اهمیت نهادینه کردن ایمنی حمل و نقل

۱) وزارت بهداشت در وقوع حوادث ترافیكی دخالت ندارد بلكه نقش ترمیم زیان‌های جسمی و روانی‌ایجاد شده در جریان حوادث بر عهده وزارت بهداشت است و علی‌القاعده وزارت بهداشت، به عنوان مسوول حفظ و ارتقای سلامت جامعه، باید مطالبه‌گر اصلی از نهادها و سازمان‌های ذیربطی باشد كه عملكرد نامناسب آنها به وقوع حادثه ترافیكی و به خطر افتادن سلامت مردم و كاهش سطح سلامتی جامعه منجر می‌شود. اما به عكس و متاسفانه،‌ایشان چنان به‌راحتی از تلفات مثلا ً۲۸ هزار نفر در سال صحبت می‌كنند كه گویا راجع به یك پدیده عادی، اجتناب‌ناپذیر و بدیهی سخن می‌گویند. از نظر من، یكی از وظایف اداره پیشگیری از حوادث پیگیری دلایل اجرا نشدن مفاد برنامه چهارم توسعه اقتصادی واجتماعی كشور در خصوص "كاهش ۵۰ درصدی موارد مرگ ومیر ناشی از حوادث ترافیكی" یا عدم اجرای مصوبات دومین جلسه شورای عالی سلامت در دولت نهم است و نه واكنش به یك مصاحبه مبتنی بر شواهد كه -بنا به فرض- باید مورد حمایت و مبنای حركت و سوال‌ایشان نیز باشد، نه اعلام <قاصر بودن كلام از زحمات سازمان‌های دخیل در امر پیشگیری از حوادث.>
۲) نكته دیگر آنكه عدد ۲۸ هزار مرگی كه برای نشان دادن كاهش در تلفات سوانح رانندگی به آن استناد می‌كنند و مبتنی بر آمار پزشكی قانونی است، آیا اساسا آماری است كه تمام موارد‌این‌چنینی را پوشش داده باشد و آیا علی‌الاصول دارای كم شماری است یا نه؟‌ایشان، به عنوان مدیر اداره پیشگیری از حوادث، قاعدتا به‌خوبی می‌دانند كه مطالعات متفاوت و نظام‌های ثبتی دیگر، اعداد متفاوتی را با عدد اعلام شده پزشكی قانونی نشان می‌دهند. مثلا، مطالعاتcapture-recapture انجام شده در استان‌های كرمان و آذربایجان غربی نشان می‌دهند كه عدد مرگ حتی ممكن است بالاتر از ۳۴ هزار مورد ذكر شده در مصاحبه بوده باشد‌.‌
آقای مدیر: حتی یك مورد مرگ ناشی از حوادث، به‌خصوص مرگ ناشی از حوادث ترافیكی، مرگ طبیعی و به قول معروف به حق نیست. هر مورد مرگ ناشی ازحوادث نشان‌دهنده وجود خلل، ناتوانی و ناهماهنگی در عملكرد سازمان‌های ذیربط است. می‌دانید كه وزارت بهداشت سال‌هاست هر مورد مرگ مادر از عوارض بارداری و زایمان را برای تعیین نقاط ضعف سیستم با دقت بررسی و برای رفع آنها تلاش می‌كند. چرا نباید مرگ‌های ناشی از حوادث برای تعیین نقاط ضعف سیستم‌ایمنی كشور بررسی شود؟
آقای مدیر: به همین دلایل است كه كشورهای اروپایی برنامه ۲۰۲۰ zero to را به تصویب رسانده‌اند تا ناهماهنگی‌ها را تا سال ۲۰۲۰ به حدی كاهش دهند كه مرگ ناشی ازحوادث ترافیكی را با ارتقای سیستم‌ایمنی حمل ونقل در اروپا به صفر برسانند. یك مدیر خوب در بخش سلامت حتی یك مورد مرگ ناشی از مشكل سیستم را بر نمی‌تابد، چه رسد به‌اینكه بر سر فرق بین ۲۸ هزار یا ۳۴ هزار بر آشفته شود.
۳ )عبارت منعكس شده در مصاحبه به حد كافی گویاست: به هیچ وجه ادعا نشده كه تغییر در آمار تلفات سوانح رانندگی تصادفا )accidentally( رخ می‌دهد بلكه آنچه كه آمده مبنی بر‌این است كه متغیری مانند سوانح رانندگی از جنس متغیرهای گسسته‌ای است كه وقوع آن پیوسته نیست و به‌صورت تصادفی )random( پدید آمده و توزیع می‌یابد و باید برای درك و توضیح چگونگی وقوع آن در طول زمان و مجموعه عوامل موثر بر آن تحلیل جداگانه‌ای داشت.
۴) بدیهی است یك كنترل شدید در فاصله زمانی كوتاه می‌تواند -و باید- به كاهش وقوع حادثه به مقادیر كمتر از‌این هم منجر شود ولی مهم نمایش قدرت نیست. مهم نهادینه كردن <ایمنی حمل و نقل> در كشوراست. در كشورهای دیگر مشابه‌ایران نهادهای بین‌سازمانی و بین‌بخشی <ایمنی حمل و نقل> به گونه‌ای عمل كرده‌اند كه شانس مزبور را به یك فرصت پایدار و مانور مذكور را به یك پدیده جاری تبدیل كرده‌اند. حوادث ترافیكی را با تفكر بسیج همگانی و ضربتی از جنس تفكر <بسیج برای ریشه‌كنی فلج اطفال یا سرخك> نمی‌توان كم یا ریشه كن كرد. الزامات این مقابله عبارت‌اند از: اراده ملی، اعتبار مناسب، مدیریت هماهنگ، دانش لازم مبتنی بر شواهد و همكاری بین‌بخشی غیرمتمركز در سرتاسر كشور.
۵) مسلما، هم <وجود میلیونی همیاران پلیس> خوب است و هم <ورود جمهوری اسلامی به شبكه جهانی جوامع‌ایمن> مبارك و میمون است ولی هیچ یك از این اقدامات پر سروصدا از بار حوادث ترافیكی در‌ایران نمی‌كاهد.
۶) امید است بقیه قضاوت‌های آقای مدیر محترم مثل‌این قضاوت نباشد كه <نویسنده محترم به علت دوری از میهن عزیزمان نتوانسته‌اند این واقعیت را لمس كنند.>‌این‌جانب دقیقا چهار ماه و دو روز (یعنی ۳۰۰۰ ساعت) تا ساعت نگارش این متن است كه از وطنم دور هستم؛ گرچه هر روز ساعت‌ها با اخبار و حوادث جاری كشورم زندگی می‌كنم.

منبع : روزنامه تهران امروز