چگونه هزینه کمتری برای کیفیت بپردازیم

پس از مطالعه مطالبی که حاصل آن مقاله زیر است، ایده مطرح شده در آنها مبنی بر تغییر نگرش به کیفیت، به نظر جالب و راهگشا رسید. البته نویسندگان برای تحقق این تغییر دیدگاه، بر دستگاه­های مونتاژ تکیه کرده­اند ولی به عقیده گردآورندگان، در نظر گرفتن این ایده در هنگام طراحی خودرو، تعریف اپریشن­های مونتاژ، تغییر طرح­های مهندسی و تحلیل و رفع مشکلات کیفی حین تولید نیز بسیارمفید و قابل استفاده است.
● پرداخت هزینه برای صفر بیشتر
وقتی معیار سنجش کیفیت مشخصات ابعادی یک قطعه تعداد صفرهای پس از اعشار آن ابعاد باشد، رسیدن به آن بیشتر یک شانس است. هرچه تعداد صفرها بیشتر، کیفیت بهتر. گویی هر صفر یک قدم ما را به کمال نزدیک می­کند و کمال­، هدف نهایی تمامی تلاش­ها برای کیفیت است. این­طور نیست؟
هر بار صفر دیگری می­افزاییم، سازندگان ماشین­آلات و ابزار تولید و اندازه­گیری را به توسعه محصولاتی با دقت و تطابق بیشتر، تشویق می­کنیم. آنها نیز با ساخت سیستم­هایی با قدرت تولید قطعه در تلرانس­های درخواستی که قبلاً ممکن نبود­، به درخواست ما پاسخ می­دهند. سپس ما صفر دیگری می­افزاییم و این دور ادامه پیدا می­کند. این فرایند چند دهه است که ادامه دارد ولی به­تدریج این سؤال به اذهان متبادر می­شود که آیا رویکرد مذکور به کیفیت، بهترین روش است؟ مشکل آنجاست که تکنولوژی جدید رایگان نیست بنابراین هر دفعه که صفری می­افزاییم، هزینه تولید قطعه را بالا می­بریم. پایان این بازی، یک محصول کامل از لحاظ ابعادی است که هیچ­کس توان خرید آن را ندارد!
اگر منصفانه بنگریم­، داشتن دقت ابعادی در برخی از محصولات لازم و معقول است؛ مثل برخی موتورها و ابزار مخابراتی ولی گروه زیادی از محصولات هستند که کیفیت در آنها می­تواند بیشترعملیاتی باشد تا ابعادی. این محصولات زمینه مستعدی برای رویکردی متفاوت به کیفیت­اند.
● تلاش برای رسیدن به ابعاد «آرمانی»
اهرم کنترل [۱] خودروها مثال خوبی از محصولاتی است که به دقت هندسی دقیقی برای عملکرد مناسب نیاز دارند ولی از قطعاتی ساخته می­شوند که تولید آنها با تلرانس نزدیک به هم اقتصادی نیست. اهرم­های کنترل، چرخ­های جلو و گاهی عقب را به شاسی متصل می­کنند؛ عملی که به دقت بالایی نیاز دارد. این قطعه از استمپ مخصوص و با­دوامی با ۳ لاستیک (که بوشینگ­ها را به صورت فشرده در جای خود نگه­می­دارند­) درست شده­است که نمونه بارز دقت در تولید است.
نیازی به گفتن نیست که در مشخصات ابعادی اهرم کنترل به­عنوان یک محصول نهایی صفرهای زیادی تعریف نشده­است­. شرکت­های خودروساز نیازهای هندسی محصول مونتاژ شده نهایی را تعریف می­کنند و دست تامین­کننده را در چگونگی رسیدن به این الزامات باز می­گذارند. تامین­کنندگان به این اندازه­، اندازه «آرمانی»[۲] می­گویند. این روش در بسیاری از صنایع معمول است.
یک روش رایج برای رسیدن به اندازه آرمانی، ساختن ابزار و فیکسچر بسیار دقیق است و سپس تولید و بررسی استمپ و لاستیک­ها و ... از لحاظ متغیرهای غیر­قابل پیش­بینی .روش دیگر، مونتاژ و سپس اندازه­گیری و جداسازی محصولات مناسب است و در این حالت هزینه­های ضایعات و دوباره­کاری به سازنده تحمیل می­شود.
رویکرد سومی هم وجود دارد که به­تازگی توسط یکی از ۳ شرکت بزرگ خودروسازی یعنی جنرال­موتورز به­کار گرفته ­شده ­است­. این کار به دلیل شکستن اهرم کنترل تعدادی از خودروهای آن شرکت که به فراخوانی حدود ۶­هزار خودرو برای بازبینی و تعمیر انجامید، صورت پذیرفت. این راه حل برپایه تکنولوژی مونتاژ پرس الکترومکانیکی پیشرفته[۳] است که در آن اعمال نیرو با هماهنگی حسگرهای مکان­یاب برای انجام فرایند « پرس- اندازه­گیری- پرس» به­کار می­رود و تلرانس ابعادی محصول نهایی ۰.۰۶ برای اهرم­هاست.
حین فرایند مونتاژ، نیرو به­تناوب اعمال می­شود و جایگاه قطعات با حسگرهایی به­تصویر در­می­آید و اطلاعات توسط نرم­افزاری جمع­آوری و با مقادیر یک مونتاژ خوب مقایسه می­شود. این روش به تولید محصول مونتاژ شده با قابلیت اطمینان بالا منجر می­شود.
● نگرش نو به مقوله کیفیت
سیستمی که شرح داده شد به­طور معناداری فقط کیفیت عملکردی اهرم کنترل را بهبود می­بخشد؛ بدون تغییر دادن مشخصات ابعادی اجزای اهرم کنترل. در حقیقت با این کار ممکن است تلرانس اجزا، بدون تاثیر بر کیفیت عملکردی محصول به منظور کاهش هزینه تولید، بیشتر شود.
این امر توسط تکنولوژی جدید محقق نشده بلکه بیشتر حاصل نگرش جدید به کیفیت است. این رویکرد به کیفیت از دیدگاه عملکردی و بیشتر از نگاه مشتری می­نگرد. مصرف­کنندگان به تعداد صفرهای پس از اعشار در مشخصات ابعادی اجزای کالای خریداری­­­شده توجه نمی­کنند­. مصرف­کننده کیفیت را با معیار ساده­تر هزینه- فایده می­سنجد. آیا کالا اساساً کار می­کند؟ و آیا آن­قدر ماندگاری دارد که به اندازه پولی که برایش پرداخت شده­است­، کار کند؟
مصرف­کننده به کمال ابعادی کالایش نیاز ندارد و مهمتر آن­که برای کمال پول نمی دهد. از دیدگاه مشتری، عملکرد، معیار سنجش کیفیت است بنابراین عملکرد باید معیار تولیدکننده هم باشد. امروزه تولیدکنندگان هزینه­های گزافی برای تولید قطعات فوق دقیق می­پردازند که قرار است با تکنولوژی­هایی که طی قرن گذشته تغییر نیافته اند، مونتاژ شوند. چرا هزینه کمتر برای ساخت قطعه پرداخت نشود و به جای آن مونتاژ با سیستم هوشمندی که تغییرات ابعادی را پوشش می­دهد و محصول عملکردی تولید می­کند، انجام نگیرد؟
یک علت آن است که صنایع تولیدی در زمینه دستگاه­ها و سیستم­های تولید­کننده قطعات فوق­دقیق، سرمایه­گذاری کلانی کرده­اند ولی تغییر دیدگاه از تلرانس ابعاد به عملکرد آن سرمایه­گذاری­های گذشته را از بین نمی­برد. نیازی نیست به عقب برگردیم، همچنین احتیاجی به اضافه کردن صفرها نیست و این به معنی کاهش هزینه­ها در درازمدت است.
علت دیگری که عنوان می­شود این است­:« اگر تنها ابزار شما یک چکش است­، به­زودی همه­چیز شبیه یک میخ می­شود» ولی سیستم­های هوشمند مونتاژ به شما جعبه ابزاری می­دهد که وقتی باز شود­، ذهن­های خلاق و کنجکاو، کاربردهای غیر قابل تصوری از ابزار درون آن خواهند یافت.
ده­ها هزار قطعه و محصول وجود دارند که به راحتی می­توانند ارزانتر تولید شوند؛ اگر روش تعریف و اندازه­گیری کیفیت در آنها تغییر یابد.

امیر ملتی - روح­الله رازقی
منابع:
۱- Larry Stockline ”How to not pay too much for quality?” Assembly Magazine, ۲۰۰۷
۲- Gray S. Vasilash ,”Advanced assembly through technology”, Automotive Design and Production, ۲۰۰۷
۳- http://promessinc.com
[۱] Control Arm
[۲] Phantom
[۳] EMAP

منبع : اندیشه گستر سایپا