چشم‌ در چشم تهران

تهران شهری با بیش از ۸ ملیون نفر جمعیت شرایط خاصی در ایران و حتی منطقه خاور میانه دارد، به دلیل رشد سریع و گذار از مراحل مختلف و به دلیل آزمون و خطاهای مکرر و نیز به دلیل تغییر نگرش و رویکردها در مدیریت شهر تهران، با مسائل عدیده‌ای روبرو است.
اما دیگر شهرهای بزرگ ایران (که بزرگترین‌شان جمعیتی حدود یک چهارم تهران دارند) به دلایل مختلف از دوران قاجار به بعد دائما چشم به تهران و تحولات تهران داشتند، برای مدیران این شهرها تهران نماد تحول پیشرفت و تنها الگوی پیشرو بوده است که پیروی از آن راه مطمئن موفقیت است.
تهران که تمرکز شدید منابع مالی و علمی و تجاری کشور در آن از حالت تعادل خارج شده و بر هم زننده اقتصاد و توسعه کشور شده است تمام ظرفیت‌هایش در سطحی متفاوت از دیگر شهرهاست و همین دلیل برای منتفی شدن امکان کپی‌برداری از الگوی تهران کافیست، هرچند که خیابان‌ها، پاساژها و زیرگذر و... تهران بسیار مهیج هستند!
اما برای کسانی که می‌گویند و خواهند گفت چرا مثلا نمی‌توان یک زیرگذر یا خیابان (معمولاً با اشاره به متراژ آن!) مانند آنچه در تهران است در شهر خود داشته باشند. باید مشخص شود چه عواملی و به چه نحو این آرزو را ناممکن و این خیال را خطرناک کرده‌اند.
این مسئله ضرورت پژوهشی منظم و فراگیر دارد اما اگر به یاد آوریم که نوع اقدامات شهر تهران چه نسبتی با مشکلات آن داشته متوجه می‌شویم که تهران همواره یک قدم از مشکلات(مثلا ترافیک و تامین آب و مسکن و زلزله و...) عقب مانده به این دلیل ماهیت اقدامات به نحوی بازدارنده بوده و همواره تلاش در فاصله گرفتن از آستانه قابل تحمل مدنظر بوده است؛ اما برای شهرهایی که هنوز مسائل و مشکلات تهران را ندارند این گونه الگوبرداری در واقع هیچ معنایی ندارد، همین استدلال برای ما ماهیت روانی و زیبایی‌شناسی این اقدامات را روشن می‌کند.
در واقع شکل‌گیری همین زیبایی‌شناسی و معیارهای آن است که خطرناک‌ترین جنبه الگو شدن تهران است. اقداماتی که بر این اساس انجام می‌پذیرد عمدتا به اتلاف منابع و عدم انطباق با مسئله واقعی یا جزئی‌نگری متهم هستند که ایجاد مشکلاتی پیچیده از عواقب آن است.
اما راه حل ساده این معضل یعنی دل کندن از تهران و پرداختن به شهرها براساس وضعیت خود جوابی واضح اما راهی خطیر در پیش دارد؛ ضروریست پیش از آنکه این مشکلات از کنترل خارج نشدند به حل این مسئله پرداخت.

منبع : همشهری