مقایسه آگاهی و نگرش و عوامل مرتبط در خصوص عقیم‌ سازی بین زوجین استفاده‌ کننده از این روش و استفاده کنندگان از سایر روش ‌های پیشگیری از بارداری در شهر همدان، ۱۳۸۱

● مقدمه:
نگرانی اصلی از افزایش جمعیت جهان، تهدید جان میلیونها نفر است که اکثر آنان را زنان و کودکان تشکیل می‌دهند. هنوز ۵۰-۲۵% زنان کشورهای در حال توسعه آخرین حاملگی خود را ناخواسته ذکر می‌کنند. هدف کنترل موالید کاهش حاملگی ناخواسته و به طور کلی ارتقاء سلامت جسمی و روانی زنان و حتی کودکان است. عقیم‌سازی (بستن لوله‌های رحمی زنان و یا وازکتومی در مردان) یکی از روش‌های مطمئن پیشگیری از بارداری است. در مطالعات مختلف عوامل مرتبط در انتخاب و عدم انتخاب عقیم‌سازی نظیر سن، سن ازدواج، تعداد فرزندان، اعتقادات مذهبی و دیگر عوامل کمابیش ذکر شده است. مطالعات مختلف آسیایی و آفریقایی نشان داده است افرادی که عقیم‌سازی را انتخاب می‌کنند دارای نگرش مثبت نسبت به آن و افرادی که عقیم‌سازی را انتخاب نمی‌کنند، دارای نگرش منفی نسبت به آن یا بی‌نظر می‌باشند. اما آگاهی در هر دو گروه در اغلب مطالعات ضعیف می‌باشد. لذا تحقیق حاضر با هدف تعیین و مقایسه آگاهی، نگرش و عوامل مرتبط در زوجین انتخاب کنندة روش عقیم‌سازی و واجدین شرایط عقیم‌سازی که از سایر روش‌های پیشگیری از بارداری استفاده می‌کنند در همدان در سال ۱۳۸۱ انجام گرفت.
● مواد و روشها:
تحقیق توصیفی بر روی ۱۳۰ زوج شامل ۶۵ زوج انتخاب کننده عقیم‌سازی و ۶۵ زوج استفاده کننده از سایر روش‌های پیشگیری از بارداری دارای حداقل سه فرزند، صورت گرفت. کلیه زوجین از مراجعه کنندگان به بیمارستان (جهت انجام عقیم‌سازی) یا مراکز بهداشتی (جهت دریافت وسایل پیشگیری از بارداری) انتخاب شدند. سن، سطح سواد، قومیت، محل سکونت، شغل، تعداد فرزند، طول مدت ازداوج، سن آخرین فرزند، تفاوت تعداد فرزند موجود و ایده‌آل، علت روش جلوگیری از بارداری و اطلاعات مربوط به آگاهی و نگرش و سایر موارد در پرسشنامه ثبت شد. از روش‌های آماری ۲، فیشر، آنالیز واریانس، ضریب همبستگی، آزمون t، کروسکال والیس استفاده شد.
● نتایج:
از میان زوجین انتخاب کننده عقیم‌سازی، ۳/۵۲% دانش ضعیف و ۵/۷۸% نگرش مثبت داشتند.۳۰% از میزان احتمال برگشت باروری و ۵/۱۷% از زمان رفع خطر حاملگی، پس از وازکتومی آگاه بودند. در زوجین واجد شرایط عقیم‌سازی که از سایر روش‌های پیشگیری از بارداری استفاده می‌کردند، ۸/۵۰% دانش ضعیف و ۳/۴۹% نگرش بی‌نظر داشتند. ۲۰% زوجین از میزان احتمال برگشت باروری پس از عقیم‌سازی و ۸/۱۳% از زمان رفع خطر باروری پس از وازکتومی آگاه بودند. بین دانش دو گروه تفاوت معنی‌دار دیده نشد؛ در حالیکه بین نگرش دو گروه اختلاف معنی‌دار وجود داشت .(p<۰.۰۱) منبع کسب اطلاعات در ۷/۲۷% خانم‌های انتخاب کننده عقیم‌سازی مراکز بهداشتی، درمانی و در ۹/۱۶% آقایان دوستان و آشنایان ذکر شد.
● نتیجه‌گیری:
افراد انتخاب کننده عقیم‌سازی با آگاهی ضعیف و نگرش مثبت اقدام به عقیم‌ سازی می‌کنند و افراد واجد شرایط با نگرش بی‌نظربدلیل ناآگاهی اقدام به آن نمی‌کنند. لذا توصیه می‌شود در زمینه آموزش صحیح و مشاوره در انتخاب این عمل و حتی عدم انتخاب آن دقت صورت گیرد. این امر حتی می‌تواند با استفاده از روش‌های آموزش جامعه‌نگر مثل استفاده از رابطین زن و مرد با توجه به تأثیر گزار بودن دوستان صورت گیرد.

گیتی ازگلی
محبوبه احمدی
شادی گلی
علیرضا اکبرزاده باغبان

منبع : پایگاه اطلاعات علمی