همه چیز، در یک روز کهنه می‌شود

« از امروز به بعد همه چیز کهنه شده است» این جمله‌ای بود که ۲۵ سال پیش از دهان «لو اوتینز» مدیر فنی بخش صوت و تصویر فیلیپس در روز معرفی و عرضه سی‌دی بیان شد.
درست ۲۵ سال پیش، نخستین سی‌دی یا لوح فشرده (Compact Disc) با همکاری فیلیپس و سونی در یکی از کارخانه‌های فیلیپس در آلمان تولید شد؛ محصولی که عرضه آن به بازار نه‌تنها به انقلابی فراگیر در دنیای موسیقی انجامید بلکه تا مدت‌ها یکی از مهم‌ترین ابزارها برای ذخیره‌سازی اطلاعات (Storage Device) به‌شمار می‌رفت.
سونی و فیلیپس، کار روی سی‌دی را در سال ۱۹۷۹ آغاز کردند و هدفشان تولید وسیله‌ای بود که بتواند یک ساعت صدا را در خود نگه دارد. اما این زمان بعداً به ۷۴ دقیقه افزایش یافت تا بتوان اجرای کامل سمفونی نهم بتهوون را در آن جای داد. البته در دانش‌نامه ویکی‌پدیا در این مورد نوشته که علت اصلی انتخاب زمان ۷۴ دقیقه، بر اساس مدت زمان متوسط حضور مردم در کافه‌های آمستردام انتخاب شده است.
در یک برنامه تلویزیونی مستند ساخت بی‌بی‌سی هم گفته شد که این زمان، حد وسط زمان مورد نظر فیلیپس و سونی بود. چون فیلیپس ۹۰ دقیقه را در نظر گرفته ‌بود اما در این صورت، اندازه سی‌دی آن‌قدر بزرگ می‌شد که سونی نمی‌توانست یک پخش‌کننده کوچک‌ برای نصب در اتومبیل‌ها و یا همراه (دیسک‌من) در اندازه مناسب تولید کند.
ریشه ساخت چنین وسیله‌ای برای ذخیره‌سازی داده‌ها به سال ۱۹۷۷ و تحقیقات فیلیپس بر روی فناوری لیزر و دیسک‌های نوری برمی‌گردد. پژوهش‌گر هلندی دکتر «کیز ایمیک» به همراه پژوهشگر ژاپنی «توشیتادا دوی»، مهم‌ترین سهم را در اختراع سی‌دی داشتند. کیز ایمیک، همچنین سهم عمده‌ای در ابداعاتی مانند سی‌دی- ‌رام، وی‌سی‌دی، دی‌وی‌دی و دی‌وی‌دی بلو ری (BR-DVD) دارد.
ایمیک را می‌توان پدر ذخیره‌سازی اطلاعات صورت نوری دانست. او بیش از ۱۰۰۰ پتنت در این زمینه را به نام خود ثبت کرده‌ است و جایزه «ادیسون» بنیاد IEEE را به خاطر تلاش‌هایش در ابداع سی‌دی در سال ۱۹۹۹ از آن خود کرد.
پیتر کرار، رئیس مرکز پژوهش‌های نوری فیلیپس در دهه ۱۹۷۰ در مورد اختراع سی‌دی می‌گوید: «زمانی که کار روی سی‌دی شروع شد هیچ الگویی نداشتیم. نمی‌دانستیم که به کدام سمت می‌خواهیم برویم. ما هدفی را در ذهن‌مان تعریف کردیم و بر اساس آن پیش رفتیم و در نهایت به نتیجه رسیدیم.»مهندسان فیلیپس، به این دلیل پای سونی را وسط کشیدند که چیپ‌هایی که برای ساخت پخش‌کننده سی‌دی لازم بود را سونی در اختیار داشت.
به این ترتیب، طراحی دیسک و سیستم لیزری آن را فیلیپس انجام داد و سونی دستگاه پخش‌کننده را ساخت. در سال ۱۹۸۰ کتابی تحت عنوان «کتاب قرمز» توسط سونی و فیلیپس منتشر شد که کلیه استاندارد‌های مربوط به سی‌دی و درایو در آن منتشر و باعث شد طی دو سال، سی‌دی استاندارد وارد بازار شود.
پس از آن فیلیپس به تولید انبوه سی‌دی پرداخت و سونی نیز بیشتر بر روی درایو آن و استانداردهای لازم و لیزر استفاده شده در آن پرداخت تا بتواند فایل‌های کامپیوتری را نیز بر روی سی‌دی‌ها قرار دهد. در واقع این همان تغییر استفاده سی‌دی از آنالوگ به دیجیتال بوده است.
سرانجام در ۱۷ نوامبر سال ۱۹۸۲، محققان شرکت فیلیپس در هانوور آلمان با پخش آلبوم به‌یادماندنی The Visitors از گروه معروف و دوست‌داشتنی پاپ سوئدی ABBA، سی‌دی را به بازار عرضه کردند. نخستین ضبط دیجیتالی نیز مربوط به کار موسیقی‌دان بزرگ اتریشی «هربرت فون‌کارایان» در رهبری ارکستر فیلارمونیک برلین در اجرای سمفونی «ریچارد اشتراوس» بود.
اولین دستگاه‌های پخش‌کننده در اول اکتبر ۱۹۸۲ در ژاپن و هلند فروخته ‌شدند. همان زمان سونی هم سی‌دی را در آسیا عرضه کرد. در اوایل سال ۱۹۸۳ هم سی‌دی وارد آمریکا شد. همزمان با این وقایع، در اوایل سال ۱۹۸۴، بخش «واکمن» سونی هم «دیسک من» را به عنوان پخش‌کننده همراه سی‌دی‌های صوتی به بازار عرضه کرد.
سال ۱۹۹۹ بیشترین فروش سی‌دی در اروپا و در سال ۲۰۰۱ بیشترین میزان فروش سی‌دی در ایالات متحده آمریکا ثبت شد. بر اساس آمار شرکت نیلسن سوند اسکن در سال ۲۰۰۱ تعداد ۷۱۲ میلیون سی‌دی در ایالات متحده فروخته‌ شد. این میزان در سال ۲۰۰۶ به ۵۵۳ میلیون کاهش یافته است و در سال‌های آینده هم کاهش بیشتری خواهد داشت.
هدف اصلی تولیدکنندگان سی‌دی، معرفی امکان تازه ذخیره اطلاعات در جهان بود و همکاری صمیمانه دو شرکت، توافق بر سر یک استاندارد تازه را امکان‌پذیر ساخت. نخستین سی‌دی‌ها که نوامبر سال ۱۹۸۲ وارد بازار شد برای بازار موسیقی کلاسیک در نظر گرفته شده بود.
تصور می‌شد عاشقان موسیقی کلاسیک از طرفداران موسیقی پاپ و راک متمول‌ترند و فیلیپس بر این باور بود که احتمال این‌که آنها سی‌دی‌های گران و پخش کننده‌های گران‌قیمت‌تر را بخرند بیشتر است. نخستین دستگاه‌های پخش سی‌دی (بدون احتساب تورم و با نرخ امروزی برابری ارز) حدود دو هزار دلار قیمت داشتند.
اما با ضبط نخستین سی‌دی‌های موسیقی، شرکت‌های تولیدکننده متوجه کیفیت بالای این قالب شدند؛ صداهای زیر و بمی که در نوارهای کاست شنیده نمی‌شد و فقط در صفحه‌های گرامافون قابل شنیدن بود، در سی‌دی به‌وضوح وجود داشت. سی‌دی به‌خاطر استحکام، سهولت در استفاده و شفافیت صدا حتی پس از سال‌ها استفاده، به‌تدریج جایگزین صفحات گرامافون و نوار کاست شد.
در نتیجه بازار سی‌دی به سرعت گسترش یافت. از آن زمان، بیش از ۲۰۰ میلیارد سی‌دی در جهان فروخته شده است و به‌رغم رواج دانلود کردن موسیقی از اینترنت و حافظه‌های فلش، سی‌دی و ملحقات آن مثل مینی‌سی‌دی (mini CD)و دی‌وی‌دی همچنان حرف اول را در بازار موسیقی و فناوری‌های ذخیره داده می‌زنند.فناوری به‌کار رفته روی سی‌دی، مشابه گرامافون است.
به این‌ترتیب که لیزر بر روی صفحه دیسک‌ با ایجاد سوراخ‌های کوچک غیرقابل رویت، اطلاعات را به صورت صفر و یک ذخیره کرده و هد با خواندن این خانه‌ها که همان صفر و یک دیجیتال هستند، نقش هد گرامافون را بازی می‌کند. به دلیل پوشش داده ‌شدن سوراخ‌های موجود بر روی سی‌دی با مواد خاص پلاستیکی و عدم تماس مستقیم هد با آنها، کیفیت صوت و تصویر بر روی آنها کاهش پیدا نمی‌کند.
این یکی از برتری‌های مهم سی‌دی بر کاست محسوب می‌شود. به همین دلیل است که سی‌دی‌ها معمولاً یکبار مصرف بوده و امکان نوشتن بر روی آنها، تنها برای یکبار امکان‌پذیر است.
البته بعدها، سی‌دی‌هایی که قابلیت پاک شدن و نوشته شدن اطلاعات چندباره بر روی آنها وجود داشته باشد تولید شد ولی آنها نیز بسیار زود از بین رفته و کیفیت خود را از دست می‌دادند. تولیدکنندگان سی دی آن زمان هرگز تصور نمی‌کردند صنایع رایانه‌ای و سرگرمی نیز برای ذخیره‌سازی اطلاعات به سی دی روی آورند.
در ده سال گذشته، با افزایش سریع فروش اینترنتی موسیقی، فروش سی‌دی در جهان کاهش یافته است. با این حال به‌رغم رواج استفاده از دستگاه‌های پخش دیجیتال موسیقی نظیر آی‌پاد، سی‌دی همچنان به‌عنوان یک راه مطمئن برای حفظ و نگهداری طولانی مدت موسیقی و داده‌های رایانه‌ای مورد استفاده است.
سی‌دی‌ها اگرچه یک‌شبه از صحنه روزگار حذف نمی‌شوند ولی می‌توان سال‌های باقی‌مانده عمر آنها را با انگشتان دست محاسبه کرد. این امر برای تولیدکنندگان آن می‌تواند غیرقابل هضم باشد، ولی عمر بیش از ۲۵ سال برای یک ابزار دیجیتال در دنیای رو به رشد امروزی، موفقیت بزرگی محسوب می‌شود.

منبع : روزنامه همشهری