زیباترین سالها از آن تو باد که شیرین ترین یادها از آن توست...

برای او و در وصفش نوشتن بسیار سخت است اما باید بنویسم . باید توصیفش کنم اما نمیدانم چگونه ؛ نمیدانم چگونه عشق و علاقه ام را به این بزرگمرد هنر ایران زمین بیان نمایم .
شوالیه ای که شمشیرش صدایش است و با هنرش به جنگ رقیبانش میرود و بحق که نام شوالیه برازنده اوست.
سی ام بهمن ماه سالگرد میلاد بزرگمرد هنر ایران شهرام ناظریست . هنرمندی که اگر بخواهم آثار او را بازگو نمایم بیش از یک مقاله است . برای شهرام ناظری همین بس که همه او را میشناسند و با آهنگها و صدای او زندگی کرده اند شاد بوده اند . گریسته اند ؛ برای شهرام ناظری همین بس که در کشور عمو سام کشوری که متجاوز خطابش میکنیم روزی را به نام او ثبت نموده اند . برای شهرام ناظری همین بس که غرب بالاترین نشان فرهنگی اش را به او اعطا میکند و او را پاواروتی خطاب میکنند برای ناظری همین بس که نشان فرهنگی از یونسکو دریافت میکند . برای وی همین بس است که جایزه بهترین موسیقی عرفانی جهان را در مراکش کسب می نماید .
و حال ما کرده ایم ؟
خود را به خوابی سنگین فرو برده ایم تا در آستانه ۶۰ سالگی اش مجوزهای کنسرتش را لغو کنیم و اجازه انتشار البومهایش را از وی بگیریم . به ناحق از وی انتقاد کرده و آثارش را به سخره بگیریم تا بتوانیم بزرگان دیگر را مطرح و آنها را به روی صحنه آوریم بزرگانی که به اعتقاد من آنقدر کوچکند که حتی نمیتوان آنها را با تار مویی از شوالیه آواز ایران قیاس نمود . اما همه اینها در خود اوست از خاکساری و بی ریایی اوست به ظن من آنچه شهرام ناظری را متفاوت از دیگران نموده علاوه بر نوآوری ها و خلاقیتهای کاری او همین بی ریایی و خلوص نیت اوست . او تکبر و غرورکاذبی را که در بین هنرمندان رایج است ندارد . همین مسئله را بارها در کنسرتها و اجراهایش دیده ایم . لباسی ساده که ابهت و بزرگی وی را دو چندان میکند ( قابل توجه نوازندگان و هنرمندان جدید که برعکس تفکرشان با لباسهایی عارفانه با موهایی عارفانه تر ) و چند کلامی کوتاه قبل از آغاز برنامه و شاید هم تقدیری از چند هنرمند و میهمان .
بسیار کم دیده ام برنامه ای را که هنرمندی در حد و اندازه های ناظری قبل از اجرایش سخنانی ایراد کند .
روال همه کنسرتها اینست که هنرمندان در ابتدا و پس از تاخیری طولانی وارد صحنه شده ؛ اگر قابل بدانند کمی تعظیم نموده و بر جای خود می نشینند اما او اینگونه نیست . خوش آمد گویی به میهمانان اولین کاریست که قبل از اجرایش باید انجام دهد . حتی اگر هم برنامه اش با تاخیری همراه باشد از مردم پوزش میطلبد .
اینها همه نمونه ای اندک اند از خضوع و فروتنی وی .
هم اکنون در دوره ای قرار گرفته ایم که خوانندگان بسیاری به عرصه فعالیت های هنری وارد گشته اند و خود را به عنوان آوازه خوان و خواننده به موسیقی اصیل ایرانی معرفی نموده اند ؛ اما زمانی که به آلبومها و آثارشان مراجعه میکنیم آنچه که نمی یابیم نوآوری و خلاقیت در کارهایشان است که یا باز خوانی آثار هنرمندان گذشته است و یا الگو برداری از سبک معمول در موسیقی اصیل . در این خوانندگان گرچه آثار تقلیدی را به وفور میتوان یافت اما آنچه پیدا نمیشود تقلید از شهرام ناظریست . و این خود نشانگر برتری آثار این هنرمند نسبت به آثار هنرمندان دیگر است .
نو آوری و خلاقیت های ایشان در ارائه آثار بزرگ و فاخر را نمیتوان نادید ه گرفت .زمانی که به بیش از ۱۱۰ اثر وی مراجعه میکنیم هیچ دو اثر مشابه را نمیتوانیم پیدا کنیم .همه آثاری که از شهرام ناظری بر جا مانده است از مثنوی موسی و شبان که در سال ۵۸ اجرا گردیده و اجراهای چاوش گرفته تا رومی و سفر عسرت همگی با یکدیگر متفاوتند .
سال ۸۷ را میتوان بحق بنام شهرام ناظری ثبت نمود چرا که در نظر حقیر موفق ترین چهره موسیقی سال شهرام ناظری بود ؛
پس از ارائه اثر رومی که با فرزند خلفش حافظ اجرا گردید و موفقیتهای پیاپیی که این اثر با خود به همراه داشت نوبت اجرای کنرتش در ایران بود ؛ کنسرتی موفق با تمام ایراداتی که در مدیریت برنامه هایش داشت ؛ اجرای این کنسرت نشان داد که برخلاف انتقاد های ناروایی که به ایشان وارد میگشت پر طرفدار ترین خواننده ایرانی است . ایشان با ارائه سفر عسرت (گرچه در ایران اجازه انتشار نیافت !!! ) توانایی های خود را به رخ همه هنرمندان و مدعیان کشیدند .
اینک در شهرام ناظری ۵۰ دهه موفق از زندگی خود را به اتمام رسانده است و در ادامه موفقیتهایش در دهه شصت ام زندگی پر بارش قصد دارد خدمات بزرگ دیگری این بار با همراهی فرزندش حافظ به هنر این مرز و بوم انجام دهد .
در کشوری که به خاطر سیاستهای گاها نادرست اش ؛ تروریست خوانده میشود و در انزوایی سخت فرو رفته است بزرگانی چون شهرام ناظری ، ایران ، فرهنگ ایرانی و موسیقی ایرانی را به جهانیان معرفی مینمایند .و مردم جهان را با ایران و ایرانیان آشتی میدهند . و ما نیز همچنان در تلاش برای نشان دادن ساز از رسانه ملی مان هستیم ....
شهرام ناظری هم اکنون جهانیست . نه تنها او بلکه بسیاری ازهنرمندان دیگر همانند او جهانی اند اما متولد ایران اند .
هم اکنون میتوان روزی را متصور گشت که شهرام ناظری و بزرگانی همانند وی چون کیهان کلهر را نیز غربی ها تصاحب کنند و ما نیز همچنان خود را بخواب زده باشیم . خوابی عمیق
اینجانب به نوبه خود سالروز میلاد این هنرمند بزرگ ایرانی را به ایشان و جامعه هنری و دوستدارن ایشان تبریک گفته و آرزومند سالیان سال عمر با عزت برای ایشان هستم تا شاید بتوانیم ذره ای از خدماتش به هنر ایرانی را جبران کنیم .
شعر ی که در ذیل می اید چندی پیش در ماهنامه هنر و موسیقی برای استاد شهرام ناظری چاپ گشته بود که تقدیم میکردد به دوستداران استاد ناظری :
بخوان آریایی، سرود رهایی ------------- که نشناسد این ره مگر آریایی
بکش تیغه تیز آوازه چون صبح ------------- که نقش برون آری از روشنایی
بزن بانگ بیداری از ماورالنهر ------------- بدان صوت پر صولت ماورایی
نهیبی ز ایران قرا بر جهان زن ------------- به اوج عراق و به موج قرایی
بگو مطرب معنوی ره گشاید ------------- به سیر مقامات موسیقیایی
تو تکخوان درد دل غنچه ات باش ------------- کند با تو گل ها همه همصدایی
به کام انگبین، مطرب آهنین دست ------------- چشاند به دف ضرب شستی خدایی
بخوان شروه های شرربار شهری ------------- و یا کوچه باغاتی روستایی
شدم نقره داغی ورق خورده رودست ------------- ز بازیگزاران عصر طلایی
گذشت آنکه مطرب به ضرب اصولی ----------- کند پیش بدپیشگان خوش ادایی
گذشت آنکه: گفتند خنیاگر ما ---------------بخواند فلان و بگوید فکایی
ازین پس نسازد سر رشته مطرب ------------- به آیین تار بریشم بهایی
گر امروز مطرب زند پنجه کـُردی ------------- کند چشم دشمن به یک پنجه سایی
بیینید، خنیا غزل خوان امروز ------------- قصاید سراید به تای سنایی
دریغا فروزان فر و پیر فرزان------------- کجا سایه سار بهار و همایی؟
اساس قضاوت چو آمد، نگفتند؟ ------------- برادر، به اصل برائت برآیی؟
چو نیلوفر آبی از خاک برخیز ------------- نه چون شاخه تر به هر سو گرایی
بمیرد شب و روز گر ماه و خورشید ------------- فرامش کنند عادت جابجایی
من از عطر اشراق مستم، که از عقل------------- گرفته مشامم، حکیم مشایی
الا ساز آواز برداشت کرده ------------- فروداشتی کن به دور نهایی!
بخوانند ز امروزمان پرده خوانان------------- روایت به منظومه های غنایی
زهی شاه تار نکیسا که آموخت------------- به گویندگان راز آتش نوایی:
بگو پیش تخت ملک، طاقدیسی ------------- بخوان روی ایوان شه، شاختایی
به "شهرام" شه نامه خوانان نوشتم ------------- بخوان آریایی سرود رهایی
● همچنین نیم نگاهی میکنیم بر آثار استاد :
▪ آثار منتشر شده :
ـ مثنوی موسی و شبان - مثنوی مولانا جلال الدین بلخی - ۱۳۵۸
ـ صدای سخن عشق (از صدای سخن عشق) - موسبقی عرفانی ایران - گروه نتبور شمس - سرپرست گروه: علی ناظری - ۱۳۵۸
ـ بهاران آبیدر - شهرام ناظری بیژن کامکار- آهنگساز: هوشنگ کامکار -بهمن ماه ۱۳۶۴
ـ باد صبا (باد صبا می‌آید) – جلال ذوالفنون
ـ شعروعرفان (بنمای رخ) - سرپرست: جلیل عندلیبی - اجرا: گروه مولانا - مرداد ۶۳
ـ یادگار دوست - اثری از کامبیز روشن روان - به مناسبت هشتصدمین سالگرد تولد مولانا جلال الدین محمد بلخی - ارکستر سمفونیک ۱۳۶۴
ـ ساقی نامه و صوفی نامه ۱ (سوته دلان) – موسیقی: کامبیز روشن روان - ۱۳۶۷
ـ ساقی نامه و صوفی نامه ۲ (نسیم صبحگاهی) - موسیقی: کامبیز روشن روان - ۱۳۶۷
ـ نجوا - آهنگساز:حسین یوسف زمانی - گروه سلمک - پاییز ۱۳۶۳
ـ بشنو از نی آهنگساز و سرپرست گروه:فریدون شهبازیان
ـ سخن تازه -آهنگساز و سرپرست اجرا:مهدی آذر سینا -اجرا و ضلط در سال ۱۳۶۷
ـ دیوان شمس - محمد رضا لطفی
ـ لاله بهار - گروه عارف - سرپرست گروه: پرویز مشکاتیان - ۱۳۶۵
ـ شورانگیز - آهنگساز و سرپرست گروه: حسین علیزاده - گروه شیدا و عارف - تالار وحدت تابستان ۱۳۶۷
ـ سروش پیروزی - گنجینه سروش -موسیقی دفاع مقدس - آهنگساز: جلیل عندلیبی محمدعلی کیانی نژاد - خواننده: محمد گلریز شهرام ناظری
ـ درگلستانه -به مناسبت شصتمین سال تولد سهراب سپهری - آهنگساز: هوشنگ کامکار - زمستان ۱۳۶۶
ـ زمستان - موسیقی: محمدرضا درویشی - سروده مهدی اخوان ثالث
ـ کنسرت اساتید موسیقی ایران - سرپرست گروه: فرامرز پایور - پاییز ۱۳۶۸
ـ گل صدبرگ - به یاد هشتصدمین سال تولد مولانا - موسبقی عرفانی ایران - همنوازی سه تار - سرپرست گروه: جلال ذوالفنون - ۱۳۶۰
ـ آتش در نیستان (آتشی در نیستان ) - همنوازی سه تار - سرپرست گروه: جلال ذوالفنون - سال انتشار ۱۳۶۷ - نوار و لوح فشرده این آلبوم کمی متفاوت است
ـ ۲۰ سال با آثار پرویز مشکاتیان - شهرام ناظری - علیرضا افتخاری - علی رستمیان - حمیدرضا نوربخش - تابستان ۸۲
ـ چشم به راه - آهنگساز: عطا جنگوک - گروه شهرآشوب - اردیبشت ۱۳۷۰
ـ کنسرتی دیگر (ساز و آواز) - داریوش طلایی - سال انتشار بهار ۷۲
ـ دل شیدا (اصفهان) - گروه اساتید موسیقی ایران - سرپرست گروه: استاد فرامرز پایور - زمستان ۱۳۷۱
ـ کیش مهر - تصنیف های ایرانی - آهنگساز و سرپرست گروه: جلیل عندلیبی
ـ مهتاب رو (مطرب مهتاب رو) - گروه نتبور شمس - سرپرست گروه: کیخسرو پورناظری
ـ بی قرار - آهنگساز: جلیل عندلیبی
ـ حیرانی - موسبقی عرفانی ایران - گروه نتبور شمس - سرپرست گروه و آهنگساز: کیخسرو پورناظری
ـ لیلی و مجنون - موسبقی سنتی - گروه اساتید - سرپرست گروه: استاد فرامرز پایور - ضبط ۱۳۶۸
ـ ساز نو آواز نو - گروه دستان - حمید متبسم - راست پنجگاه
ـ کنسرت ۷۷ (۹۸s Concert) - کامکارها شهرام ناظری - گرامیداشت یادروز حافظ- شیراز ۲۰ مهر ۱۳۷۷
ـ کنسرت کامکارها - مجموعه ورزشی انقلاب - مدیر هنری گروه و سرپرست: هوشنگ کامکار - تابستان ۷۶
ـ آواز اساطیر - نغمه های ساسانی (شاهنامه کردی)-آهنگساز: علیرضا فیض بشی پور
ـ سفر به دیگر سو (خط سوم) - یادواره شمس تبریزی - گروه دستان - کنسرت واشینگتون ۱۹۹۸
ـ غم زیبا - آهنگساز و سرپرست ارکستر: مسعود شناسا - بهار ۸۲
ـ لولیان - گروه دستان - آهنگ سازی و تنظیم قطعات: حمید متبسم
ـ مولویه (شور رومی) - آهنگساز : حافظ ناطری ۲۰۰۷ - ضبط شده در سال ۲۰۰۱
- یکسری نوار به نام چاووش از شماره ۱ تا ۱۰ که در اکثر آنها همکاری دارد حتب اگر نخوانده باشد نقشی داشته است
ـ چاوش ۲ - گروه شیدا - موسیقی: محمد رضا لطفی - خوانندگان: محمد رضا شجریان شهرام ناظری
ـ چاوش ۳ - گروه شیدا - سرپرست گروه: حسین علیزاده
ـ چاوش ۴ - گروه شیدا و عارف - موسبقی ملی ایران - کانون فرهنگی و هنری
ـ چاوش ۷ - گروه شیدا و عارف - به مناسبت سالگرد انقالب - محمد رضا شجریان شهرام ناظری
ـ چاوش ۸ (موسبقی اصیل ایرانی)- گروه شیدا - سرپرست: محمد رضا لطفی - کانون فرهنگی و هنری چاوش - شهرام ناظری سیما بینا
ـ نوروز (ایران کردستان) - سرپرست گروه: حسین علیزاده - اجرا ۱۹۹۰ آلمان - انتشار ۱۹۹۵- شرکت:World network
ـ بیعت با مولوی (Homage to Molavi_Rumi): شهرام ناظری و گروه دستان - Through Eternity - Persian devotional music
▪ آثار منتشر نشده
ـ مرکب خوانی (راست پنجگاه) - به علت عدم دریافت مجوز ضبط نشده
ـ کنسرت افشاری
ـ کنسرت دستگاه نوا و اصفهان کاخ سعد آباد - شهریور ۸۰ - آماده انتشار - تصویری
ـ زاگرس - ناتمام
ـ کنسرت گروه عارف در تالار وزارت کشور ۱۳۸۳- عدم دریافت مجوز
ـ آلبوم دود دل - آماده انتشار
ـ آلبوم "The Book of Austerity" _ عدم دریافت مجوز
ـ مجموعه کنسرتهای خارج از کشور به همراه "حافظ ناظری"
▪ سایر آثار
ـ کنسرت افشاری ۶۲
ـ نوار تمرین محمد رضا شجریان و شهرام ناظری - ماهور - اجرای خصوصی
ـ نوار تمرین محمد رضا شجریان و شهرام ناظری - همایون - اجرای خصوصی
ـ مناجات های ناظری - شامل ۵ نوار که بعضا قبل از اذان از رادیو پخش میشود و فاقد موسیقی قابل توجهی میباشد
▪ آثار تصویری
ـ سلیمانیه عراق - کردی
ـ گل صدبرگ - کنسرت آمریکا
ـ صدای سخن عشق - کنسرت لندن
ـ آتش در نیستان
ـ شورانگیز
ـ برادران کامکار - مجموعه ورزشی انقلاب - تابستان ۷۶
ـ کنسرت ۷۷
ـ سمفونی رومی ارایه شده به جایزه گرمی
ـ آینه عشق – به همراه لوریس چکناواریان .
ـ و...
ـ شعر در وصف استاد از وبلاگ سرکار خانم بهشید ( تارنگار مشتاقان استاد ناظری ) دریافت گردید که از ایشان تشکر می نمایم .

محمد جواد صحافی