نقص نرم‌افزار توقف پیامک فارسی

در بسیاری از خبرگزاری‌ها شنیده بود که به منظور جلوگیری از فراموشی خط فارسی، تمامی سازمان‌ها و نهادهای دولتی باید پیام‌های کوتاه ارسالی خود را به جای لاتین با حروف فارسی ارسال کنند.او نیز برای حفظ این زبان مادری تصمیم می‌گیرد از این به بعد تمامی پیامک‌های خود را به زبان فارسی ارسال کند؛ اما تلفن‌همراه او هیچ نوع فونت فارسی پشتیبانی نمی‌کند. به ناچار سری به بازارهای فروش تجهیزات کامپیوتری و موبایل می‌زند و نرم‌افزار مخصوص برای ارسال پیام کوتاه به زبان فارسی را تهیه می‌کند. بعد از نصب برنامه با خوشحالی شروع به ارسال پیامک‌های فارسی به دیگران می‌کند؛ اما از آنجا که بیش از ۶۰ کاراکتر در متن جای نمی‌گیرد، مجبور می‌شود پیام‌های خود را چندبار به مقصد ارسال کند. سرماه با دیدن قبض تلفن‌همراه خود نزدیک است چشمانش از حدقه بیرون بزند. نمی‌داند علت این افزایش بهای قبض تلفن‌همراهش به دلیل فرستادن پیامک‌های متعدد است یا دلیل خاص دیگری نیز دارد.
بعد از پرس‌وجو متوجه می‌شود، هر پیام کوتاه با کاراکترهای فارسی دو برابر پیام کوتاه با کاراکترهای انگلیسی هزینه دارد.
● این زبان مظلوم
خط فارسی در فرهنگ ایران پیشینه‌ای چند صدساله دارد؛ اما این خط در حال حاضر در فضاهای مجازی در حال فراموشی است. این معضل در سرویس‌های پیام کوتاه بیشتر دیده می‌شود. با نگاهی اجمالی به آمار مبادله پیام کوتاه در کشور مشاهده می‌شود که در حال حاضر در کشور بیش از ۱۰میلیون مشترک تلفن‌همراه وجود دارد که سرویس پیام کوتاه تمامی آنها فعال است. براساس آمار اعلام شده در حدود ۹۰درصد از پیام‌های دریافتی یا ارسالی بین مشترکان به صورت «لاتین» یا همان «فینگیلیش» تایپ می‌شود.
در همین راستا براساس شکایت‌های بسیاری از استادان زبان و ادبیات فارسی، دولت برای جلوگیری از فراموشی زبان فارسی اقدام به ابلاغ بخشنامه‌ای کرد که طی آن تمامی سازمان‌ها و نهادهای دولتی موظف هستند، تمامی پیام‌های خود را به فارسی تایپ و ارسال کنند.
اما با وجود گذشت چند ماه از ابلاغ بخش‌نامه دولت در مورد لزوم استفاده از زبان فارسی در ارسال و دریافت پیامک توسط سازمان‌ها و دستگاه‌های اجرایی و دولتی، بسیاری از این دستگاه‌ها و از جمله وزارت ارتباطات هنوز با حروف لاتین اقدام به ارسال پیامک به مخاطبان یا مشترکان خود می‌کنند.
این بخش‌نامه در نگاه اول شاید گامی تاثیر‌گذار و قابل تقریر باشد؛ اما آیا برای اجرای آن زیرساخت‌ها و سیاست‌گذاری‌های لازم نیز در نظر گرفته شده است؟
بسیاری از کارشناسان معتقدند وقتی بخش‌نامه‌ای صادر می‌شود، باید با ارائه دستورالعمل‌ها و گنجاندن بندهایی ضمانت اجرایی داشته باشد؛ در غیر این صورت سیستم‌های اداری دولتی آن را اجرا نمی‌کنند از سوی دیگر زمانی یک بخش‌نامه یا دستورالعمل قابل اجرا می‌شود که زیرساخت‌ها و بسترهای لازم برای اجرای آن آماده باشد.
بسیاری از مسوولان دلایل زیادی را برای حمایت نکردن از این طرح عنوان می‌کنند. از این میان می‌توان به پشتیبانی نکردن بسیاری از گوشی‌های موجود در بازار از زبان فارسی اشاره کرد؛ به طوری که به هیچ عنوان نمی‌توان از طریق این گوشی‌ها پیامک فارسی ارسال یا دریافت کرد. البته در این زمینه نرم‌افزارهای فارسی نیز تولید شده است که با نصب آن روی گوشی می‌توان پیام‌های خود را به فارسی ارسال کرد؛ اما در این زمینه هم مشکلاتی وجود دارد.
بر اساس استانداردهای موجود در تلفن‌همراه، طول پیام کوتاه مبادله شده بین دو دستگاه تلفن‌همراه خط لاتین حداکثر ۱۶کاراکتر است که این تعداد کاراکتر ۱۴۰بایت حافظه را ذخیره می‌کند. اما نوشتن پیام در سرویس پیام کوتاه با خط فارسی ۷۰کاراکتر بوده که همان مقدار کاراکتر را نیز ذخیره می‌کند. حال اگر بخواهیم ۱۰۰کاراکتر فارسی را در یک پیام کوتاه استفاده کنیم، باید به میزان دو برابر، تعرفه به شرکت‌ مخابرات بپردازیم؛ چرا که به دلیل طولانی بودن حروف و جای نگرفتن آن در یک متن مجبور هستید، پیام‌های خود را به صورت متوالی ارسال کنید.
داوود زارعیان، مدیر کل روابط عمومی شرکت مخابرات، در مورد پیروی نکردن سازمان‌های دولتی از ابلاغ این بخشنامه چنین اظهارنظر می‌کند: «از آنجا که این بخش‌نامه جدید است، این مراکز هنوز نتوانسته‌اند تغییرات لازم نرم‌افزاری را برای ارسال پیامک به زبان فارسی اعمال کنند». وی در ادامه می‌افزاید: «بیشتر گوشی‌های این افراد از فونت‌های فارسی پشتیبانی نمی‌کنند و به همین دلیل هم طبیعی به نظر می‌رسد که هنوز این بخش‌نامه در بین سازمان‌ها، عمومی نشده باشد.»
در همین زمینه گفته می‌‌شود، یکی دیگر از دلایلی که باعث زیرپا گذاشتن این بخشنامه از سوی سازمان‌ها و ادارات دولتی می‌شود، هزینه چند برابری ارسال پیامک به زبان فارسی نسبت به ارسال آن به حرف لاتین است.
هرچند هزینه‌های مجموعه دولت و سازمان‌های مربوط به آن را خود دولت پرداخت می‌کند، اما با توجه به این که در حال حاضر بودجه دستگاه‌ها کاهش یافته است و بعضی نیز با کاهش بودجه مواجه شده‌اند؛ بنابراین افراد ترجیح می‌دهند برای کاهش هزینه‌ها، پیامک‌های خود را با حروف لاتین یا همان «فینگیلیش» برای یکدیگر ارسال کنند.
به گفته رمضان‌علی صادق‌زاده، رییس کمیته مخابرات مجلس، دولت باید قبل از الزام نهادها و دستگاه‌های دولتی به استفاده از متون فارسی در ارسال یا دریافت پیامک، نسبت به کاهش تعرفه آن اقدام می‌کرد.
وی در ادامه می‌گوید: «ابلاغ این بخشنامه در مراحل اولیه گامی مثبت بود؛ ولی دولت باید برای به اجرا درآوردن آن ابتدا بهای ارسال پیامک به زبان فارسی را کاهش می‌داد. حتی به نظر من این کاهش تعرفه باید خیلی پایین‌تر از تعرفه پیامک به زبان لاتین باشد تا نه تنها بخش دولتی، بلکه بخش‌های خصوصی و تمامی مردم نیز برای ارسال پیامک به زبان فارسی ترغیب شوند.»
وقتی مشترکان متن پیام خود را به فارسی ارسال می‌کنند. بعد از ارسال، کارکترهای فارسی به انگلیسی تبدیل می‌شوند؛ یعنی اگر به طور مثال کاربر ۶۰ کارکتر فارسی تایپ و ارسال کرده باشد، بعد از ارسال این کارکترها تبدیل به ۱۲۰کاراکتر انگلیسی و طولانی شدن متن پیامک می‌شود.
در نتیجه بهای ارسال پیام نیز افزایش پیدا می‌کند. پس در این زمینه باید نرم‌افزارهای خاصی وجود داشته باشد تا کارکترهای فارسی را از لاتین تشخیص دهد. در همین زمینه وفا غفاریان، رییس هیات‌مدیره شرکت مخابرات ایران، اعلام کرده بود که چنان چه از لحاظ فنی امکان جداسازی پیام کوتاه با متن فارسی از متن لاتین وجود داشته باشد، تعرفه پیامک فارسی ارزان خواهد شد.
به گفته وی نرخ تعرفه ارسال پیامک فارسی و لاتین مشابه یکدیگر هستند؛ اما از آنجایی که کاراکترهای فارسی فضای بیشتری را اشغال می‌کنند، این تعرفه یکسان محاسبه نمی‌شود.
پس تنها راه‌حل ممکن این است که گروه‌های فنی بتوانند راه‌حل‌هایی را برای جداسازی پیام کوتاه با حروف فارسی از حروف لاتین پیدا کنند تا تعرفه ارسال پیام کوتاه با متن فارسی و لاتین معادل هم شود.
در همین زمینه چندی پیش محمدباقر بقایی‌فر، مدیر اجرایی کارگروه خط و زبان فارسی شورای‌عالی اطلاع‌رسانی، در گفت‌وگویی با یکی از خبرگزاری‌ها اعلام کرد: پروژه رفع موانع به‌کارگیری خط فارسی در نگارش پیام کوتاه در مراحل پایانی قرار دارد.
وی اظهار داشت که پس از برگزاری فراخوانی در این خصوص یک شرکت با شرایط مناسب در این زمینه انتخاب شد. به گفته وی این شرکت موظف خواهد بود، پیش‌نویسی در زمینه حل مشکلات در موانع به‌کارگیری خط فارسی در نگارش پیام کوتاه را به این کار گروه ارائه کند. بقایی‌فر همچنین در ادامه افزوده است: با اقدامات انجام شده توسط این شرکت، کارگروه خط و زبان فارسی شورای عالی اطلاع‌رسانی درصدد خریداری نرم‌افزاری است که برای ارسال پیام کوتاه فارسی در اختیار عموم مردم قرار گیرد.
وی در ادامه در مورد این نرم‌افزار گفت: استفاده از این نرم‌افزار قابلیت فشرده‌سازی پیام‌های کوتاه فارسی را فراهم می‌سازد. درنتیجه تمامی مشکلات حل و تعرفه ارسال پیام کوتاه لاتین و فارسی یکسان حساب می‌شود. گفتنی است، تایید این نرم‌افزار از جانب کار گروه خط فارسی شورای‌عالی اطلاع‌رسانی، مستلزم اختصاص اعتبار کافی از سوی سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی است.
استفاده از خط فارسی برای اولین بار در فضای اینترنت مطرح شد؛ اما در آن زمان هیچ اجباری از طرف دولت برای استفاده از این خط در فضای اینترنت وجود نداشت، بلکه کاربران به دلیل آسانی استفاده از این خط، خود علاقه‌مند به استفاده از این زبان در فضای اینترنت بودند.
برای این کار کاربران هیچ احتیاجی به اتصال نرم‌افزار فارسی‌ساز روی دستگاه خود نداشتند. بلکه با استفاده از یونی‌کد (unicode) می‌توانستند به راحتی متن‌های خود را در فضای اینترنت به فارسی ارسال کنند.
اگر این شرایط در زمینه استفاده از خط فارسی در میان دستگاه‌های تلفن همراه هم ایجاد شود، شاید کاربران بدون هیچ اجباری خود مایل به استفاده از این زبان در متن‌های پیامک‌های خود ‌شوند.
اگرچه بررسی مشکلات موجود در این زمینه نیز به هفته‌ها و شاید ماه‌های بعد موکول شده است، اما انتظار می‌رود مسوولان با ارائه نرم‌افزارهای ویژه، کاهش تعرفه پیامک‌های فارسی و فرهنگ‌سازی مناسب باعث ترغیب افراد به استفاده از این خط در پیام‌های ارسالی خود شوند.

نویسنده: سونیتا سراب‌پور

منبع : روزنامه دنیای اقتصاد