فولاد، داستانی شبیه نساجی

در دنیای تجارت ۵ سال مدت بسیار زیادی است . در این فاصله زمانی فاکتورهای بسیارزیادی تغییر می‌کند و وضعیت تجارت جهانی را به کلی دگرگون می‌سازد. پنج سال پیش چین چهاردهمین صادرکننده بزرگ فولاد و فرآورده‌های فولادی در جهان بود در آن سالها تولیدات چین در ساخت ورقه‌های فولادی، سیم ، شمشهای فولادی، لوله و قطعات خودرو مورد استفاده قرار می‌گرفت. اما بعد از ۵ سال، در سال ۲۰۰۴، صنعت فولادسازی چین رتبه پنجم را به خود اختصاص داده است و پیش‌بینی می‌شود در صورت ادامه روند کنونی تا پایان سال ۲۰۰۵، چین در میان سه کشور بزرگ تولیدکننده و صادرکننده فولاد در جهان قرار داشته باشد. طبق آمارهای موجود در نیمه اول سال ۲۰۰۵، چین بیشترین نرخ رشد تولید و صادرات فولاد را در جهان داشته است. در نیمه اول سال ۲۰۰۴، این کشور ۵ میلیون و ۷۴۴ هزار تن فولاد صادر کرد، اما میزان صادرات این کشور در نیمه اول سال ۲۰۰۵، به ۱۶ میلیون و۳۸۴ هزار تن رسید که در مقایسه با سال ۲۰۰۴، ۱۸۵ درصد رشد داشته است. در سال ۲۰۰۵، ژاپن بزرگترین صادرکننده فولاد در جهان بود و پس از آن کشور روسیه قرار داشت. در نیمه اول سال ۲۰۰۴، ژاپن ۱۷ میلیون و ۹۰۹ هزار تن فولاد صادر کرد، اما نابسامانی اقتصاد داخلی این کشور باعث شد تا سطح صادرات آن ۲/۵ درصد تنزل یابد .در نیمه اول سال ۲۰۰۵، این کشور ۱۶ میلیون و ۹۷۵ هزار تن فولاد صادر کرد . در همین سال روسیه ۱۶ میلیون و ۵۸۶ هزار تن فولاد به بازار مصرف جهان فرستاد که نسبت به سال پیش از آن ۳/۱۳ درصد افزایش داشته است. در این آمارگیری چین سومین صادر‌کننده بزرگ فولاد و اتحادیه اروپا چهارمین صادرکننده بزرگ این ماده اولیه با اهمیت در صنایع مختلف بود. کشورهای اوکراین ، کره جنوبی ، ترکیه ، برزیل ، تایوان و ایالات متحده آمریکا به ترتیب رتبه‌های پنجم تا دهم را به خود اختصاص داده‌اند. در سال ۲۰۰۵، بعد از کشور پهناور چین ، ایالات متحده امریکا بیشترین نرخ رشد صادرات را تجربه کرد. این کشور در نیمه اول سال ۲۰۰۵، ۴ میلیون و ۹۷۲ هزار تن فولاد صادر کرد که نسبت به سال گذشته ۲/۲۱ درصد افزایش داشته است. در این بازه زمانی یک ساله صادرات فولاد تولید شده در اتحادیه اروپا ۳/۰ درصد، در کره جنوبی ۳/۵ درصد، در برزیل ۳/۱ درصد و در تایوان ۸/۶ درصد رشد داشته است. در مقابل صادرات فولاد تولید شده در اوکراین ۳/۰ درصد و صادرات فولاد ترکیه ۸/۰ درصد کاهش داشته است. همین ارقام به راحتی می‌تواند تفاوت چین با بقیه تولیدکنندگان را نشان دهد و تاثیرگذاران بازار را به شما معرفی کند.
خلاصه کشورهای ژاپن ، روسیه و چین در شرایطی سال ۲۰۰۵ را پشت سر می‌گذارند که به عنوان بزرگترین صادرکنندگان فولاد به جهان معرفی شده‌اند. اقتصاددانان عقیده دارند تا رسیدن چین به رتبه اول در میان صادر کنندگان فولاد خام راه درازی نمانده است و همانطور که این قطب آسیایی بازار منسوجات و پارچه را از آن خود کرد، به زودی بازار فولاد نیز در انحصار این کشور در خواهد آمد. مقایسه نرخ رشد صادرات فولاد در این کشور در مقایسه با دیگر کشورها نیز تایید دیگری بر این نظریه است. در سال ۲۰۰۳، صادرات فولاد چین سالانه برابر با ۸ میلیون تن بود و بدون وارد کردن فولاد از دیگر کشورهای جهان نمی‌توانست نیاز داخلی خود را تامین کند، اما از سال ۲۰۰۴، سیر دگرگونی اوضاع صنعت فولاد در چین به یکباره آغاز شد. از آغاز ماه سپتامبر سال ۲۰۰۴، صادرات این کشور چندین برابر شد و در پایان سال ۲۰۰۴ بیش از ۲۰ میلیون تن فولاد از این کشور صادر شد. روشن است که میزان واردات در این کشور کاهش داشته است. در فاصله یک ساله مورد بررسی واردات فولاد به چین از ۴۳ میلیون تن به ۳۳ میلیون تن رسید . در اوایل سال ۲۰۰۵، میزان صادرات فولاد از این کشور معادل میزان واردات آن شد و با اتمام ماه اوت یعنی نهمین ماه سال ۲۰۰۵، به یکباره سطح صادرات از واردات پیشی گرفت . در واقع از همان سال سیر گذار چین از یک مصرف‌کننده بزرگ به یک تولیدکننده آغاز شد و هم‌اکنون چین در زمره بزرگترین تولیدکنندگان و صادر کنندگان فولاد در جهان محسوب می‌شود. تا تبدیل شدن این کشور به یک صادرکننده صرف راه زیادی نمانده است.
بررسی سطح مصرف فولاد در چندین سال اخیر نشان می‌دهد که نرخ رشد مصرف فولاد در این کشور پهناور آسیایی طی چندین سال اخیر کاهش داشته است که یکی از دلایل آن سیاست‌های دولت برای تعدیل اقتصاد کلان این کشور بود. در سال ۲۰۰۴، چین ۲۷۰ میلیون تن فولاد خام تولید کرد که نسبت به سال پیش از آن ۲۰ درصد افزایش داشته است.در سال ۲۰۰۵ نیز این کشور بیش از ۳۴۵ میلیون تن فولاد خام تولید کرد که در مقایسه با سال ۲۰۰۴، ۲۷ درصد افزایش داشته است. چین با تولید ۳۴۵ میلیون تن فولاد خام در سال ۲۰۰۵، ۳۰ درصد از کل تولید جهان را به خود اختصاص داده است و در نظر دارد این سهم را ارتقا دهد.روشن است سیر فزاینده تولید در این کشور در کنار کاهش نرخ رشد تقاضای داخلی باعث شده است تا سهم بیشتری از تولیدات چین به بازار های صادراتی بین‌المللی راه پیدا کنند و درآمد کلانی نصیب این کشور آسیایی شود.
اگرچه فراورده‌های فولادی چین در سراسر دنیا بازار دارد، اما ۷۰ درصد از کل محصولات صادراتی آن وارد بازار مصرف کشورهای آسیایی می‌شود. طی دو سال گذشته صادرات فولاد چین به کشورهای ایالات متحده آمریکا، اتحادیه اروپا و خاورمیانه دو برابر شده است و سهم زیادی از بازار را از دست رقبای خود خارج کرده است. به نظر می‌رسد اگر روند خودکفایی چین در صنعت فولاد همچنان ادامه یابد، دیگر تولیدکنندگان این فلز در جهان با مشکلات مالی بسیار زیادی روبرو می‌شوند زیرا مجبور خواهند بود بخشی از بازارشان را به محصولات ارزان قیمت چین واگذار کنند و همان چرخه‌ای که صنعت نساجی طی کرد، صنعت فولادسازی هم طی خواهد کرد. در حال حاضر هر روز بر میزان تولید و صادرات فولاد در چین اضافه می‌شود و واردات این فلز به کشور چین سیر نزولی دارد. روشن است که توازن بازار عرضه و تقاضای این فلز بر هم می‌خورد و مشکلات مختلف دامان این صنعت را خواهد گرفت. طی یک سال گذشته تقاضای فولاد در بازارهای جهانی بسیار زیاد بود ، مواد اولیه تولید این فلز بسیار کم به بازار عرضه می‌شد و همان میزان محدود هم قیمت بالایی داشت همین مساله موجب شد تا قیمت فولاد در بازارهای جهانی افزایش چشمگیری پیدا کند.به عبارت دقیق‌تر در شرایطی که تقاضا برای این فلز زیاد بود، قیمت آن نیز ارتقا پیدا کرد و عرضه محدودتر شد که کاملا مطابق با قوانین بازارهای اقتصادی است اما به نظر می‌رسد حضور پررنگ چین در این عرصه تعادل بازار عرضه وتقاضای فولاد را برهم خواهد زد، زیرا با افزایش صادرات این کشور عرضه به بازارهای مصرف ارتقا می‌یابد و چین که تا چندی پیش یکی از بزرگترین بازارهای مصرف بود از وارد کردن این فلز سرباز می زند و کشورهایی که فولاد موردنیاز چین را تامین می‌کردند باید به دنبال بازارهای جدیدی باشند. همین امر موجب برهم خوردن تعادل شده و سهم زیادی از فولادهای تولید شده در جهان را سرگردان می‌کند. پیشی گرفتن عرضه بر تقاضا، بازار فولاد را سرد می‌کند و دوباره قیمت این فلز کاهش می‌یابد . همانطور که شرکت فولادسازی پوسکو(posco) بزرگترین شرکت فولادسازی کره جنوبی اعلام کرده است در سال ۲۰۰۶، تولیداتش را با قیمت ارزان‌تری به بازار عرضه خواهد کرد. مقامات پوسکو هدف خود از اجرای این طرح را افزایش قدرت رقابت تولیداتشان با فولاد وارداتی چین و دفاع از صنعت داخلی ذکر کردند و افزودند: از آغاز سال ۲۰۰۶، تولیدات پوسکو در بازار مصرف داخل ۱۷ درصد ارزان تر به فروش می‌رسد. پوسکو اعلام کرد هرتن ورقه فولادی نورد گرم که در ساخت خودرو مورد استفاده قرار می‌گیرد به قیمت ۵۰۰ هزار ون (واحد پول کره جنوبی ) معادل ۴۹۲ دلار به فروش خواهد رسید در حالیکه پیش از آن هر تن نورد گرم ۵۵۰ هزار ون قیمت داشت. هرتن نورد سرد تولید پوسکو با قیمت ۶۰۰ هزار تن در بازار مصرف داخل به فروش می‌رسد.
در ۱۰ ماه اول سال ۲۰۰۵، چین ۷۶/۵ میلیون تن فولاد به کره جنوبی صادر کرده است که نسبت به سال گذشته ۱/۷۹ درصد رشد داشته است. در مقابل صادرات کره جنوبی به چین با ۲/۵ درصد کاهش نسبت به سال گذشته به ۹۶/۳ میلیون تن رسید. مدیران شرکت پوسکو پیش‌بینی می‌کنند در اثر تولید زیاد فولاد در کشور چین این شرکت بخشی از بازار خود را از دست بدهد و با مشکلات مالی مواجه شود.آنها با اشاره به این مطلب که ۷۵ درصد از تولیداتشان در بازار مصرف داخل عرضه می شود اظهار داشتند که قصه فولاد چین مشابه قصه صنعت نساجی است و تا تخریب کامل بازار و بیرون کردن تولیدکنندگان کوچک ادامه خواهد داشت.

منبع : مجله گسترش صنعت