امام‌زاده اسماعیل ، ابهر

بنای امام‌زاده اسماعیل، بنای تاریخی و زیارتی بسیار زیبایی است كه در جاده تزانزیتی ابهر - تاكستان قرار گرفته است. بنا بر نوشته‌های تذكره‌نویسان، نَسَب وی به علی‌بن ابیطالب (ع)‌ می‌رسد.
طرح بنا از بیرون هشت‌ضلعی و از درون مربع است. ساختمان این بنا تماماً از آجر است و اضلاع هشت‌گانه آن، یك در میان، به طور قرینه از چهار ایوان با درِ ورودی به شبستان بقعه، به سبك قوس‌های جناغی ساخته شده است. تزئینات ایوان‌ها، مقرنس و كاربندی گچی و گره‌سازی است و در قسمت بالای ورودی‌ها، در هر ضلع پنجره چوبی پركار و زیبایی تعبیه شده كه نقش‌های آن گره‌سازی است. اضلاع چهارگانه دیگر بنا، در نمای بیرونی، به صورت طاق‌نماست و در وسط هر ضلع، كلمه «اللّه‌اكبر» و در سه كتیبه دیگر كلمه «محمد» (ص) نوشته شده است.
داخل این بنا كه به صورت چهارگوش است، گچ‌كاری و آیینه‌‌كاری بسیار زیبایی دارد كه متشكل از گل و بوته‌های اسلیمی و تصویرهای پرندگان است. این تزئینات با استفاده از رنگ و گره‌سازی درهم آمیخته شده و جلوه خاصی به اندرون بقعه بخشیده است. در گرداگرد بقعه، سوره مباركه «جمعه» به خط ثلث جَلی نوشته شده است.
بر فراز این شبستان، گنبد بسیار زیبایی به سبك دوپوششه قرار گرفته كه از پایین به بالا، تماماً كاشی‌كاری شده است. گنبد از نظر تزئینات و نقش‌ها به چهار قسمت تقسیم می‌شود : قسمت پایین گنبد با كاشی‌های سفید، مشكی، زرد و سبز اجرا شده و شكل‌های چلیپا (صلیب)ی شكسته به سبك راسته خفته دارد. بالای این قسمت، كتیبه‌ای است كه با كاشی‌های رنگین محدود كه كلمه علی (ع) به خط كوفی در آن‌ها تكرار شده، تزئین شده است. قسمت سوم گنبد با بن‌مایه (موتیف)های هندسی كه از خط‌های متقاطع لوزی‌های متقارن پدید آورده‌اند، تزئین گردیده است. قسمت پایانی گنبد با كاشی‌های رنگی در خطوط مورب و موازی تزئین شده است.
در بعضی از تذكره‌ها، از دفن امام‌زاده اسماعیل در اوایل قرن ششم هجری در این بنا سخن گفته‌اند؛ اما سبك معماری بنا نشان‌دهنده‌ احداث آن در قرن نهم هجری، و تزئینات الحاقیِ آن در اواخر دوره‌ صفویه است.
از دیگر امام‌زاده‌های منطقه ابهر می‌‌توان از : امام‌زاده یحیی، بقعه پیر سكینه خاتون و بقعه گلی نام برد.