چرایی و چگونگی پرسه زنی اینترنتی Cyber Loafing

آیا تاکنون گشت و گذاری روی شبکه اینترنت داشته‌اید؟ ایمیل شخصی فرستاده‌اید؟ یا شاید با استفاده از کامپیوتر و سایت‌های بازی، یک بازی کامپیوتری انجام داده‌اید، در حالی که در محل کار خود هستید و قرار است که کار کنید؟ اگر چنین است، شما پرسه‌زنی اینترنتی(۱) کرده‌اید و شما یک پرسه‌زن اینترنتی هستید.
آخرین جک‌های بیان شده یا عکس حیوانی عجیب و غریب در سراسر اینترنت و با سرعت صوت، به حرکت در می‌آید و به دست شما می‌رسد. شما هم آن را برای چند نفر از دوستان خود می‌فرستید و آنها نیز برای چند تن دیگر و الی آخر. خوشبختانه به علت سرعت بالای اینترنت در محل کار، استفاده از پست الکترونیکی و تمام امکانات اینترنت به مراتب آسانتر و مطلوبتر از منزل است. علاوه‌بر این، چه کسی فضای آرام و مناسب کار را رها می‌کند و کارهای اینترنتی خود را در خانه‌ای انجام می‌دهد که فرزندان مزاحمت ایجاد می‌کنند. اگر شما در محل کار چنین می‌کنید، باز هم پرسه‌زنی اینترنتی می‌کنید و یک پرسه‌زن اینترنتی هستید.
● تعریفی از پرسه زنی اینترنتی Cyber Loafing
عبارت سایبرلوفینگ از دو بخش تشکیل شده است. بخش «لوفینگ» از واژه «لوفر» اتخاذ شده است که اصولاً به شخصی گفته می‌شود که از وقت خود به درستی استفاده نمی‌کند و آن را هدر می‌دهد. بخش «سایبر» به ۱۹۹۵ برمی‌گردد که به عنوان پیشوند برای کلماتی به‌کار می‌رود که مبتنی‌بر علم کامپیوتر بوده و در آنها از کامپیوتر به عنوان ابزار استفاده می‌شود. عباراتی نظیر جرم‌های مبتنی‌بر کامپیوتر۲ یکی از همین عبارات است. بنابراین به عملی گفته می‌شود که اولاً مبتنی‌بر کامپیوتر و اینترنت بوده و در ثانی فرد با انجام آن وقت خود را به نحوی هدر می‌د‌هد. به این معنی که فرد، بجای انجام امور مربوط به کار خود، با استفاده از فضایی که اینترنت در اختیار وی قرار می‌دهد، زمان کاری خود را یا هدر می‌دهد و یا به انجام امور شخصی اختصاص می‌دهد.
● تاریخچه پرسه‌زنی اینترنتی Cyber Loafing
عبارت پرسه‌زنی اینترنتی واژه چندان جدیدی نیست و می‌توان گفت که از زمان ظهور علوم کامپیوتری و به ویژه شبکه جهانی وب و اینترنت، شکل گرفته است. پرسه‌زنی اینترنتی اولین بار در مقاله تونی کمینز۳ در ۱۹۹۵ و در اخبار روزانه نیویورک۴ منتشر شد. نام مقاله این بود: « پرسه‌زنی اینترنتی: آیا بر خط شدن کارکنان مضراتی را به همراه دارد یا نه؟» سپس پرسه‌زنی اینترنتی در اواسط سال ۲۰۰۲ با انتشار مقاله‌ای توسط ووین کی جی لیم۵ از دانشگاه ملی سنگاپور در مجله رفتار سازمانی، نمود بیشتری پیدا کرد و در محافل علمی بیشتر و بیشتر مطرح شد.
● اخبار و آمار پرسه زنان اینترنتی Cyber Loafing
▪ پرسه‌زنان اینترنتی یا همان کارکنانی که نابجا و ناصحیح از اینترنت در سازمان استفاده می‌کنند، در صنایع کوچک بریتانیا هر ساله یک و نیم میلیارد پوند هزینه ایجاد می‌کنند.
▪ از میان سازمان‌ها و شرکت‌هایی که در مورد پدیده پرسه‌زنی اینترنتی از آنها سؤال شد، ۳۰درصد اذعان داشتند که به‌طور میانگین یک روز هفته به علت استفاده ناصحیح از فضای اینترنت هدر می‌رود.
▪ سازمان‌هایی که با پدیده پرسه‌زنی اینترنتی و هدر رفتن منابع از این طریق برخورد می‌کنند، حداقل به میزان ۱۵ درصد افزایش سود خواهند داشت.
▪ در تحقیق وسیعی که در این زمینه انجام شده است آمده است که ۶۱ درصد از جامعه آماری ۲ ساعت در هفته و ۳۰ درصد حدود ۱۰ ساعت در هفته را به علت بهره‌گیری نادرست از اینترنت یا همان پرسه‌زنی اینترنتی هدر می‌دهند.
▪ بخش سالانه امنیت صنعت و تجارت بریتانیا اعلام کرده است که حدود ۴۴ درصد از کسب و کارها از نفوذ پست‌های الکترونیکی نامناسب و نامربوط، اظهار نارضایتی کرده‌اند و میانگین هزینه لازم برای از بین بردن اثرات این پست‌های الکترونیکی حدود ۳۳ هزار پوند است.
▪ شرکتی که از میزان سرمایه‌گذاری ۱۰ میلیون پوندی توانسته است حدود ۷۰۰ هزار پوند سودآوری داشته باشد، ناچار شد حدود ۱۵ درصد از سود خالص خود را به خاطر بهره‌گیری نابجا از اینترنت و پست الکترونیکی هزینه کند.
● سایت‌هایی که پرسه‌زنان اینترنتی Cyber Loafing را جذب می‌کند
▪ سایت‌های مربوط به مسافرت‌های داخلی و خارجی بویژه سایت‌های مسافرتی که تخفیفات ویژه‌ای برای مسافرت قائل می‌شوند.
▪ سایت‌های تجارت الکترونیک
▪ سایت‌های خرید و فروش خودرو و سایت‌های مقایسه قیمت کالا
▪ سایت‌های ورزشی
▪ سایت‌های مربوط به مسائل غیراخلاقی
▪ سایت‌های سرمایه‌گذاری و بانک‌ها
▪ سایت‌های مربوط به برقراری ارتباط با دیگران و قرار ملاقات‌ها
▪ سایت‌های کاریابی
● خسارت‌های پرسه‌زنی اینترنتی Cyber Loafing به سازمان‌ها
برای یک شرکت کوچک، هزینه‌های پنهان پرسه‌زنی اینترنتی می‌تواند بسیار حائز اهمیت باشد.
▪ اکثر کارکنان نه تنها از طریق پرسه‌زنی اینترنتی وقت خود را هدر می‌دهند بلکه موجب بروز مسئولیت‌های قانونی برای شرکت و یا سازمان خود می‌شوند.
▪ بسیاری از شرکت‌های بزرگ از اثرات نامطلوب این پدیده رنج می‌برند. از جمله این اثرات: سرافکندگی در برابر مردم، جریمه‌های قانونی، ادعاهای جبران خسارت و هزینه‌ها، اثرزدایی حاصل از جست‌وجوی کارکنان برای موارد نامناسب فضای برخط، فرستاندن پست الکترونیک برای کسانی که نباید بفرستند، دستیابی تصادفی به اسناد محرمانه سازمان‌ها و یا گستراندن ویروس‌های کامیپوتری است.
▪ سازمان‌ها تشخیص داده‌اند که سوء استفاده از اینترنت می‌تواند همچون کاشتن مین‌های زمینی باشد. مثلاً، کارمندی که یک‌سری عکس‌های مستهجن از اینترنت بارگذاری می‌کند و آنها را روی کامپیوتر و مخصوصاً صفحه دسک‌تاپ- جایی که دیگر همکاران وی می‌توانند آنها را ببینند- قرار می‌دهد، سازمان خود را در معرض مسائل ضداخلاق۶ قرار می‌دهد که ممکن است هزینه‌های سنگینی را به سازمان تحمیل کند.
● خسارت پرسه‌زنی اینترنتی به بهره‌وری
متخصصین علم مدیریت، براورد کرده‌اند که میزان بهره‌وری یک روز کاری کارمند به‌طور متوسط و بدون در نظر گرفتن پدیده پرسه‌زنی اینترنتی، حدود ۶۷ درصد است (البته این رقم در ایران به مراتب پایین‌تر است). دامنه عواملی که موجب کاهش میزان بهره‌وری در سازمان‌ها می‌شود از صرف یک چای ساده تا تغییر نوع کار کارکنان در شرایط خاص را در بر می‌گیرد. حضور پدیده پرسه‌زنی اینترنتی و آمدن مسائلی همچون بارگذاری موسیقی، خریدهای برخط و اینترنتی، سایت‌های مزایده و ورزش‌های مورد علاقه، درصد بهره‌وری را روز به روز کاهش می‌دهد.
● علل گرایش کارکنان به پرسه‌زنی اینترنتی
آقای دکتر بارو۷ می‌گوید یکی از دلایلی که کارکنان به سمت پدیده پرسه‌زنی اینترنتی جذب می‌شوند، این مهم است که کار، سراسر زندگی آنان را پوشانده است. یعنی اکثر کارکنان سازمان‌ها، مدت زمان زیادی از وقت و زندگی خود را به کار کردن اختصاص می‌دهند و بیشتر از آنکه به مواردی همچون خانه و خانواده توجه بیشتری داشته باشند، به‏اجبار درگیر کار خود هستند. لذا با فناوری‌های زیادی از این طریق آشنا می‌شوند و برقراری تعادل میان خانواده و کار روزبه‌روز برای آنها سخت‌تر می‌شود.
براساس تحقیقی که بتازگی توسط سایت سیلیکن۸ انجام شده است، پدیده پرسه‌زنی اینترنتی عارضه کارکنانی است که بی‌انگیزه‌اند و احساس می‌کنند که سازمان آن‌طور که باید و شاید، آنها را با کار درگیر نمی‌کند. این بی‌انگیزگی حاصل از عدم مشغولیت کاری مناسب، زمینه‌ساز روی آوردن آنان به پرسه‌زنی اینترنتی شده است.
گرچه پدیده پرسه‌زنی اینترنتی، از سوی حدود ۲۵ درصد از پاسخ‌دهندگان به مسائل مربوط به عوامل کاهش بهره‌وری، به عنوان عامل اصلی ذکر شده است، اما حدود یک سوم آنها گفته‌اند اخلاق پایین کارکنان و عدم وجود انگیزه لازم، مسئله‌ای مهمتر است. این مهم، سیلیکن را بر آن داشت تا به رؤسا و مدیران بخش منابع انسانی سازمان‌ها، راهکاری به منظور بهره‌گیری هر چه بیشتر از منابع انسانی سازمان پیشنهاد دهد.
● راه حل مواجهه با پرسه زنی اینترنتی
قبل از ارائه راه‌حلی برای این مسئله، زوایای آن را با طرح موارد زیر بیشتر بررسی کنید:
۱) چه کسی یا کسانی به اینترنت، ارسال پست الکترونیکی و خدمات پیغام‌گذاری دسترسی دارند؟
۲) آیا شما در محیط کاری خود خط‌مشی مشخصی برای نحوه استفاده کارکنان از اینترنت اتخاذ کرده‌اید؟
۳) آیا سیستم‌های نظارتی خاصی برای بهره‌گیری صحیح از اینترنت ترسیم کرده‌اید؟ اگر وجود دارد، آیا این سیستم قابلیت تشخیص شخصی یا غیرشخصی بودن استفاده کارکنان از اینترنت را دارد؟
۴) آیا برای سایت‌های ویژه نظیر: کاریابی، سرمایه‌گذاری، قرار ملاقات، بازی و مزایده، دیواره آتشین قرار داده‌اید تا کارکنان امکان هدر دادن وقت خود را از طریق این سایت‌ها نداشته باشند؟
۵) اگر متوجه شوید که کارمندی قوانین مربوط به نحوه استفاده از اینترنت را در محل کار نقض کرده است، با وی چگونه رفتار می‌کنید؟
۶) آیا استفاده‌های شخصی خاصی وجود دارد که برای شما به عنوان مدیر سازمان ناخوشایندتر از موارد دیگر باشد؟
۷) آیا سایر وسایل الکترونیکی دیگر نظیر تلفن همراه کارکنان را نیز چک می‌کنید؟
۸) آیا از توان نرم‌افزاری انسداد سایت‌های خاص برخوردارید؟ آیا از فناوری ایجاد دیواره آتشین استفاده می‌کنید؟ چه کسی تصمیم می‌گیرد که چه سایتی برای استفاده، بسته و چه سایتی باز باشد؟
۹) آیا توان نرم‌افزاری نظارت بر سایت‌های استفاده شده توسط کارکنان را دارید؟ آیا از فناوری نظارت و کنترل استفاده می‌کنید؟ چه کسی تصمیم می‌گیرد که چه چیزی و چه موقع کنترل شود؟ چه کسی کنترل کننده را کنترل می‌کند؟
۱۰) آیا کارکنان شما به بسته‏شدن یک‌سری سایت‌های مخل کار اعتراض می‌کنند؟ و آیا ممنوعیت استفاده شخصی از اینترنت، تأثیرات نامطلوبی بر فرهنگ کار خواهد گذاشت؟
● راه‌های جلوگیری از بروز پدیده پرسه‌زنی اینترنتی
۱) دیواره آتشین:
برخی‌ها به شدت با این موضوع برخورد کرده و به‌طور کلی استفاده از اینترنت و پست الکترونیکی را ممنوع اعلام می‌کنند، اما بسیاری از متخصصین معتقدند که ممنوعیت کامل استفاده از اینترنت، سوزاندن تر و خشک با هم است. به‌رغم اینکه استفاده ناصحیح از اینترنت بهره‌وری را کاهش می‌دهد، اما استفاده صحیح و بجا از آن موجب افزایش سطح بهره‌وری کارکنان می‌شود.
۲) ایجاد خط‌مشی:
بسیاری معتقدند برای بهره‌گیری اثر بخش از اینترنت، خط‌مشی‌هایی مناسب باید اتخاذ کرد. اخبار نشان می‌دهد که ۲۲ درصد از مدیران صنایع کارکنان خود را به علت عدول از خط‌مشی‌های مربوط به نحوه استفاده از اینترنت اخراج کرده‌اند.
۳) استفاده از سیستم‌های ایمنی:
برای استفاده و برقراری سیستم‌های امنیتی، شرکت‌های خاص این منظور نیز وجود دارند که خدمات بهره‌گیری بهینه از اینترنت و قرار دادن سیستم‌های ایمنی شبکه اینترنت را برعهده می‌گیرند. برخی مدیران از نرم‌افزارهایی استفاده می‌کنند که به وسیله آنها بتوانند نحوه استفاده کارکنان از اینترنت را کنترل و نظارت کامل بر آن داشته باشند و در برخی مواقع ارتباط بر خط آنها را از طریق این نرم‌افزارها محدود می‌کنند.
۴) روش کاربران مجاز:
برخی مدیران، استفاده از اینترنت را تنها برای کارکنانی که برای کار خود به آن نیاز دارند، آزاد کرده‌اند. (صادقانه بگویید آیا در اتاق کار شما، تمام کارکنان نیاز به استفاده از اینترنت را برای کار خود دارند؟)
● کدام راه بهترین است؟
براستی کدام روش، اثربخش‌تر از دیگران است؟ بهترین روش برای ایجاد فرهنگ استفاده صحیح از اینترنت در میان کارکنان کدام است؟ کدام روش، کارکنان را وادار می‌کند تا تنها هنگام نیاز کاری، از اینترنت و پست الکترونیکی استفاده کنند؟ براستی کدام سایت‌ها و منابع خبری اعتیادآورتر از بقیه‌اند؟
یافتن بهترین راه استفاده مؤثر کارکنان از اینترنت این است که بدانید کارکنان شما دقیقاً چه کاری انجام می‌دهند و برای انجام کار خود دقیقاً چقدر زمان صرف می‌کنند.
نتایج تحقیقات انجام شده و همچنین نظر متخصصین، مؤید این نکته است که بهترین کاری که شرکت می‌تواند در این مورد انجام دهد، این است که قبل از اینکه کارکنان امکان استفاده از اینترنت را داشته باشند، یک خط‌مشی کامل، شفاف و دقیق در مورد نحوه استفاده از اینترنت ترسیم کنید. ناگفته نماند که تحقیقات دیگری از هلند نشان می‌دهد کارکنانی که دچار عارضه پرسه‌زنی اینترنتی شده و از اینترنت علاوه‌بر جنبه‌های کاری، استفاده‌های کاملاً شخصی می‌کنند، از بهره‌وری بالاتری نسبت به کسانی که این کار را نمی‌کنند برخوردارند زیرا کارهای شخصی و سازمانی خود را اولویت‌بندی کرده و به نحو صحیحی مدیریت می‌کنند و استرس کاری خود را با لذت بردن از ساعات کاری، کاهش می‌دهند.

منبع : گیگاپارس