه چاپ و انتشار محصولات نشر شاهد را به عهده دارد. آخرین کاری که موسسه در حال انجام آن است، تولید نرم‌افزار جدید قصه‌های نوید و ندا در ورژن‌ جدید و تصاویر سه‌بعدی به صورت پویانمایی است.
از همه‌جا آمده‌اند. اما چه فرقی می‌کند اهل کجا هستند. از گوشه گوشه ایران عزیز یا کلانشهر تهران؟ چه فرقی می‌کند با چه وسیله‌ای خود را به این وسعت مربع شکل هزارتو رسانده‌اند؟ تا چشم کار می‌کند خیابان‌های پهن است که زیر سایه مناره‌های نیم‌ساخته سیمانی گسترده شده و پله‌هایی که خیل جمعیت را می‌رساند به ساختمانی که معماری و نمای داخلی‌اش به تعجب وادارت می‌کند. این وسعت پهن مربع شکل آن‌قدر بزرگ است که به راحتی نمی‌توان شمال تا جنوب و شرق و غربش را پیاده پیمود. شاید به همین دلیل است که اتومبیل‌های “ون” به رایگان بازدیدکنندگان را جابه‌جا می‌کنند.
همه چیز آماده است. از دالان‌هایی که شماره‌گذاری شده‌اند تا بنرها و تابلوها و بالن‌هایی که ماموریت دارند غرفه‌ها را معرفی کنند. از اکیپ اورژانس و آتش‌نشانی و پایگاه انتقال خون تا رادیوهای معارف و جوان و ایران و تهران و...
اینجا فقط دانایی و علم است که به غرفه‌ها معنا می‌بخشد و سالی یکبار بودنش را در وسعت مصلای بزرگ تهران فریاد می‌کند. هر سال ۱۰ روز از ۳۶۵ روز سال را گذاشته‌ایم برای مراسم آشتی‌کنان و چه جشنی بهتر از بستن عهد و پیمان با یار مهربانی که هیچ‌وقت کلاه سرمان نمی‌گذارد، هیچ‌وقت نارو نمی‌زند، هیچ‌وقت فخر نمی‌فروشد، منت نمی‌گذارد، مسخره‌مان نمی‌کند و...
نشر شاهد با ۳ غرفه در نمایشگاه بین‌المللی کتاب حضور دارد. غرفه کودک و نوجوان در رواق شرقی سالن ۹۴ است. غرفه‌ای که با بقیه غرفه‌ها فرقی اساسی دارد. رنگ حنایی دیوارهای غرفه، بادکنک‌هایی که با اشکال مختلف، شکل در ورودی غرفه را تشکیل می‌دهد، صندلی‌های کوچک و میزهای گرد و کاغذها و مداد رنگی، بچه‌ها را برای نقاشی کردن دعوت می‌کند. به محض ورود، تصویر مرد خندانی روی بادکنکی بزرگ به بچه‌ها لبخند می‌زند. “فریده سلمانی”‌عکاس جوانی است که عکس بچه‌ها را کنار تابلوی بزرگ که علامت نشر شاهد را دارد می‌اندازد. چند دقیقه بعد عکس‌ها روی کاغذ چاپ می‌شود. بچه‌ها لبخند می‌زنند و به کشیدن نقاشی ادامه می‌دهند. همه نقاشی‌ها زیباست و مسئولان به همه آنها هدیه می‌دهند. پدر امید احمدی می‌گفت: شاید امروز پسرم متوجه نشود ولی مطمئن هستم بزرگ‌تر که شود حتما از من خواهد پرسید پدر شاهد یعنی چه؟ شهیدان چه کسانی بودند؟
“بهاره گنجی”‌دست برادر ۸ ساله‌اش علی را گرفته است. علی دست خواهر را به زحمت می‌‌کشد. با دیدن نشر شاهد می‌داند که نمی‌تواند مشترک این نشریه شود اما نمی‌داند که عکاس غرفه او را در صف نگه می‌دارد تا عکسش را بگیرد. علی احساس غرور و بزرگی می‌کند. با نگاهی افتخارآمیز به بچه‌هایی که از او کوچک‌ترند نگاه می‌کند.
“مهدی خدادوست” مدیر داخلی غرفه‌های شاهد می‌گوید:‌”برای شاد کردن بچه‌ها با شرکتی قرارداد بستیم تا بادکنک‌های حجمی درست کند و بچه‌ها استقبال خوبی از این دکور کرده‌اند.”
اما در سالن شبستان بعد از گذشتن از راهروهای بلند و غرفه‌های مختلف باز هم غرفه‌ای شیک‌تر از دیگر غرفه‌ها خودنمایی می‌کند. غرفه ۲۲ نشر شاهد در اول راهروی ۲۴ با رنگ آبی خوشرنگ شلوغ‌تر از دیگر غرفه‌‌هاست. روی ستون‌های غرفه، با خطی خوش نوشته‌اند:‌فال خود را از بهشت بگیرید. نام بهشت و فال همه را جذب می‌کند و وقتی جلوی صفحه رایانه می‌ایستند نگاهشان پر از تعجب است و با دقت و ناباوری و شگفتی زل می‌زنند به صفحه مانیتور.
“امید تیمورزاده”‌مسئول تفال به شهداست. تند و تند نام و نام خانوادگی شرکت‌کننده را تایپ می‌کند. سن و میزان تحصیلات را هم که بگویند، روی صفحه قسمتی از وصیت‌نامه شهیدی ثبت می‌شود. این اتفاق جالبی است که همه با اشتیاق می‌ایستند و دلشان می‌خواهد نیت خودشان را از زبان شهیدی بشنوند.
یکی از بخش‌هایی که مورد اقبال بازدیدکنندگان مخصوصا نوجوانان و جوانان اهل مطالعه قرار گرفته نشست‌های تخصصی نویسندگان در غرفه بزرگسالان نشر شاهد است. در این نشست‌ها جوانان دور یک میز می‌نشینند و نویسنده کتاب در مورد آن توضیح می‌دهد. تاکنون نرگس آبیار، محمدجواد جزینی و رحیم مخدومی در نشست‌های تخصصی شرکت کرده و به سوالات خبرنگاران و مردم جواب داده‌اند. در این نشست‌های تخصصی نویسندگان از زوایای مختلف به ادبیات دفاع مقدس و پایداری نگاه می‌کنند و با مخاطبان خود تعامل و تبادل فکری دارند.
رونمایی از کتاب آخرین نامه سمیرا نوشته رحیم مخدومی، در کنار فرزندان ایثارگران و جانبازان که از مدرسه فتح شاهد منطقه ۳ آمده بودند حال و هوای خاصی به غرفه شاهد بخشید. در کنار این جمع دوستانه سیدمحمد طباطبایی یزدی روحانی اهل دلی ایستاده که در حوزه علمیه قم درس خارج می‌خواند و در دانشکده ادیان و مذاهب اسلامی، کارشناس ارشد دین‌شناسی را می‌گذراند. او درباره نمایشگاه می‌گوید: “در مجموع خوب است. اطلاع‌رسانی‌ها به موقع انجام می‌شود و بنرها و تابلوهای راهنما، دسترسی به غرفه خاصی را آسان کرده است.” سیدمحمدطباطبایی برای تجهیز کتابخانه‌اش به نمایشگاه آمده است. او درباره غرفه شاهد می‌گوید: همه غرفه‌ها را دیدم ولی غرفه شاهد چیز دیگری است.

کریم باباخانیان
زهره حاجیان

منبع : روزنامه رسالت