لالی خاستگاه ۱۵ هزار ساله بختیاری ها

بخش لالی از دیرباز زیستگاه بشر بوده و در سده های اخیر، به عنوان منطقه گرمسیری و قشلاقی بختیاری های كوچ رو، بویژه شاخه های ۷ لنگ بختیاری، اعتبار و ارزش بیشتر یافته است.
در توصیف اهمیت تاریخی این منطقه، برای نمونه می توان گفت كه قدیمی ترین آثار سكونت انسان در نجد ایران در غار «پبده» در شمال لالی كشف شده است یا این كه لالی بخشی از اولین حوزه شناخته شده نفت در ایران به شمار می آید و از این رو، در دهه ۳۰ یكی ازحوزه های فعال استخراج نفت بوده است.
هنگامی كه در اطراف منطقه مستعد «لالی» حوزه های نفتی كشف شد، صنعتی شدن، شكوه و رونق آن را فزونی بخشید ولالی به اوج بالندگی رسید و نام و آوازه اش جهانگیر شد.
● جایگاه لالی در تقسیمات كشوری
لالی در فروردین ۸۲ به عنوان شهرستان مستقل از پیكره شهرستان مسجد سلیمان جدا شد و فرمانداری لالی در آذر ماه همان سال كار خود را آغاز كرد. لالی دارای دو بخش مركزی و هتی، چهار دهستان سادات، دشت لالی، جاستون شه و هتی و ۲۸۵ روستای مسكونی است و جمعیت این شهرستان بر اساس آخرین برآوردها نزدیك به ۹۰ هزار نفر برآورد شده است كه ۵۰ درصدشان عشایر، ۳۰ درصد روستایی و ۲۰ درصد شهری هستند.
● موقعیت جغرافیایی
شهرستان لالی كه ۱۴۰۰ كیلومتر مربع وسعت دارد و در شمال استان خوزستان است، در شرق و شمال شرقی به بخش اندیكا و در جنوب و جنوب شرقی به بخش مركزی شهرستان مسجدسلیمان محدود می شود و نیز ازشمال غرب با بخش سردشت و دزفول و از غرب با شهرستان گتوند همسایه است.
● سوابق و پیشینه تاریخی شهرستان
لالی پیشینه تاریخی كهن دارد؛ چنان كه حدود ۶۰ سال قبل پروفسور گریشمن، باستان شناس فرانسوی، قدیمی ترین آثار سكونت انسان در فلات ایران را در غاری در شمال لالی به نام غار «پبده» كشف كرد. گریشمن معتقد بود كه ۱۵ هزار سال پیش مردمانی كه در غار پبده می زیسته ، اجداد بختیاری ها بوده اند. پس دور از انتظار نیست كه لالی در دوران های تاریخی مختلف از كانون های زندگی در ایران بوده باشد؛ زیرا، اكنون آثار ارزشمندی از دوره های مختلف زندگی بشر در لالی برجا مانده كه نشان دهنده زیست و تمدن در منطقه است. آثار پل های بسته شده بر رودخانه ها، بقایای قلعه های ساخته شده بر فراز كوه ها و دشت ها، نقش برجسته های صخره ها وكوه ها، آثار شهرهای باستانی ایرانشهر، چال شهرو بنوار در شهرستان لالی، وجود بقاع متبركه امامزادگان مورد احترام مردم، همه از رونق لالی در ادوار گذشته حكایت دارد.
● بافت اجتماعی
۹۹ درصد از مردم لالی از تیره های مختلف طوایف دوركی، بابادی و بهداروند، وابسته به شاخه «هفت لنگ» ایل شیعه مذهب بختیاری اند و حدود ۴۵ درصد آنها از تیره های مختلف بابادی، ۴۰ درصد از تیره «اسیوند دوركی» و ۱۴ درصد از تیره های مختلف هاروند هستند و مناسبات و روابط ایلی - عشایری در میان آنها پررنگ است.
بیشتر این مردمان كشاورز و دامدار هستند و از این راه امرار معاش می كنند.
● لالی در دوران انقلاب و دفاع مقدس
بختیاری ها كه با درایت روان شاد علیقلی خان سردار اسعد موجبات پیروزی انقلاب مشروطه را فراهم آوردند، از اولین اقوام ایرانی هستند، كه خطر حكومت پهلوی را احساس و درك كردند. بنابراین، از اولین مخالفان رژیم پهلوی بودند و تاوان سنگینی برای این مخالفت ها پرداختند كه سابقه مخالفت ها و مبارزات آنها در تاریخ ثبت شده است.
مردم لالی به عنوان بخشی از قوم دیرپای بختیاری، همواره و در هر زمان به مخالفت با رژیم پهلوی پرداخته، چنان كه زد و خوردهای بسیار بین آنها و نیروهای دولتی رضاخان و اوایل حكومت محمدرضا شاه رخ داد. برای نمونه، سندی در دست است كه نشان می دهد نیروی هوایی حكومت پهلوی در سال ۱۳۲۹ ساكنین منطقه آرپناه را كه یكی از مناطق عشایری بخش هتی در شهرستان لالی است، تهدید به بمباران كرده بود كه دست از مبارزه با حكومت پهلوی و كمك به نیروهای شادروان ابوالقاسم خان بختیار بكشند.
از سوی دیگر، چون لالی بخشی از اولین حوزه شناخته شده نفت در ایران به شمار می آید، ساكنانش چون دیگر ایرانیان آرزومند رهایی از استثمار استعماگران بوده اند و از آنجا كه لالی در دهه ۳۰ یكی از حوزه های فعال استخراج نفت بود، مردمانش در مبارزات ملی شدن صنعت نفت حضوری فعال داشتند و در دوره بعد از كودتا، جوانان لالی در مخالفت با حكومت وقت به مبارزه پراختند. سرانجام، در سال ۵۷ كه مبارزات مردم مسلمان ایران برای برپایی جمهوری اسلامی به پیروزی نزدیك می شد، مردم لالی نیز با برگزاری تظاهرات و شركت در راه پیمایی ها، مخالفت خود را آشكارتر ساختند و در این راستا شهیدانی والامقام و در برپایی نظام مقدس جمهوری اسلامی تقدیم داشتند. در دوران دفاع مقدس نیز جوانان و دیگر اقشار مردم این خطه از میهن، چون دیگر جوانان و مردم سراسر كشور به دفاع از انقلاب اسلامی و حفظ تمامیت ارضی ایران عزیز برخاستند.
دكتر محسن رضایی، فرمانده مقتدر و خستگی ناپذیر سپاه پاسداران به هنگام جنگ و سال های بعد از آن یكی از فرزندان دلاور همین منطقه است كه در شهرستان لالی زاده شده و افتخاری برای میهن است. جوانان لالی با حضور در جبهه های جنگ و تقدیم ۴۰ شهید گلگون كفن و ده ها جانباز و آزاده، در پیروزی مردم ایران و حفظ دستاوردهای نظام جمهوری اسلامی و تمامیت ارضی میهن سرافرازمان ایران، نقشی غرورآفرین داشته اند. یادآوری خاطره و یاد حضور شیرزنی از زنان لالی در جبهه های جنگ، تجلی ایستادگی و نماد پاسداری شیرزنان دشمن ستیز ایران است. او وقتی در جست وجوی فرزندش پیاده تا پشت خاكریزهای جبهه رفته بود، چون دیگر فرزندان ایران زمین را سرگرم رزم با دشمن دید، با تأثیرپذیری از فضای رزم و حماسه و ایثار، ماندن در پشت خاكریز، در میان آنان را چون ماندن در میان فرزندان و درون خانه و سرای خود دانست و ماه ها به شستن لباس و پختن نان در جبهه پرداخت تا صلای سرافرازی ایران عزیز در جهان طنین انداز شود و خاك پاكش از لوث وجود متجاوز پاك شود و این شیرزن خانم «سمنبر علیخانی گله» بود.

مرتضی قدیری

منبع : روزنامه ایران