ساخت زیورآلات

ساخت زیورآلات در ایران از دوره مادها و از هزاره دوم پیش از میلاد مرسوم و متداول بوده، ولی امروزه زیباترین و كامل‌ترین زینت‌آلات از نظر طرح و نقش، ظرافت و زیبایی و دقت، از آن تركمن‌هاست. زنان تركمن، چنین تزییناتی را جزیی از لباس و پوشاك سنتی خود محسوب می كنند و حتی افراد مسن‌تر آن ها، استفاده از آن را نشانه‌ای از اقتدار و وقار خود در خانواده می‌دانند.
به هر حال برای ساخت زیورآلات سنتی كه امروزه بیش تر در شهرهای گنبد كاووس و استاهای كردستان، سیستان و بلوچستان، خراسان و هرمزگان تولید می‌شود، از طلا و نقره و نگین‌های شیشه‌ای رنگین استفاده می‌شود. زرگرانی كه كارگاه های آن ها در شهرها قرار دارد، چنین زیورآلاتی را - كه حتی انواع خاصی از آن به نام «پیشانی‌بند» برای تزیین اسب به هنگام اعیاد و جشن‌ها كاربرد دارد- ساخته و پرداخته می‌كنند.
این نكته نیز گفتنی است كه در حال حاضر جواهرسازان شهرهای بزرگ كه بیش تر كارشان ساخت زیورآلات جدید برای زنان ساكن شهرهاست، معمولاً از طرح‌های زیورآلات دوره‌های ایران باستان، استفاده می‌كنند و این در مجموع موجب استقبال بیش تر از سوی متقاضیان می‌شود.
● ضریح و درسازی برای اماكن متبركه
به یقین شاه كار هنر فلزكاری ایران را باید در ساخت ضریح و درهای اماكن متبركه دانست كه یك جا مجموعه‌ای از هنرها با هنرمندی چند صنعت‌گر شكل گرفته و موجودیت می‌یابد تا در نوع خود اثری برجسته و ماندگار را پدید آورد. معمولاً برای ساخت ضریح، گروهی از نخبه‌ترین فلزكاران گرد هم می‌آیند تا بر اساس تخصص خود كار تهیه ‌ زیرساخت، زرگری، قلم زنی، مشبك‌كاری، میناكاری و غیره را زیرنظر مدیر مسئول كه برای این امر خطیر تعیین شده، به انجام رسانند. این چنین است كه در بسیاری از اماكن متبركه ایران و دیگر كشورهای جهان، ضریح‌های زیبایی، حاصل تلاش چندین ساله گروهی از فلزكاران ایرانی، خلق و هنر در ابعاد پرشكوه آن ظاهر می‌شود.
ساخت ضریح مطهر حضرت رقیه۰س) و ساخت ضریح باشكوه هشتمین پیشوای شیعیان جهان امام رضا(ع) ازجمله نمونه‌هایی است كه ضریح‌سازان هنرمند ایرانی، هنر والای خویش را همراه با ارادات و اخلاص عرضه داشته‌اند.
● سنگ‌تراشی و حكاكی روی سنگ:
این صنعت شامل مصنوعاتی است كه مواد اولیه اصلی آن را انواع سنگ‌ها نظیر فیروزه، سنگ مرمر، سنگ یشم، سنگ سیاه، سنگ سفید (آلاباستر) و غیره تشكیل می‌دهد و با ابزار و وسایل مختلف تراشیده یا حكاكی می‌شوند. انواع ظروف، پایه چراغ، هاون، ظرف میوه، انواع نگین و آثار تزیینی و غیره از جمله محصولات این صنعت هسند.
در زمینه سنگ‌تراشی و حكاكی روی سنگ، صنعت‌گران شهر مشهد به سبب آثار متنوع و باارزشی كه از سنگ‌های گوناگون، و از آن جمله فیروزه، تولید و ارایه می‌كنند، شهرت دارند.ضمن آن كه در شهرهای قم، كرمان و تهران نیز فرآورده‌های مصرفی و تزیینی جالبی از سنگ‌های مختلف تولید و عرضه می‌شود.
● محصولات فلزی و آلیاژ
فرآورده‌ هایی كه به شیوه سنتی، با استفاده از ابزار دستی و انواع فلزات (مس، نقره، طلا و آهن) و انواع آلیاژها (برنج و ورشو) تولید می‌شود، نظیر انواع ظروف خانگی، چاقو، قندشكن، قلم‌تراش، قفل و غیره جزو محصولات فلزی به شمار می آیند.

منبع : مرکز گردشگری علمی فرهنگی دانشجویان ایران