جزیره و ساحلی که ناز دارد

صدف های رنگارنگ، عروس های دریایی و بچه خرچنگ ها که هنوز سخت پوست نشده اند و موج دریا آنها را به ساحل آورده بود در ساحل ناز منتظرمان بودند.اسم ساحل بر قامت این جزیره کوچک می درخشید و برازنده او بود. ساحل تمیز و قشنگی بود و اسمی که برایش انتخاب شده گویای همین امر هم هست. شن و ماسه این ساحل از نوع خاصی است و مانند بیشتر قسمت های سواحل بندرعباس گلی و چسبنده نیست. همین امر موجب می شود هنگام گشت و گذار در ساحل خیلی کثیف و خاکی نشوید.
از آرامش و زیبایی ساحل که بگذریم، دیدن مقدار زیادی از صدف ها و مرجان ها در طرح ها و رنگ های مختلف و متنوع هیجان و لذت خاص خودش را داشت. چه حیف که بسیاری از ما از دیدن این زیبایی های خدا داده محروم هستیم. اما ناگهان فکری به خاطرم آمد و نگرانم کرد.اگر اینجا هم مانند سواحل بندرعباس شلوغ و محل رفت و آمد آدم ها و موتور و ماشین بشود، اگر اینجا هم پر از دستفروش و دوره گرد بشود، اگر کپه زباله ها و بوی گند فاضلاب به همراه صدای گوشخراش بوق و موتور ماشین ها... آه نه! بگذار ما آدم های زیاده طلب هرچه دورتر از این مناظر بکر و زیبا باشیم؛ چرا که مایی که همت نگهداری از این گنجینه های ارزشمند و بی زبان را نداریم، همان بهتر که به سراغشان نرویم!
● جفرافیای خشکسالی
فرهنگ و تاریخ جزیره قشم را بر جغرافیای خشکسالی نوشته اند. با گرما و شرجی های بی امان درآمیخته اند و ردپای مهاجمان، بیگانگان و غارتگران را بر آن نقش زده اند و با این حال، این تاریخ سراسر حادثه و ستیز را، به وجود زنان و مردانی آراسته اند که مانده اند و پایمردی کرده اند تا جزیره را همچنان ایرانی و شرفمند به امروز برسانند .
ولی، امروز و از دیروز تا امروز بومی یک شهروند همتراز است. قشمی هدف بیشتر برنامه هاست و بومی قشمی نیز به سهم خود رویی گشاده دارد و آغوشی باز برای دوستی. او، دست پیش می آرد تا رسم دوستی و برادری به جای آورد.
بومی قشم، یک شهروند ایرانی مرزدار است.
● جزایر قشم
قشم ۴ جزیره کوچک تر هنگام، لارک، هرمز و ناز را در تنگه استراتژیک هرمز در مجاورت خود دارد.
جزیره هنگام ۳۳‎/۶ کیلومتر مربع مساحت دارد و به شکل مخروطی ناقصی است که در کرانه های جنوبی جزیره قشم روبه روی شیب دراز واقع شده است. فاصله آن تا شهر قشم حدود ۹۲ مایل دریایی است. این جزیره ارتفاعات پست آهکی دارد و بلندترین نقطه آن کوه ناکس است. بزرگ ترین قطر آن از روستای هنگام کهنه تا روستای هنگام جدید ۹ کیلومتر است.
تنها فعالیت اقتصادی در جزیره هنگام که بیشتر اهالی به آن مشغولند؛ ماهیگیری و صیادی است. از نقاط دیدنی جزیره سواحل جنوبی آن است که حفره های کوچک و بزرگ دارد و تأسیسات بندری انگلیسی ها است.
جزیره لارک با ۸۴‎/۷ کیلومتر مربع مساحت در فاصله ۸۱ مایلی دریایی از بندرعباس و ۶ مایل دریایی از شهر قشم و در جنوب شرقی این شهر در تنگه هرمز قرار دارد. جزیره لارک از کوه های آتشفشانی مخروطی شکل تشکیل شده است. چند چشمه نمک و سواحل بسیار زیبا از جمله دیدنی های جزیره لارک است.
در این جزیره فعالیت کشاورزی وجود ندارد و تنها فعالیت اقتصادی اهالی لارک، صید و غواصی است. آب برکه ها و چاه های آن نیز مورد استفاده قرار می گیرد.
جزیره هرمز مانند صدفی با ۱۴‎/۹ کیلومتر مربع وسعت در فاصله ۱۰ مایلی جنوب شرقی بندرعباس و درمیان آب های خلیج فارس قرار گرفته است.سطح جزیره هرمز را طبقات سازند ه های رسوبی و آتشفشانی تشکیل داده است و طبقات نمکی نیز به صورت تپه هایی، قسمت اعظم جزیره را پوشانده اند و اکثراً از جنس نمک طعام هستند. بلندترین نقطه آن ۱۸۶ متر از سطح دریا ارتفاع دارد و بزرگ ترین قطر آن ۸ کیلومتر است. به دلیل بارش اندک جوی و نمکی بودن خاک و شور بودن آب، مرتع و گیاه در جزیره هرمز اندک است.
استخراج و صدور خاک سرخ جزیره هرمز از مهم ترین منابع درآمد اهالی است. نمک آبی و سنگ لاشه از دیگر معادن این جزیره به شمار می رود.
و اما جزیره ناز! این جزیره کوچک در نزدیکی سواحل شرقی قشم قرار گرفته و از ساحل در حدود یک کیلومتر فاصله دارد. وسعت جزیره ناز تقریباً ۳ هکتار است. این جزیره فاقد ساحل شنی است و دیواره های صخره ای به ارتفاع ۵ تا ۱۰ متر اطراف آن را فراگرفته است. روی این جزیره به طور کامل مسطح است. در زمان جزر با پسروی کامل آب دریا، برای مدت کوتاهی، باریکه ای از خشکی جزیره ناز را به ساحل قشم وصل می کند.
در این جزیره کسی سکونت ندارد. ماهیگیران محلی چند سایبان و مکان استراحت از چوب و پلاستیک به صورت موقت ساخته اند. روبه روی جزیره ناز در قشم ساحل شنی قرار دارد که مکان مناسبی برای تغذیه پرندگان دریایی و ماهیگیران بومی است. در سراسر فصول سال بازدیدکنندگان بسیاری بویژه هنگام غروب از این محل بازدید می کنند.
غارهای خربس در فاصله ۱۰ کیلومتری شهر قشم و مشرف بر ساحل جنوبی جزیره قرار دارند. با توجه به جنس دیواره ها که عمدتاً از مارن و سیلت هستند فرسایش تأثیر زیادی بر آنها داشته و به نظر می رسد حفراتی که آنها را غار می نامند در ابتدا در اثر عمل امواج به وجود آمده (در زمان مجاورت این دیواره ها با دریا) و اندازه های محدودی داشته اند و سپس به وسیله مردم بومی عمیق تر و بزرگ تر شده اند. نرمی جنس دیواره ها موجب شده که کار حفر آنها به سهولت انجام پذیرد و احتمالاً پناهگاهی برای مردم آن زمان به وجود بیاید. برخی از این غارها با دالان هایی به هم می رسند. در دیواره های داخلی و خارجی پوسته های ۲ کفه ای های مختلف به وفور یافت می شود.
● سواحل قشم
جزیره قشم با وسعتی نزدیک به یک هزار و ۵۰۰ کیلومترمربع، بیشترین سواحل و کرانه ها را در بین جزایر خلیج فارس به خود اختصاص می دهد. سواحل زیتون، سیمین، جزایر ناز، سوزا، مسن، شیب دراز، سلخ و دوستکو از دیدنی ترین سواحل جزیره قشم محسوب می شوند.
از ویژگی های ساحل شناختی این جزیره، تنوع سواحل صخره ای، ماسه ای و گلی آن است که چنین خصوصیتی به طور یک جا در کمتر جزیره ای یافت می شود. سواحل شنی و ماسه ای نقره فام و سیمین براق نیز از دیگر انواع سواحل در جزیره قشم محسوب می شوند. ساحل صخره ای زیتون، ساحل شنی سیمین و سواحل گلی لافت و جنگل های حرا تنوع سواحل قشم را نشان می دهند. ساحل صخره ای ریگو معروف به ساحل لاک پشت ها نیز از دیگر سواحل زیبای جزیره قشم است که لاک پشت ها در آنجا برای نفس گیری و تغذیه به روی آب می آیند.
خلیج فارس به دلیل برخورداری از آبسنگ های مرجانی که از سطح ساحل به درون دریا گسترش یافته اند، به دریای مرجان نیز شهرت دارد. در بخشی از سواحل جزیره قشم واقع در مقابل جزیره هنگام و همچنین در ساحل زیتون روبه روی جزیره لارک، سواحل به شکل صخره ای و مرجانی است. این ویژگی به گردشگران و بهره وران کرانه ها امکان می دهد که بتوانند تا عمق زیاد از دریا پیشروی کنند و پهنه وسیع تری از سواحل کم عمق را مشاهده کنند. به طور معمول در چنین سواحلی برخورد امواج با صخره سنگ ها و جدال همیشگی موج و مرجان، یکی از جلوه های طبیعت زیبا و افسونگر دریای قشم را به تماشا می گذارد.
سواحل شنی، با لایه هایی از شن، ماسه و گاه سطوح پوشیده از رمل، منظر دیگری از طبیعت دریا به روی گردشگران باز می گشاید. در چنین سواحلی، بهره گیری از گرما و تابش خورشید و استراحت روی شن های نرم ساحل خاطره ای فراموش نشدنی است.
سواحل اطراف بندر لافت و خورها ـ یا کانال های دریایی جنگل های حرا ـ با پایین رفتن آب و قرار گرفتن در وضع جزر، پهنه های وسیعی از سواحل گلی را پیش روی نمایان می سازند. این پدیده اکولوژیکی، یکی از عوامل غنای زیستی و جانوری این گونه سواحل است. زیرا در اثر جزر و مد، مواد غذایی جدیدی از بستر دریا به این سواحل می رسد. در این هنگام، بیشتر آلودگی ها از بستر سواحل زدوده شده و عمل خودپالایی دریا روی آنها صورت می پذیرد. تنوع مواد غذایی و آلی ناشی از جزر و مد، سبب شکل گیری زیست بوم و طبیعت غنی و پرمایه مانگروها ـ یا جنگل های حرا ـ می شود. جنگل های دریایی حرا به عنوان یکی از مهم ترین جاذبه های گردشگری جزیره قشم، که هر روزه این پدیده اکولوژیکی را تجربه می کنند، محل مناسبی برای زندگی انواع پرندگان و تخم گذاری آنها است.
امروزه برخی از زیباترین و مناسب ترین سواحل جزیره قشم، همچون سواحل زیتون و سیمین در کرانه های جنوبی جزیره، کاربری های گردشگری جدید یافته اند و از امکانات رفاهی و تفریحی ویژه ای برخوردار شده اند. ساحل زیتون در انتهای جنوبی شهر قشم از جمله مکان هایی است که با طراحی خاص و استفاده مناسب از عناصر طراحی محیطی به مکانی زیبا برای بازدیدکنندگان تبدیل شده است. این ساحل تماماً صخره ای و مرجانی است. ساحل سیمین ـ روبه روی غارهای خربس و در مقابل زیارتگاه شاه شهید ـ از جمله سواحل شنی جزیره قشم است که با وسعت زیاد و برخورداری از مجتمع اقامتی و تفریحی و پلاژشنا، در فصول مختلف سال پذیرای گردشگران و بازدیدکنندگان جزیره قشم است. دسترسی آسان مسافران به سواحل و کرانه های جنوبی جزیره، و در کرانه های شمال وجود سواحل بکر و دست نخورده با چشم اندازهای جذاب و دیدنی، جزیره قشم را به بهشت گردشگران و دوستداران ساحل و دریا تبدیل کرده است.
جزیره ناز تقریباً ۲ متر از سطح دریا بلندتر است و در آن چند ساختمان که احتمالاً متعلق به ماهی گیران محلی است قرار دارد. جزیره ناز کوچک است، با جزر شدن ( پایین آمدن آب دریا) می توان با طی کردن حدود ۲ کیلومتر راه وارد جزیره شد و در زمان مد، آب اطراف جزیره را فرا می گیرد و توریست ها باید صبر کنند تا دوباره جزر ایجاد شده تا بتوانند جزیره را ترک کنند.

آمن خادمی

منبع : روزنامه ایران