آشنایی با حقوق مؤلفان، مصنفان و هنرمندان

پدید آورندگان آثار علمی، هنری و ادبی به آن چه از راه دانش یا هنر یا ابتکار خود به دست می آورند دارای حقوقی هستند که دیگران مکلف به احترام به این حقوق هستند و در صورت تجاوز به این حقوق باید پاسخگو باشند و ضرر و زیان وارده را جبران کنند.برابر قانون آن چه را یک هنرمند یا مؤلف یا مصنف از راه دانش، هنر و یا ابتکارش به دست می آورد، اثر می گویند.پدید آورنده یک اثر علمی، ادبی، هنری حق انحصاری نسبت به نشر، پخش، عرضه و اجرای اثر و حقوق بهره برداری مادی و معنوی از اثر به وجود آمده را دارد. حقوق صاحب یک اثر بر ۲ دسته است که شامل حق معنوی و حق مادی است.حق معنوی پدید آورنده نسبت به یک اثر محدود به زمان و مکان نیست و غیر قابل واگذاری و نقل و انتقال است اما حقوق مادی یک اثر قابل نقل و انتقال است.
● آیا استفاده از حقوق مادی یک اثر دارای زمان است؟
مدت استفاده از حقوق مادی پدید آورنده یک اثر که به موجب وصیت یا وراثت به دیگری منتقل می شود از تاریخ مرگ پدید آورنده اثر ۳۰ سال است و اگر وارثی وجود نداشته باشد یا به کسی منتقل نشده باشد برای همان مدت به منظور استفاده عمومی در اختیار وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی قرار خواهد گرفت و اگر اثر مشترک باشد مدت ۳۰ سال بعد از فوت آخرین پدید آورنده خواهد بود.
● حمایت قانون از پدید آورندگان یک اثر
هر کس تمام یا قسمتی از اثر دیگری را که مورد حمایت قانون حمایت حقوق مؤلفان، مصنفان و هنرمندان قرار گرفته است به نام خود یا به نام پدید آورنده بدون اجازه او و یا به طور عمدی به نام شخص دیگری غیر از پدید آورنده، نشر، پخش یا عرضه کند به مجازات حبس از ۶ ماه تا ۳ سال محکوم می شود و یا اگر کسی بدون اجازه ترجمه دیگری را به نام خود یا دیگری چاپ، پخش و نشر کند به حبس از ۳ ماه تا یک سال محکوم خواهد شد.هر گونه تغییر یا تحریف در اثرهای به وجود آمده و نشر آن بدون اجازه پدید آورنده ممنوعیت دارد و کسی حق ندارد از نام، عنوان و نشان ویژه ای که معرف اثر خاصی است و یا استفاده از آن دیگران را به اشتباه می اندازد، استفاده کند و در صورت ارتکاب اعمال مزبور متخلف به مجازات حبس از ۳ ماه تا یک سال محکوم خواهد شد.دادسرا یا دادگاه ضمن رسیدگی به شکایت شاکی خصوصی نسبت به جلوگیری از نشر، پخش و عرضه آثار مورد شکایت و ضبط آن دستور لازم را به ضابطان دادگستری صادر می کند و چنان چه شاکی خصوصی درخواست کند مفاد حکم نهایی دادگاه به هزینه او در یکی از روزنامه ها نیز چاپ می شود.

معاونت آموزش قوه قضاییه

منبع : روزنامه خراسان