راز خنده

راستی كه قدیمی ها چه نیك و حكیمانه گفته اند كه: «خنده دوای هر درد بی درمانه». شاید هم بی دلیل نیست كه بزرگترها و ریش سفیدها با دیدن قیافه های اخمو و عبوس برخی افراد بویژه جوانان مدام به آنها می گویند: «بخند تا دنیا به روت بخنده».
شاید جالب باشد بدانید كه دانشمندان هم می گویند: خنده ها و قهقهه های چند دقیقه ای از ته دل روزانه به اندازه ورزش قایقرانی و پاروزنی برای سلامت روح و جسم مؤثر است. با این خنده ها فعالیت قلب و عروق بهتر می شود. امواج مغزی تغییر شكل پیدا كرده، احساس درد بیماران كم می شود. خنده در عین حال ترشح هورمون های مربوط به استرس را نیز كم می كند.
نشاط، فعالیت سلول های كشنده را می كاهد و با خنده های واقعی بدن در برابر بیماری ها مقاوم می شود.
اما با این حال خیلی از آدم ها فرصت خندیدن را از خود می گیرند و با چهره های عبوس زندگی را به كام خود و اطرافیانشان تلخ می كنند.
● خنده عامل كاهش رعب و وحشت
آرمین دخت احمدی روانشناس می گوید: «شوخی ها و خنده ها روش های صادقانه بیان عواطف انسانی اند. در این لحظات، انسان ها با فرونشاندن خشم و عصبانیت به حفظ تندرستی خود كمك می كنند. وی معتقد است: «نگرش مثبت یا منفی انسان ها می تواند در لبخند زدن و نشاط همیشگی زندگی آنان تأثیر عمیقی داشته باشد. تعداد بی شماری از آدم ها صبح خود را با كوله باری از اندوه آغاز می كنند. این در حالی است كه اگر از همین امروز تصمیم بگیریم با انگیزه های مثبت فعالیت خود را پیش ببریم، به طور طبیعی فرداهای بهتری پیش رو خواهیم داشت». احمدی تأكید می كند: «كمك های انساندوستانه آدم ها به یكدیگر احساس شادی را در افراد چندین برابر می كند.
آدم ها باید یاد بگیرند كه در لحظه حاضر باشند. در هنگام ظرف شستن، راه رفتن، نفس كشیدن و كار كردن از زندگی خود لذت ببرند. پراكندگی افكار به افزایش غم، فرسودگی، احساس خفگی فكری و از بین رفتن تمركز و دقت در كارها می انجامد. بنابراین، آدم ها باید یاد بگیرند كه با لبخند زدن های حقیقی از رعب و وحشت درونی و بیرونی خود و خانواده شان بكاهند».
این روانشناس پزشكی قانونی می افزاید: «اختلالات خلقی ریشه های اصلی افسردگی اند. بنابراین، در میان بیماران مراجعه كننده به این بخش، آدم هایی دیده می شوند كه با وجود ناراحتی می خندند. این ها افرادی هستند كه در زندگی عادی و روزمره از حق خندیدن محروم بوده اند و به این دلیل در هنگام تعریف تلخ ترین ماجراهای زندگی خود دچار نشاط كاذب می شوند!» به گفته این كارشناس، قضاوت نادرست انسان ها درباره یكدیگر، منفی گرایی را در آنان تقویت كرده، احساس شاد بودن را از آن ها می رباید.
● ریشه ژنتیكی اخم ها و خنده ها
محققان به تازگی دریافته اند نحوه خنده، اخم، نگاه كردن، حركات صورت و رفتارهای مشابه والدین و فرزندان دارای ارتباط ژنتیكی اند. بنابراین، عمق حالات روحی افراد یك خانواده بر هیجانات و تغییرات حالات چهره اعضا نیز تأثیر می گذارد.
اما باورهای رایج غلط جامعه ایرانی نیز در افزایش تعداد آدم های اخمو دخالت داشته اند.
دكتر علی گرانمایه پور، مدرس علوم ارتباطات و ارتباطات انسانی، در این باره به خبرنگار «ایران» می گوید: در فرهنگ سنتی ایرانیان تأكید شده كه مردان هیچ گاه نباید گریه كنند. زنان هم نباید زیاد بخندند. مشكلات اقتصادی و جامعه شهری خنده را بر لبنان مردم خشكانده است.
در این میان، سیاه بازی، عروسك گردانی و تفریحات شاد و نشاط آور همواره به عنوان جزئی از فرهنگ و سنت ایرانیان به شمار می روند. اما با این وجود ایجاد تنوع و شادی در خانواده ها به فراموشی سپرده شده است.
شاید به همین دلیل باشد كه در عزاداری ها هیچ كم و كسری نداریم، اما در برپا كردن مراسم شاد به بن بست می رسیم. در هر حال، خنده تنها زبان مشترك رفتاری انسان هاست و باید در جهت تقویت فردی و اجتماعی آن تلاش شود.
دكتر مهدی صمیمی روانپزشك نیز می گوید: خنده و نشاط واقعی از اضطراب و افسردگی انسان ها می كاهد. اما نكته قابل توجه تشخیص درست افراد بیمار و اخموست. شاید بسیاری از اطرافیان ما به دلیل ناشناخته ماندن بیماری های روحی و روانی به عنوان انسان های «عبوس» شناخته شوند. این در حالی است كه خیلی از آدم ها به دلیل افسردگی قادر به شادی نیستند اما از آنجا كه مردم ناراحتی را جزو خصوصیت اخلاقی آنان می شناسند، این افراد دائم در رنج خواهند بود و بیماری شان هم هیچ گاه درمان نمی شود. صمیمی ادامه می دهد: «رفتارهای سبك سرانه دلیل شادی انسان ها نیست. از همین رو، به افراد و بویژه بیماران روحی توصیه می شود در محیط های شاد واقعی قرار گیرند تا روحیه آنان با شوخی های نادرست لطمه نبیند».
این روانپزشك با تأكید بر اهمیت برگزاری نشست های خانوادگی و تفریحات گروهی تأكید كرده و می افزاید: قرار گرفتن در جمع، انسان ها را متوجه بیماری ها و در نتیجه درمان خواهد كرد چرا كه نتایج تحقیقات علمی نشان می دهد حضور انسان ها در گروه های مردمی و تجمعات، امكان خندیدن افراد را ۳۰ برابر بیش از اوقات تنهایی می كند.
● روزی ۱۷ بار خنده
هر انسان بالغ و سالم روزانه به طور متوسط ۱۷ بار می خندد. این دستور هم از سوی مغز صادر می شود. گاهی صدای خنده ها آن قدر بلند است كه افراد دچار بریدگی نفس می شوند و دست و پایشان می لرزد. به گفته پژوهشگران، موقع خندیدن، بزاق دهان انسان ها زیاد و امكان ورود بیماری های میكروبی به بدن كم می شود. بعضی ها هم معتقدند بدن در هنگام خندیدن سلول های پروتئینی تولید می كند و به این ترتیب بیمار شدن افراد كاهش می یابد. خلاصه این كه بعضی وقت ها آن قدر می خندیم كه اشك مان درمی آید گاهی دستمان را بر روی دل می گیریم.
● خنده مسری است
دانشمندان كالج لندن به این نتیجه رسیده اند كه خنده مسری است.
بخشی از مغز انسان ها در برابر صداهای مثبت و خنده دار از خود واكنش نشان می دهد و انسان ها را ناخودآگاه به خنده می اندازد. كسی می گفت: «هر وقت به من می گویند نخند، بیشتر از همیشه خنده ام می گیرد». شاید این موضوع در میان خیلی ها رایج باشد، اما این نكته نیز از نظر علمی ثابت شده و دانشمندان می گویند منع از خندیدن، شدت این عمل را چند برابر بیشتر می كند. از نگاه متخصصان، سلامت حالت كاملی از آسایش و كامیابی زیستی، روانی و اجتماعی و ندانستن بیماری های جسمی انسان هاست. اما انسان ها برای به دست آوردن نشاط نیازمند ابزارهای خاصی هستند. خوش بینی یكی از این نوع روش های «آموزش به خود» به شمار می رود. اگر یاد بگیریم شكست ها و ناكامی ها را كوچك و گذرا بدانیم و راه حل تازه ای برای مشكلات خود پیدا كنیم آدم خوش بینی هستیم. تسلط به شخصیت و احساس سرخوشی انسان ها می تواند در پیدا كردن دوستان صمیمی و تقویت ایمان و حالات روحانی مؤثر باشد. بعضی ها معتقدند: قلب شاداب به اندازه دارویی مؤثر به آدم ها فایده می رساند و غم و اندوه استخوان ها را خشك می كند.
از سوی دیگر، دكتر گرانمایه پور تأكید می كند: «مدیران شاداب تر كارمندان فعال تری دارند. بنابراین اگر همه مردم در هر زمان و مكانی یاد بگیرند كه اخم های خود را فراموش كنند، یأس و ناامیدی جای خود را به لبخند و آرامش می دهد.» وی پیشروی غم و اندوه در جامعه را خطرناك دانسته و می گوید: «انسان های جوان و پیر باید در راه شاد بودن سرمایه گذاری كنند. رسانه ها در این میان نقش مهمی بازی می كنند. بنابراین، تولیدكنندگان عرصه صدا، سیما و مطبوعات باید در ساخت تولیدات از سیاه نمایی های رایج فاصله بگیرند».
● مادربزرگ ها و پدربزرگ ها باید سنگین باشند
این جمله را خیلی ها می گویند، اما واقعاً نخندیدن افراد سرانجامی جز افزایش دردهایشان ندارد. نخندیدن برای باوقار جلوه دادن رفتارها ژستی بیش نیست.
● آموزش خنده
گرانمایه پور معتقد است: «شاد كردن جامعه هم مثل خیلی از موارد دیگر نیازمند آموزش است. این مدرس دانشگاه تأكید می كند: «فرزندان از كودكی باید چگونه شاد بودن را هم مانند چگونه زندگی كردن آموزش ببینند».
در عصر جدید مردم جنوب شرق آسیا، بویژه ژاپنی ها و چینی ها بیش از مردم سایر كشورها از آموزش «شاد بودن و خندیدن» بهره برده اند.
اغلب سیاستمداران خنده روتر از اروپایی ها هستند و این ها همگی نشان می دهد كه «خنده» فقط مخصوص «تجمع های» خانوادگی نیست و سیاستمداران هم بر روی آن سرمایه گذاری كرده اند. در هر حال، عبوس بودن دختران، پسران و پدر ـ مادرها فقط می تواند حضور در اجتماع و موفقیت های دسته جمعی را كمتر كند وبه افزایش بیماری ها دامن زند. پس به جای این كه اخم كنید با انجام كارهای مورد علاقه، پرهیز از افراط و تفریط زندگی را قشنگ ببینید.
شوخ طبعی عیب نیست، اخم و ترش رویی دائمی نوعی بیماری است. بنابراین، برای این كه سالم بمانید از خندیدن گریزی نداشته باشید. احساسات منفی درونی تان را با خنده های واقعی بیرون بریزید.

الهام آرمان

منبع : روزنامه ایران