فیلم خوب بسازیم!!

▪ سوسن بیانی یکی از جوانان مستندسازی است که در ایتالیا مشغول فعالیت سینمایی است. او در آنجا کارهای مختلف فیلمسازی مونتاژ ، تدوین و فیلمسازی انجام می دهد . او در طول هفته فیلم سینمای مستند به ایران آمده بود و برای ساختن اثر دیگری قرار است مدتی در ایران بماند. او دو فیلم قبلی خود " به من نگاه کن " ، "...کابوس زرد " را هم در ایران کار کرده است . با او درباره فیلمسازی در ایران و ایتالیا و تفاوت های آن و مشکلات سینمای مستند به گفتگو نشستیم. آیا فیلم هایی که در ایتالیا هم ساخته اید مستند بوده است ؟
ـ نه . یک فیلم ویدئو آنجا برای دوستم کار کردم که درباره یک خواننده زن مجار در ایتالیا بود. او تابستان ها به صورت خواننده دوره گرد به ایتالیا می آمد. این کار قسمتی از یک فیلم چند اپیزودی است.
▪ سوژه اش انتخابی بود یا دوستتان در اختیارتان قرار داده بود؟
ـ خیر . این سوژه را خیلی دوست داشتم. این دختر مجار یک دختر عجیبی است. او در ارکستر سمفونیک و یک تئاتر خوب بوداپست کار می کند اما تابستان ها مثل یک کولی به ایتالیا می آید و آواز خیابانی می خواند.
او هم پول گیر می آورد و هم چیز یاد می گیرد. در کار خیابانی ارتباطات خیلی وسیع می شود.
▪ شما که تجربه فیلمسازی در آنجا را هم داشتید . چرا به ایران برای فیلمسازی می آیید؟
ـ برای این که تا به حال سوژه هایم مال ایران است. به اضافه این که فیلمسازی در ایران خیلی آسان تر و ارزان تر است.
▪ ازچه نظر راحت تراست؟
ـ راحتی اش بیشتر از این نظر است که ما در ایران برای گرفتن مجوز و .. خیلی دردسر داریم اما از اروپا خیلی بهتر است. یعنی بروکراسی که من در آنجا برای چیزی مجوز بگیرم چند برابر این جا باعث معطلی می شود.
▪ مجوز برای فیلمسازی ؟
ـ نه . مثلا برای یک فیلم مستند که درباره پلیس می خواستم بسازم مدت ها درگیر و معطل بودم . نمی گویند نمی دهند یا از طریق دیگر اقدام کنید، اما آن قدر طول می کشد که منصرف می شوید.
▪ شاید چون سوژه پلیس بوده است؟
ـ فرقی نمی کند . کارهای مستند و کوتاه که در این جا ساخته می شود وزارت ارشاد جلوی ساختش را نمی گیرد بلکه برای نمایش جلوی آن را می گیرند . اما در آنجا مشکلاتی است که شما اصلا به مرحله فیلمبرداری نمی رسید. جز این مشکل که قابل حل است . من در ایران فیلم می سازم چون من ایرانی هستم ، فرهنگم ایرانی است. فکر می کنم بهترین کاری که می توانم انجام دهم این است که در مورد ایران و درباره مسایل ایران فیلم بسازم.
▪ ولی در ایتالیا سوژه های ایرانی را پیگیری نمی کنید؟
ـ شاید خیلی سلیقه ای این کار را دوست ندارم. یعنی دوست ندارم که در مورد ایرانی های ساکن کشورهای دیگر فیلم بسازم . شاید چون خیلی سطحی و شعاری می شود. انگار می خواهید شعار ناسیونالیستی بدهید.
▪ شما در آنجا سینما خوانده اید آنجا می مانید و کار می کنید؟
ـ نمی دانم. من فکر می کنم ایران برای فیلم های مستقلی که خودم دوست دارم دنبال کنم و بسازم خیلی خوب است. اگر بخواهم کار جدی تری بکنم یا فیلم بلند بسازم با مشکلاتی که در ایران هست از وزارت ارشاد گرفته تا پول و خیلی چیزهای دیگر خیلی مشکل می شود. شاید این کارها را آن طرف انجام دهم . ولی ایران بهترین جا برای ساخت فیلم کوتاه و مستند است.
▪ فقط برای ساخت چون امکان نمایش و پخش آن نیست.
ـ در آن جا هم همین مشکلات هست . اینجا مشکل پخش و اکران است و آنجا هم همین طور . آنجا سینمای مستند اکران ندارد ، پخش کننده ندارد، کسی آن را نمی خرد . یعنی همین قدر که سینمای مستند در ایران مهجور است در ایتالیا هم مهجور است.
▪ آیا این مسایل مشکلات تمام فیلم سازان جوان آنجا است؟
ـ من و تمام دوستان ایتالیایی ام همین مشکل را دارند. آنها می روند و فرانسه کار می کنند یا انتخاب می کنند که به تلویزیون بروند یا کار تجارتی کنند. اما آن کسی که سینمای مستقل می خواهد کار کند به فرانسه می رود.
▪ چرا فرانسه ؟
ـ دولت فرانسه از سینمای مستند حمایت می کند. البته آن هم نسبی است. آنجا هم سینمای حرفه ای را دارند و هم سینمای تجربی. دولت سینمای تجربی را حمایت می کند . بودجه ای است که سالانه این بودجه برای سینمای مستند پیش بینی می شود.
▪ آیا این بودجه به همه تعلق می گیرد؟
ـ به هر کس که کار اولش باشد و طرح خوبی داشته باشد . از این افراد حمایت می کنند. در ضمن به مستندسازان مستقل امکان کار صنعتی می دهند که بتوانند خودشان را ساپورت کنند. چیزی که در ایتالیا اصلا اتفاق نمی کند.
▪ در ایتالیا اگر کسی بخواهد بماند و کار مستقل انجام دهد امکانش هست؟
ـ یا باید خودش سرمایه اش را تامین کند. یک عده آدم پولدار هستند که این کار را انجام می دهند یا این که چاره ای ندارد و نمی تواند کار کند. اگر هم بخواهد بسازد خیلی غیر حرفه ای می شود . شما یابد بروید از یک دوستتان دوربین بگیرید بعد خانه دوست دیگرتان مونتاژ کنید. باز یک صحنه ها را در خانه دوست دیگرتان . یک فیلم تکه تکه می شود.
▪ پس از این نظر ایران بهتر است؟
ـ در سطح دیجیتال و فیلم کوتاه و ... این جا با وجود امکانا ت پایین تر همه چیز ارزان تر است.
▪ شما تجربه کار در هر دو کشور را داشتید. به نظرتان بزرگترین مشکل سینمای مستند ایران کدام است؟
ـ خیلی جالب است که بچه ها می گویند در ایران مشکل اکران و پخش داریم . درست است ما این مشکلات را داریم ،همه این مشکلات را دارند. اما من این مسئله را بزرگترین مشکل سینمای ایران نمی دانم. این یکی از مشکلات سینما ی مستند در تمام دنیا است. این مشکل هم به نسبت جامعه مان که جامعه مشکل دارتری است بزرگتر است . ولی من شخصا به این فکر نمی کنم و خودم را درگیر آن نمی کنم. من فیلم می سازم و فیلم ساختن را دوست دارم. فیلم هایی که الان می سازیم خیلی هزینه بالایی ندارد. دیجیتالی فیلمبرداری می کنیم . ممکن است یک روز فیلم بلند بسازم آن وقت اگر لازم باشد از آن طرف هم کمک می گیرم. اما الان من فکر می کنم مشکل سینمای ما خیلی ریشه ای دارتر از این حرف ها است. اصلا خودمان را پشت اکران و این حرف ها قایم کردیم. ما مشکل اساسی در سینما داریم . ما سینما نداریم. من فکر می کنم که فیلم خوب همیشه راه خودش را پیدا می کند. حالا ما بچه های فیلمساز سعی کنیم به جای این داد و فریادها فیلم خوب بسازیم . آن وقت فیلم راه خودش را پیدا می کند .
▪ چرا می گویید ما اصلا سینما نداریم. پس این همه استقبال و جوایز چیست؟
ـ شاید این که می گویم سبنما نداریم، حرفم را خیلی تند زدم. منظورم این است که دغدغه ما دغدغه سینما نیست. دغدغه بچه ها دغدغه سینما نیست . سینما یعنی فرم ، یعنی زبان سینمایی داشتن. پس چرا اصلا به این موضوع فکر نمی کنند. من معتقدم با این توجهی که در دنیا روی سینمای ایران است اگر یک فیلم که زبان سینمایی درست داشته باشد حتما راهش را پیدا می کند و کلی پخش کننده پیدا می کند.
▪ اگر به قول شما سینما نداریم اما فیلم خوب زیاد داریم.
ـ خیلی هم فیلم خوب نداریم. خودمان فکر می کنیم که فیلم خوب داریم.
▪ شما که گفتید سینمای ایران جایگاه خوبی در جهان دارد ؟
ـ نگفتم جایگاه خوب دارد. من گفتم به ایران توجه می شود. هرچند سال یک باراین کسانی که جشنواره ها را برگزار می کنند و به یک کشور توجه می کنند. خیلی هم چیز عجیبی نیست. کافی است که ببینید در هر دوره به کدام کشور توجه می شود. الان خیلی وقت است که نوبت ما است . این توجه نه تنها در مورد سینما بلکه بر روی ویدئو آرت و نقاشی و هنرهای دیگر هم هم هست. این خیلی خوب است و به فال نیک هم می گیریم.ولی یادمان نرود ما خیلی فیلم خوب نداریم. بیاییم فیلم خوب بسازیم.

منبع : انجمن مستندسازان سینمای ایران