آبخیزداری

آبخیزداری عبارت است از فرآیند تنظیم و اجرای اقدامات مناسب به منظور اداره منابع موجود در آبخیز ، باکسب منافع ، بدون آسیب رساندن به موجودیت این منابع.
آبخیزداری یعنی تغذیه سفره آبهای زیر زمینی و افزایش تولید محصول، آبخیزداری یعنی بهره گیری از مجموعه گسترده دانش و تجربه است در راه یافتن راه های پیشگیری و رویارویی با فرسایش خاک و سیلابهای مخرب، آبخیزداری یعنی حفظ و احیاء آبخیزهای بحرانی، آبخیزداری یعنی بهره برداری کامل از سرمایه گذاریهای هنگفت مالی در منابع اقتصادی کشور، آبخیزداری یعنی بهره برداری مناسب و درست از منابع طبیعی و کشاورزی حوزه های آبخیز، آبخیزداری یعنی تقویت پوشش گیاهی و کاهش زیانهای سیل های ویرانگر.
در اثر عدم اطلاع از روشهای بهره برداری صحیح ، جنگلها و مراتع سر سبز به بیابانهای بی آب و علف بدل می شوند. متاسفانه بعضی افراد بدنبال کسب درآمد بیشتر اقدام به شخم این اراضی جهت کشت دیم می کنند که خود زمینه را جهت فرسایش و تخریب بیشتر زمین فراهم می کند.
بوته کنی ، قطع درختان و چرای مفرط در مراتع نهایتا" مراتع و جنگلها را به بیابانهای خشک و بی آب و علف تبدیل خواهد کرد. آثار زندگی گیاه و دام در این بیابانها کمتر به چشم می خورد و حسرت دیدن آب و سر سبزی را بر دل هر بیننده ای به جای می گذارد.
با ادامه روند تخریب مراتع ، گیاهان مرتعی در سطح مراتع از بین رفته و بعلت کمبود علوفه عشایر مجبور به فروش دام های خود شده و برای امرار معاش راهی شهرها می شوند.
فرسایش خاک هر سال شدیدتر شده و با هر بارندگی ، خاک با ارزش از دسترس خارج می شود. با فقیر شدن پوشش گیاهی ، دامداران مجبور به تعلیف دام با استفاده از سر شاخه های درختان و علوفه های دستی می شوند. کمبود علوفه باعث سوء تغذیه ، ضعف و بیماری دام می گردد و کاهش تولید گوشت و شیر و کم شدن درآمد دامداران را بدنبال خواهد داشت.
با از بین رفتن پوشش گیاهی در سطح مراتع در مواقع بارندگی ، آب بدون اینکه در خاک نفوذ کند به سرعت روی سطح زمین جاری شده و جویبارهای کوچک دست به دست یکدیگر می دهند و سیلابهای بزرگی به راه می افتد که در مسیر خود چادر های عشایر ، روستاهای پائین دست ، جاده ها ، پلها و زمینهای زراعی را تخریب می کند.
با انجام عملیات آبخیزداری و احیاء پوشش گیاهی شرایط مجددا" جهت بهره برداری با مدیریت صحیح فراهم می گردد. باید دانست که در این مرحله نیز چنانچه بدون توجه به نکات فنی بهره برداری صورت گیرد ، امکان تخریب و بیابانزائی وجود دارد و سرمایه و بودجه صرف شده به هدر خواهد رفت. نکته قابل توجه این است که قبل از تخریب مرتع باید با کمک کارشناسان بنحوی از مراتع استفاده شود که نیاز به اجراء طرحهای پر هزینه احیاء مراتع نداشته باشیم.
● هدف مدیریت منابع آبخیز عبارتند از (اهداف آبخیزداری):
تحت کنترل درآوردن عملیات کشاورزی ، دامپروری ، ساختمان سازی ، راهسازی ، قطع درختان و به طور کلی هرگونه عملی چه مفید و چه مضر ، چه مثبت و چه منفی ، ارزیابی آنها و توجه به وضعیت آبخیز براساس خصوصیات زمین شناسی ، خاک شناسی ، پوشش گیاهی ، اقلیم شناسی ، هیدرولوژی و ارائه رهنمودها و پیشنهادها جهت اجرا و مدیریت صحیح در مورد همه عوامل طبیعی و زیستی هر اکوسیستم در واحدهای طبیعی خاص و اعمال مدیریت بر روی عواملی که در توزیع آب و کیفیت هیدرولوژیکی تاثیر دارند ، تا به صورت مطلوب وعلمی ، خاک حوضه آبخیز از فرسایش حفظ گردد.
آبخیزداری الهی ترین نگاه به طبیعت است و آبخیزدار را میتوان پزشک طبیعت نامید. یک آبخیزدار خوب با بررسی دقیق و مطالعه علمی حوضه آبخیز ، به تعبیری دردهای یک حوضه را شناخته ، ودرجهت درمان آن برنامه ریزی میکند. آبخیزداری با نگاهی خدا گونه عرصه طبیعت را برای زیست و بهره برداری انسان مهیا میکند.
شاید این تعابیر کمی اغراق آمیز به نظر برسد ، اما میشود تمام علوم راهدیه ای از جانب خدا برای حکومت بر کره خاک دانست. اگر ما با این دید به علوم نگاه کنیم ، هرگز آنها را در راه نابودی نوع بشر به کار نخواهیم بست.

http://martaa-abkhiz.blogfa.com