اجماع سیستماتیک به جای شیوه های سنتی

این روزها فضای سیاسی کشور بیش از سه ماه نخست سال جاری، سایه سنگین انتخابات ریاست جمهوری سال آینده را بر سر خود می بیند؛ سایه یی که به طور سریع و فزاینده یی در حال رشد و توسعه است. اگر در ابتدای سال جاری فعالان سیاسی اصلاح طلب به درستی تاکید داشتند که نباید به سرعت و با سراسیمگی قدم در راه انتخابات ریاست جمهوری سال آینده نهاد اما همانگونه که پیش بینی می شد فضا به شکل مهارناشدنی به سمت اتفاقات بهار سال آینده تغییر مسیر داده است.
پس از فرو نشستن گرد و غبار حاصل از انتخابات پرحاشیه مجلس و رد بی سابقه صلاحیت اکثریت قریب به اتفاق مدیران برجسته اصلاح طلب و نمایندگان وابسته به این جناح در مجالس گذشته، بسیاری از نظریه پردازان و سران احزاب منتقد دولت، نسبت به ورود به بحث انتخابات ریاست جمهوری از سوی این جناح هشدار دادند. در واقع آنها اعتقاد داشتند با توجه به برخوردهای غیرمنصفانه یی که با اصلاح طلبان صورت گرفت، باید ابتدا به واکاوی همه زوایای آشکار و نهان فضای سیاسی و انتخابات مجلس هشتم پرداخت. اینکه مبادا مواجهه بی سابقه صورت گرفته با اصلاح طلبان با وارد شدن به بحث بررسی مصداق ها و کاندیداهای احتمالی ریاست جمهوری به ورطه فراموشی سپرده شود.
آنها طرح نام کاندیداهای مختلف اصلاح طلبان در رسانه های جریان مقابل اصلاحات را به منظور مستهلک کردن توان و تمرکز سیاسی جناح تحول خواه نظام قلمداد می کنند. با این حال برخی دیگر از چهره های اصلاح طلب با توجه به موج زودهنگامی که در خصوص انتخابات سال آینده در جامعه و فضای سیاسی به راه افتاد - ضمن تاکید بر «بازی نکردن در سناریوی رقیب» - راهکارهایی را برای حفظ انسجام و خرد سیاسی جهت رسیدن به نظر واحد در خصوص حضور یا عدم حضور در انتخابات ریاست جمهوری دهم پیشنهاد می دهند. یکی از این مکانیسم ها که در فضای سیاسی کشور و جناح اصلاح طلب با استقبال قابل توجهی مواجه شد، طرحی بود که محمدعلی نجفی یکی از کاندیداهای بالقوه اصلاح طلبان در گفت وگو با اعتماد مطرح کرد؛ اینکه در غیاب دو عنصر توان رسانه یی و امکانات نامحدود در اختیار رقیب، اصلاح طلبان چگونه و بر چه اساسی به تنظیم ضرباهنگ حرکتی خود برای گام نهادن در آوردگاه نابرابر انتخابات بپردازند. برخی فعالان سیاسی اصلاح طلب ضمن استقبال از این مکانیسم - که بر روشی دموکراتیک و رای گیری برای انتخاب کاندیدای واحد اصلاح طلبان استوار است - بر این باورند که می توان به جای آزمودن روش های دیگر، با روش نجفی در خصوص نقاط ضعف و قوت کاندیداهای عرضه شده اصلاح طلبان اظهارنظر کرد.
وقایع سریع روزهای اخیر نیاز به توجه جدی تر به مکانیسم پیشنهادی نجفی یا سایر مدل های احتمالی را بیش از پیش برجسته ساخت. از یک سو برخی چهره های سیاسی تحول خواه خواهان حضور یکی از کاندیداهای نسل اول اصلاح طلبان در انتخابات سال آینده هستند و در سوی دیگر برخی از فعالان سیاسی اصلاح طلب، به دلایلی چندان موافق حضور«نسل اولی ها»نبوده و تاکید دارند همه اجزای اردوگاه تحول خواهان روی یک چهره «نو» و کاریزما از میان مدیران تخصص گرای اصلاح طلبان که تاکنون بخت خود را به عنوان کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری به بوته آزمایش نسپرده، به اجماع رسیده و با پشتوانه سه بزرگ اصلاح طلبان یعنی سیدمحمد خاتمی، مهدی کروبی و آیت الله هاشمی رفسنجانی به جامعه و هواداران اصلاحات معرفی شود. منتقدان حضور چهره های قدیمی تر، نکاتی مانند عدم اقبال جامعه به چهره های «آزموده شده» در مقام ریاست جمهوری، به وحدت رسیدن صددرصد جناح رقیب در مقابل آنها و احتمال بروز برخی تخلفات برای زیر سوال بردن محبوبیت و کاریزمای فردی مانند خاتمی در میان مردم را از جمله دلایل درخواست خود از بزرگان اصلاحات برای سپردن میدان به یک چهره اجماعی شایسته عنوان می کنند. از ورای این مساله اما باید به یک نکته توجه داشت و آن اینکه بر خلاف پایکوبی رسانه های جناح محافظه کار یا سایت های طیف های تندرو تر آنها در خصوص «صف طویل کاندیداهای اصلاح طلب»، هنوز نتوانسته اند در نبرد تمام عیار رسانه یی خود از زبان یکی از کاندیداهای بالقوه اصلاح طلبان کلمه یی جز تاکید بر «حضور با کاندیدای واحد» را بشنوند. تحلیلگران اصلاح طلب معتقدند برخی گفت وگو های درون جناحی که این روزها در اردوگاه جناح تحول خواه نظام دیده می شود امری طبیعی است و به دلیل تجارب اصلاح طلبان از مضرات چند کاندیدایی در انتخابات گذشته است.
در چنین سمت و سویی است که تلاش های بی سابقه برخی از خبرگزاری ها و سایت های نزدیک به اصولگرایان در گرفتن «تایید و تکذیب» از کاندیداهای احتمالی اصلاح طلبان برای انتخابات ریاست جمهوری آینده روز به روز در حال افزایش است. آنها با قرار دادن برخی اخبار «بدون منبع» روی خروجی خود یا حذف «صدر و ذیل» گفت وگو با اصلاح طلبان، سعی در ایجاد شکاف و «توهم چندصدایی» در اردوگاه اصلاح طلبان دارند.
این حرکت های ناشیانه درحالی صورت می گیرد که کارشناسان، وضعیت اصولگرایان در انتخابات سال آینده را «نامناسب» دانسته و آنها را در «ضعیف ترین موضع» در سال های پس از انقلاب می دانند. آنها دلیل این تحلیل خود را عملکرد غیرقابل دفاع دولت نهم و حاکمیت یکدست اصولگرایان بر قوای مجریه و مقننه می دانند که تبلور آن در تنگ شدن روزافزون حلقه فقر و فشار اقتصادی بر زندگی همه اقشار جامعه قابل رویت است. همین امر سبب شده اصولگرایان از هم اکنون «آلترناتیو»هایی جدی را برای محمود احمدی نژاد در نظر بگیرند و گفته می شود حضور چهره هایی مانند محمدباقر قالیباف، علی اکبر ولایتی، علی لاریجانی، علی اکبر ناطق نوری و حتی احمد توکلی و محسن رضایی به عنوان کاندیدای برخی احزاب اصولگرا تقریباً قطعی شده است. تفاوت اصلاح طلبان و اصولگرایان اما در این است که به دلیل قرار داشتن تمامی نهادها و قوای کشور در دستان اصولگرایان، آنها ترجیح می دهند که تا حد ممکن اختلافات و شکاف های روزافزون درونی خود که با موضوعاتی مانند غائله پالیزدار یا واکنش های تند رسانه یی به عملکرد دولت به اوج رسیده را به سایه ببرند. اصلاح طلبان اما به دلیل فقدان حضور کامل در یکی از قوا به طور طبیعی دارای فراغ بال بیشتری برای پرداختن به موضوع انتخابات سرنوشت ساز سال آینده هستند. آنها بر این باورند که با توجه به عملکرد اصولگرایان در قدرت، مردم بیش از هر زمان دیگری خواستار بازگشت کشور به مسیر توسعه و پیشرفت متوازن هستند تا از تنگناهای کنونی نجات یابند. اینچنین است که اردوگاه منتقدان رسالتی سنگین در پیش دارد. اگر اصولگرایان که هیچ گاه داعیه دار دموکراسی نبوده اند به دنبال مدل هایی برای رسیدن به کاندیدای واحد هستند پس این پتانسیل باید بسیار آشکار تر در میان اصلاح طلبان حامی روش های دموکراتیک به رخ کشیده شود. تئوریسین های اصلاح طلب بر این باورند که بسته پیشنهادی دکتر نجفی یا هر مدل دیگری باید بر روش هایی مانند شیخوخیت یا تصمیم گیری فردی احزاب برتری داده شود. نشست امروز جبهه اصلاحات باید این پیشنهادات را به طور جدی در دستور کار قرار دهد. شواهد و قرائن نشان از آن دارد که جناح مقابل به شدت نگران نتایج انتخاباتی است که اصلاح طلبان با همه توان سیاسی و حمایت گروه های مرجع اجتماعی پشت سر یک کاندیدای واحد وارد عرصه رقابت شوند. جناح تحول خواه با تصمیمات خود، سندی را در تاریخ به ثبت خواهد رساند؛ توجه به منافع و امنیت ملی و تشکیل کابینه ائتلافی سایه و اجماع سیستماتیک حول یک کاندیدا تا انتخابات یا پراکندگی سیاسی و از دست دادن فرصت خدمت به مردم تشنه آرامش و صلح قضاوت در این باره به زمان زیادی نیاز ندارد.

حامد طبیبی

منبع : روزنامه اعتماد