سید جواد صدر

سیدجواد صدر فرزند محسن صدرالاشراف در سال ۱۲۹۱ش در محلات متولد شد. وی پس از پایان دوره ابتدایی در محلات برای تکمیل تحصیلات خود راهی تهران شد و لیسانس خود را در رشته حقوق از دانشگاه تهران دریافت کرد و سپس برای ادامه تحصیل در همین رشته راهی فرانسه شد و در سال ۱۳۱۸ با اخذ درجهٔ دکترا به ایران بازگشت.
پس از ورود به ایران ابتدا در وزارت کشور مشغول به کار شد و پس از دو سال به استخدام وزارت امور خارجه درآمد. از سال ۱۳۲۴-۱۳۲۶ دبیر یکم سرکنسولگری سفارت ایران در فلسطین بود، با روی کار آمدن عبدالحسین هژیر در سال ۱۳۲۷ به سمت ریاست دفتر نخست‏وزیر منصوب شد و در سال ۱۳۲۹ به ریاست ادارهٔ دفتر وزارتی، وزارت امور خارجه و به فاصله کوتاهی به مدیریت کل وزارت کشور انتخاب گردید. با شروع انتخابات دوره هفدهم مجلس شورای ملی در سال ۱۳۳۱ جواد صدر نمایندگی خود را از محلات و کمره اعلام کرد و بار دیگر نماینده منطقه یعنی شهاب‏الدین خسروانی به رقابت برخاست. روایت صدرالاشراف از این رقابت نشانگر این است که رقیب برای کنترل فضای انتخاباتی دست به هر کاری زده است که البته در این میان صدرالاشراف یک جانبه به قضاوت نشسته و از تلاشهای جواد صدر چیزی بیان نکرده است رقابت بین این دو بر سر تصاحب کرسی نمایندگی مجلس تا به جایی می‏رسد که برای دفع حریف از چماقداران خود استفاده می‏کنند و سرانجام حریف بر صدر پیروز می‏شود.
از دیگر مشاغل صدر تا سال ۱۳۴۲، بازرس وزارتی وزارت امور خارجه، رئیس اداره عهود و امور حقوقی، دادستان دادگاه اداری، رایزنی سفارت بلگراد، رایزنی سفارت مادرید، معاون سیاسی و پارلمانی وزارت امور خارجه، معاونت پارلمانی وزارت کشور، سفارت ایران در ژاپن و چین را باید نام برد.
اما ورود واقعی صدر به صحنه سیاست از زمانی است که کانون مترقی که یک تشکل وابسته به آمریکا بود توسط منصور در سال ۱۳۳۹ تاسیس شد و در سال ۱۳۴۲ که منصور کابینه خود را تشکیل داد اکثریت کابینه وی با اعضای کانون مترقی بود، دکتر صدر نیز در این کابینه به وزارت کشور و معاونت نخست‏وزیر منصوب شد. در سال ۱۳۴۲ منصور دکتر صدر را به عنوان وزیر کشور مامور خاتمه دادن به تبعید امام خمینی که در قیطریه تهران بسر می‏برد، کرد. به همین منظور دکتر صدر به ملاقات امام خمینی رفته و از طرف دولت به امام ابلاغ کرد که به هر نقطه که مایل باشند می‏توانند بروند. امام نیز پس از چند روز به قم حرکت کردند.
از دیگر وقایع مهم دوران وزارت کشوری وی دستگیری و محاکمهٔ سران عشایر فارس و سرکوب این قیام، آغاز مرحله دوم اصلاحات ارضی در تهران، تصویب طرح مصونیت قضایی نظامیان آمریکایی و تبعید مجدد امام به ترکیه، گران شدن بنزین و نفت که منجر به اعتصاب رانندگان شد، که دولت موفق به شکست اعتصاب و سرکوب اعتراض آنان گردید و اکثر این وقایع در جهت حمایت از سیاستهای آمریکا بود.
از اقدامات وی در این کابینه تغییرات عمده در ساختار وزارت کشور بود. او ادارات شش‏گانه استانها را منحل کرد و وزارت کشور را به ۵ قسمت تقسیم نمود . با ترور منصور و روی کار آمدن امیرعباس هویدا وزارت کشور همچنان برعهده صدر نهاده شد و در دولت بعدی امیرعباس هویدا تا سال ۱۳۴۷ وزیر دادگستری بود.
جواد صدر پس از عضویت در کانون مترقی به حزب ایران نوین پیوست او همچنین فراماسونر و عضو لژ فراماسونری فروغی بود. پس از انقلاب اسلامی وی دو بار زندانی شد. پس از مدتی آزاد گشت و در تابستان ۱۳۷۹ بر اثر بیماری سرطان در تهران درگذشت.
مجموعه اسنادی که از وی در مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران به جای مانده حدود ۴۰ برگ می‏باشد. بخشی از آن دفترچه است که در آن به ذکر خاطراتی چند از صادق هدایت پرداخته است . همچنین بخش تاریخ شفاهی مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران چند جلسه با دکتر صدر مصاحبه کرده که نوارهای صوتی و تصویری آن در مؤسسه موجود می ‏باشد.

منبع : مطالب ارسالی