چگونه پس از وقوع زلزله عمل کنیم

ساختمان مسكونی شما در برابر زلزله مقاومت كرده است :
ممكن است كه منزل شما از لحاظ سازه ای به نحو مطلوب طراحی و ساخته شده باشد و قادر باشد تا در برابر زلزله مقاومت نماید این اتفاق بسیار خوبی است به شرطی كه شما ایمن سازی غیر سازه ای را نیز در منزل خود جدی گرفته باشید . ایمن سازی غیر سازه ای در حقیقت به شما این امكان را میدهد كه در چند ثانیه پس از پایان یافتن زلزله بتوانید از منزل خود خارج شوید . گاه یك تابلوی بسیار زیبا و نفیس كه در بالای تخت خواب خود نصب كرده ایم در زمان وقوع زلزله همچون فرشته مرگ بروی سینه ما خواهد نشست و گاه كتابخانه بسیار بزرگ پذیرایی میتواند صدمات جبران ناپذیری را بر اثر واژگونی به ما وارد نماید یك لامپ تلویزیون پس از شكستن میتواند تمام خانه را پر از شیشه نماید و بلورهای تزئینی بوفه و دكورها میتوانند به راحتی زخمهای عمیقی را در پای خانواده شما بوجود بیاورند. لذا دقت نماییم همانگونه كه برای ایمنی سازه ای خانه كه در آن زندگی میكنیم اهمیت قائل هستیم باری دكوراسیون ایمن آن نیز توجه كافی داشته باشیم . ایمن سازی غیر سازه ای یعنی مهار اسباب و لوازم منزل به نحوی كه در زمان وقوع زلزله از جای خود خارج نشده و موجب صدمه به اعضا خانواده نگردد
● نحوه عملکرد اعضاء هر خانواده پس از وقوع زلزله
▪ یک منزل مسکونی پس از زلزله در صورتی که در برابر زلزله دوام بیاورد تا بررسی کارشناسی نشده است محلی امن برای اقامت با توجه به پس لرزه ها نمیباشد لذا در اولین گام برای خروج از خانه اقدام کنید
▪ برای شروع به حركت در منزل دقت كنید تا به علت بریدگی پایتان به خاطر شیشه های شكسته صدمه نبینید ، این شیشه ها میتواند شكسته های شیشه یك تابلو عكس كه بر روی دیوار محكم نشده بوده است و یا پارچ آب و یا آینه میز توالت خانوم خانه باشد . شما میتوانید با استفاده از یك كتاب نازك و یا یك مجله به كمك ملافه و یا تكه ای از لباس خود كفش بسازید .
▪ دقت به بوی گاز داشته باشید احتمال آتش سوزی بالاست ! نسبت به روشن كردن چراغ برق باید وسواس به خرج دهید و در صورتی كه با آتش سوزی در ابتدای آن روبرو شدید ، حتماً در همان لحظات اول اقدام به خاموش كردن آن بكنید ، خاموش كردن یك آتش كوچك میتواند از یك فاجعه جلوگیری كند .
▪ در حركت به سوی بیرون ، گروهی حركت نكنید شما ابتدا جلو بروید و بقیه خانواده تك تك به دنبال شما حركت كنند تا در صورت صدمه دیدگی دربهای چاه فاضلاب در مسیر حركت شما ، احتمال فرو ریختگی و ریزش كمتر باشد
▪ خانواده را در خیابان رو به روی منزلتان اسكان بدهید سپس برای جمع آوری لوازم مورد نیاز به داخل باز گردید هیچگاه پس از پایان زلزله در منزل نمانید امكان پس لرزه های بعدی بسیار زیاد و برای شما خطرناك میباشد !
▪ با تشكیل هسته محلی در كوچه خود امكان تامین امنیت را برای خانواده خود بوجود بیاورید ( چند خانواده در كنار یكدیگر تشكیل هسته محلی را میدهند )
▪ اگر مجروحی را در زیر آوار پیدا میكنید حتما در هنگام بیرون آوردن او دقت كنید بر اثر فشار به ستون فقرات او موجب شكستن آن وقطع نخاع شدن او نگردید .
▪ در صورتی كه صدایی را از زیر آوار میشنوید با استفاده از هرآنچه در اختیار دارید نسبت به علامت گذاری محل آن صدا در همان لحظه اقدام كنید ، چرا كه ممكن است آن صدا را دیگر نشنوید و مجروح در زیر آوار از حال برود و یا بیهوش شود .
▪ برای خارج شدن از شهر عجله نكنید . فراموش نكنید كه هر اتفاقی هم افتاده باشد شما پس از سه روز میتوانید به راحتی از شهر خارج شوید در صورتی كه در روز اول احتمال گم شدن اعضا خانواده شما و نیز تعرض به نوامیس توسط اشرار حاشیه نشین بسیار زیاد است .بنابراین ابتدا هرآنچه مورد نیاز شماست را از زیر آوار خارج كنید و با استفاده از حمایت همسایه های خود هسته امنی برای كل اهالی محل بوجود آورید ، و منتظر بمانید تا نیروهای انتظامی در شهر مستقر گردند .
▪ برای اینكه ماشین شما را سرقت نكنند ( احتمالا پس از زلزله با زور گیری هم روبرو خواهید شد ) ماشین را در منزل پنچر كنید و یا با برداشتن قطعه مهمی از آن همچون چكش برق و یا دو حلقه لاستیك آنرا در برابر سرقت بیمه كنید تا در زمان لازم بتوانید خود از آن استفاده كنید . فراموش نكنید پس از زلزله آنچه بیشترین كمك را به شما میكند پول شما نیست . اعتماد به نفس و روابط انسانی شخص شما میباشد .
بنابراین بر روی این ثروت هم سرمایه گذاری كنید ، با همسایه هایتان روابط بهتر وبیشتری داشته باشید و برای زمان بحران دوستانی برای خود دست وپا كنید !
● ساختمان بروی ما فرو ریخته است
▪ اولا بجای آنكه از همان اول شروع به فریاد زدن بكنید ببینید در چه وضعیت هستید آیا هوا برای تنفس شما به مقدار كافی وجود دارد؟ در تاریكی مطلق در زیر آوار از صدا زدن به آرامی یا سوت زدن و انعكاس صدا حجم فضا برایتان مشخص خواهد شد اگر حجم هوای شما كم است جدا از سرو صدای بی خود و ایجاد هیجان مضاعف خودداری كنید هیجان شدید حركت سریع و فریاد زدن به سرعت اكسیژن شما را به پایان میبرد به دقت گوش بدهید تا صداهای پیرامون شما به شما اعلام كند كه كسی در نزدیكی شما بر روی آوار حركت میكند . اكنون اگر میتوانید فریاد بزنید اما توجه كنید فریاد پی در پی و با شدت بالا صدا و قدرت حنجره شما را تحلیل میبرد پس با دقت عمل كنید . بقول راننده كامیونها ( تند نرو التماس نكن )
▪ اگر امكان فریاد زدن بنا بر هر دلیلی نداری میتوانید با سوت زدن كمك بخواهید و اگر امكان آنرا هم ندارید از روش ضربه زدن استفاده كنید ، دستان و پاها را در صورت امكان به اشیا كنارشان بشرط عدم ریزش بیشتر آوار ، بزنید این صدا ها بشرط سكوت در بیرون قابل شنیدن هستند ، پس دقت كنید ، صداهای آرام شما را در صورتی خواهند شنید كه شما را توسط ابزار زنده یابی پیدا كرده باشند ، و الا در شلوغی و ازدحام از صداهای آرام ، كاری بر نمی آید پس بهتر است ، در زمان سكوت در خارج از ضربه های آرام كمك بگیرد .
▪ البته زمان آرامش بیرون نشان دهنده رسیدن شب است و این زمانی است كه گروه های زنده یاب در سكوت شب با روش اعلام حضور به مدت یك دقیقه و سكوت پس از ندا به مدت چهار دقیقه بدنبال علائمی همچون صداهای ضربه ای و ناله ها هستند . البته اگر دوره های زنده یابی در شب موج پیشرو را دیده باشند .
▪ ممکن است مکانی که شما در آن گیر افتاده اید فضای داری حجم مناسبی باشد ، مثلا در زیر یک قطعه سقف بتنی گیر افتاده باشید یا در زیر یک تخت فلزی و یا مشابه آن . همانند جوانی که در داخل کمد در بم زنده مانده بود حتما توضیح آن را در روزنامه ها خوانده اید .شما میتوانید از هر سه روش تقاضای امدادی که قبلا برایتان نوشته ام استفاده کنید اما یک نکته را فراموش نکنید همین که خداوند شما را در زیر یک سقف بتنی با فضای قابل توجه قرار داده یعنی لطف الهی نصیب شما شده است و امکان نجات شما درصد بالایی را پیدا کرده است بنابراین اول خدا را شکر کنید و بعد قدر این لطف را با رعایت نکات زیر بدانید . من قول میدهم اگر شما تا روز سوم زنده بمانید نیروهای امدادی و دوستانتان شما را نجات خواهند داد .
▪ دقت کنید اگر پاهایتان بی حس شده است و دردی را در کمر یا گردن خود احساس میکنید احتمالا دچار آسیب نخاعی شده اید تا جایی که میتوانید از تکان خوردن خودداری کنید و در زمان پیدا کردن حتماً این موضوع را به گروه نجات تذکر بدهید .
▪ از انجام حرکتهایی که موجب ریزش آوار میشود خوداری کنید اگر در زیر آوار سنگین باشید که مطمئناً کاری بیهوده است و اگر در سطح باشید میتوانید پس از دو روز که نا امید از کمک شده اید ریسک این کار را که بسیار بالاست قبول کنید .
▪ از اکسیژن موجود با پائین آوردن حرکت و آرامش بخشیدن به خود حداکثر استفاده را ببرید
▪ بیشتر گوش دهید و کمتر صدا کنید و تا صدای مثبتی از بیرون نشنیدید از سرو صدای بیجا خودداری کنید چون شما حداقل تا سه روز براثر تشنگی نخواهید مرد و تا هفت روز غذا نخوردن را میتوانید با هوشیاری تحمل کنید
▪ حرکت بیجا موجب تعرق و از دست دادن آب بدن میشود پس مواظب باشید
▪ اگر در فضای پیرامونتان مکانی را امن تر از بقیه جاها میبینید سرتان را در آن محل قرار دهید و یا حداقل سرتان را بسمت شکم برده و بصورت جنین قرار بگیرید این حالت امکان محافظت از سر شما را بیشتر میکند توجه داشته باشید با توجه به ازدحام تماشاچیان عملیات امداد ونجات که متاسفانه بر روی آوار به تماشا می ایستند امکان ریزش مجدد بر روی شما همیشه هست
▪ وقتی قرار است در شرایط سخت زنده بمانید بدانید اگر نکته ای موجب آزار و در نتیجه عصبی شدن شما بشود مطمئن باشید به سرعت به مرز نا امیدی و رها کردن مقاومت میروید این را گفتم تا به عرق سوز شدن بدنتان و نیز التهاب پوستتان بر اثر تماس با ادرارتان توجه کافی کنید این مشکلات بطور غیر مستقیم بر سرنوشت شما تاثیر میگذارند
▪ به رطوبت خاکهای اطرافتان دقت کنید احتمال شکستگی لوله های آب منزلتان همواره وجود دارد اگر به جریان آبی دسترسی پیدا کردید بدون هیچ شکی تا آنجا که امکان دارد آب بنوشید چون آبهای لوله های آب به سرعت با توجه به شکستگی های لوله در سطح شهر به پایان خواهد رسید مبحث بسیار مهم در استقامت در زیر آوار حفظ روحیه تقویت آن است لذا با رعایت موارد ذیل میتوانید به چنین مطلوبی دست پیدا نمایید .
▪ ایمان به خدا از واجبات است ودعا بیشترین كمك ! اگر دعایی زیبا بلدی كه خوشا به حالت اگر بلد نیستی تجربه ای را با ذكر گفتن آغاز كن ذكر یعنی تكرار یكی از اسماع الهی با حضور قلب . من نام رحمان و رحیم خدا را پیشنهاد میكنم میتوانی با تكرار ذكر ( یا رحمان و یا رحیم ) تمركز خودت را بر رحمت خداوند قرار دهی مطمئن باش فوق العاده است من تجربه آنرا دارم .
▪ به یاد آوردن خاطرات خوب زندگی از كودكی تا بزرگی هم فوق العاده است هم زمان را میكشد و هم تورا به استقامت بیشتر برای تجربه های زیبای بعدی وادار میسازد ، من تجربه این امر را داشته ام و به شما هم توصیه میكنم برای یكبار هم كه شده این كار را انجام داده و در یك مكان و زمان مناسب چنین تجربه ای را داشته باشید .
▪ قابل توجه دوستان اهل عرفان از ایرانی تا سرخپوستی ( مراقبه ، مدیتیشن ، تمركز ، ذكر و ... ) یادتون نره
▪ در ارمنستان شوروی پدری به پسر ده ساله اش قول داده بود كه همیشه به كمك او بیاید و در بدترین شرایط او را نجات دهد این قول ، آنچنان ایمانی در كودك بوجود آورده بود كه همكلاسیهایش را هم در زیر آوار دلداری میداد كه پدرم ما را نجات میدهد او به من قول داده و حتما خواهد آمد و البته آن پدر به تنهایی و پس یك روز با صرف شش ساعت آوار برداری از روی كلاس پسرش او را به همراه دوستانش نجات میدهد . شما هم این كار را میتوانید تجربه كنید حتی با بچه های گروه امداد ونجات خودتان به یكدیگر قول دهید كه پس از زلزله زنده و یا مرده همدیگر را قبل از خروج از شهر بیرون بیاورید .

مهندس علیرضا سعیدی
عضو هیئت مدیره و سرپرست بخش اموزش و پژوهش جمعیت کاهش خطرات زلزله ایران

منبع : سازمان غیر دولتی جمعیت کاهش خطرات زلزله ایران