بدترین سناریو

كردهای عراق بیش از پیش درباره آینده منطقه، رفراندوم وعده داده شده و بحث بر سر عقب‌نشینی نیروهای غربی بی‌تابند.سرنوشت كركوك، خانقین و سنجر و یكپارچگی و ادغام دوباره آنها با منطقه كردستان همچنان برای بغداد دردسر‌ساز است. ایاد علاوی، نخست وزیر سابق عراق «كمیسیون عادی‌سازی» را با ارائه دیدگاه جایگزینی آن به جای كردستان به وجود آورد و به كمیسیون به ریاست حمید مجید موسی، دبیر كل حزب كمونیست عراق بودجه‌ای را به مبلغ ۸۰ میلیون دلار اختصاص دادند، اما كمیسیون بدون اعضا، بدون دفتر مركزی و بدون پول ماند، زیرا هیچ وقت مبلغ مورد نظر را به كمیسیون انتقال ندادند. با این وجود وضعیت بیشتر در دولت ابراهیم جعفری، نخست‌وزیر وقت عراق خراب شد، به این دلیل كه عرب‌های شیعه‌ای را كه بعد از سقوط صدام حسین از كركوك فرار كردند، تشویق كرد به منطقه برگردند، اما نوری مالكی،
نخست وزیر جدید عراق در نشست‌های ماه جولای در اربیل، مسعود بارزانی و نیچروان بارزانی، رئیس‌جمهور و نخست وزیر منطقه كردستان، به تفصیل درباره اجرای ماده ۱۴۰ قانون اساسی جدید عراق كه صراحتا سازماندهی و برگزاری همه‌پرسی را در مناطق مورد منازعه قبل از دسامبر ۲۰۰۷ بیان می‌كند، صحبت كرد.
وی از ایجاد كمیسیون‌ عادی‌سازی جدید با ۹ عضو به ریاست هاشم چیبه، وزیر دادگستری و شیعه لیبرال كه همسر وی كرد است و بودجه ۲۰۰ میلیون دلاری كه فورا انتقال دادند، خبر داد و حتی درباره جزئیات عادی‌سازی وضعیت كركوك و ترك عرب‌هایی كه صدام حسین آنها را در چارچوب عملیات عربی كردن انتقال داده بود، بحث كرد: خانه‌هایشان را باید بخریم و باید چادر و پول برایشان فراهم كنیم تا دوباره در جنوب عراق ساكن شوند و به كردها اجازه بدهیم كه به سرزمینشان برگردند. علاوه بر این، مالكی خود را نسبت به یكپارچگی و ادغام مناطقی كه صدام به زور جدا كرده بود (كفری، ‌توزه خورماتو، كلار و چمچال) با حكومت كركوك، متعهد دانست.
به گفته وی، فرمان حكومتی این كار را در مارس ۲۰۰۷ اجرا می‌كند. سرشماری در جولای ۲۰۰۷ انجام می‌گیرد و همه‌پرسی در دسامبر ۲۰۰۷. اكنون چند هزار عرب شیعه كركوك هیات نمایندگی‌ای را به مجلس كردستان در اربیل فرستاده‌اند تا نشان بدهند اگر كمك‌های ضروری را برای آنها فراهم كنند، آماده ترك شهر می‌باشند. اینكه به جدول زمانی احترام بگذارند و مالكی بتواند اراده خود را به اعضای دیگر دولت تحمیل كند، بعداً مشخص می‌شود. كارشناسان تاكید می‌كنند كمیسیون حل مایملك مورد منازعه قبلاً بیش از ۴۰ هزار پرونده را دریافت كرده است كه از آنها فقط ۳ هزار پرونده را حل كرده‌اند، اما حتی اگر مقام‌های رسمی بغداد حسن‌نیت نشان بدهند، به لحاظ فیزیكی امكان ندارد ده‌ها هزار پرونده را در یك سال حل و عزیمت عرب‌ها و بازگشت كردهایی را كه در اكثر موارد، خانه یا مدرسه ندارند، سازماندهی و به آنها كمك كنیم. خیلی از كردها متقاعد شده‌اند كه با وجود تعهد نخست‌وزیر، رهبران عرب بغداد هر كاری از دستشان بربیاید انجام می‌دهند تا همه‌پرسی را برای مدتی نامحدود به تعویق بیندازند. نگرانی این است كه هیچ‌كس نمی‌داند چطور آن را سازماندهی می‌كنند، ناحیه به ناحیه یا به‌طور كلی مناطق مورد منازعه.
رهبران كرد بر سر اینكه در صورت پیش آمدن این موضوع چه سیاست و خط مشی‌ای را دنبال كنند، اختلاف نظر دارند. به گفته ژنرال كرد، اگر اعراب همه‌پرسی را سازماندهی نكنند، از قانون سنجر یعنی از زور استفاده خواهیم كرد. به گفته عدنان مفتی، سیاستمدارحزب كردستان یكپارچه و سخنگوی مجلس كردستان، راهی برای سازش درباره تاریخ همه‌پرسی یعنی دسامبر ۲۰۰۷ باقی نمانده است. اگر این كار را انجام بدهیم، همه چیز را نابود می‌كنیم. نیچروان بارزانی نخست‌وزیر، فرد سازش‌پذیرتری است: چاره دیگری جز راه‌حل موثر فدرالی وجود ندارد، اما مساله كركوك، موضوع خیلی پیچیده‌ای است. آن چیزی كه مهم تر است داشتن اراده قوی برای حل مساله است. در صورت لزوم، باید صبر كنیم شاید همه‌پرسی در تاریخ دقیق برگزار نشود. راه‌حل سیاسی می‌خواهیم. بسیاری از كردها از این می‌ترسند كه آمریكا، انگلیس و تركیه بغداد را تحت‌فشار قرار بدهند تا برای كركوك كه در واقع بر سر یكپارچگی آن با منطقه كردستان درگیری وجود دارد و سرنوشتش اكنون خیلی نامشخص است، قانون ویژه‌ای را پیشنهاد كند. در ضمن،‌ رهبران كرد شفاف تر درباره استقلال صحبت می‌كنند. مسعود بارزانی بارها تكرار كرده است كه حق قانونی است اما كردها كه از اوضاع ژئوپولیتیكی آگاهند، اكنون ظاهرا از راه‌حل فدرالی راضی‌اند.
به گفته فواد حسین، مشاور بارزانی، كردها و عرب‌ها باید بر سر راه‌حل فدرالی واقعی با ایجاد سه منطقه مركزی – سنی، شیعه و كردنشین- با پایتخت مركزی بغداد توافق كنند. به گفته وی، در غیر این صورت، كردها به شرط برخورداری از حمایت آمریكا و حضور پایگاه‌های آمریكایی در كردستان جدا خواهند شد. حسین فقط در جواب می‌گوید: «در غیر این صورت، پیشمرگ‌ها (مبارزان كرد) چه كاری می‌توانند بر ضد تركیه بكنند؟ آنهایی كه شكلی از استقلال را می‌خواهند، اغلب ماهیت فردی، جمهوری مهاباد (۱۷ دسامبر – ۲۲ ژانویه ۱۹۴۶) را فراموش می‌كنند: جمهوری كردستان كه در كردستان ایران تحت سایه به رهبری قاضی محمد شكل گرفته بود، زمانی مشروط به حمایت نیروهای مسلح شوروی سابق كه بخش شمالی ایران را اشغال كرده بودند، سقوط كرد كه روس‌ها مجبور شدند نیروهایشان را از ایران خارج كنند و كردها را به حال خود بگذارند.
كردها شاید از بابت حمایت آمریكا خیلی از خود راضی و متشكر باشند. اساس وضعیت فعلی آنها، منطقه كردستانی است كه در سال ۱۹۹۱ به پیشنهاد ائتلاف آمریكا، انگلیس، فرانسه و تركیه به وجود آمد.
گسترش آن تا پایان حكومت صدام حسین، تحت حمایت نیروهای هوایی دولت‌های غربی مستقر در پایگاه نظامی اینجرلیك واقع در جنوب تركیه ادامه پیدا كرد و هنوز امروزه از حمایت آمریكا برخوردار است.
رهبران كرد با آرامش و اطمینان خاطر ادعا می‌كنند تغییر گسترده‌ای در سیاست آمریكا در آینده نزدیك در اینكه آمریكا عراق را ترك نمی‌كند، به وجود نخواهد آمد و اینكه خیانت‌های قرارداد ۱۹۷۵ الجزیره و شورش كرد‌ها در ۱۹۹۱ تكرار نخواهد شد.
به گفته خالد صالح، سخنگوی نیچروان بارزانی، با آمریكا منافع مشتركی مثل سرنگونی صد‌ام حسین، ایجاد دوباره حكومت عراقی، محافظت از عراق در برابر دخالت همسایگان آن داشتیم و داریم. آمریكایی‌ها هنوز در سال‌های آینده اینجا خواهند بود. عرفان مفتی افزود: «اكنون عامل مهمی در عراقیم». حضوری قوی در دولت داریم و در بالای فهرست منافع آمریكا قرار داریم. درباره روابط با آمریكایی نگران نیستیم. جورج بوش، رئیس‌جمهور آمریكا از مسعود بارزانی، رئیس جمهور منطقه كردستان در كاخ سفید استقبال كرد و هیات‌های كرد متعددی در واشنگتن مورد استقبال قرار گرفتند و... آمریكایی‌ها نمی‌توانند از عراق عقب‌نشینی كنند، اگر این كار را بكنند، مبارزه با تروریسم را می‌بازند. صالح كه در برابر پرسش‌های دائمی قرار گرفته است، به تكرار فاجعه ویتنام اذعان می‌كند و موافق این موضوع است كه عقب‌نشینی نیرو‌های آمریكایی از عراق، سناریوی ناخوشایندی است، اما وی گفته خود را اصلاح می‌كند: معتقدم آمریكایی‌ها كردستان را ترك نمی‌كنند، زیرا می‌دانند كرد‌ها آنها را دوست دارند و لازم است از تركیه
ـ هم پیمان مهم ناتو ـ در برابر هرج و مرج جهان عرب حفاظت كنند.
مفتی، احتمال عقب‌نشینی آمریكا را كمتر از ۵۰ درصد می‌داند: اگر آمریكایی‌ها بروند، جنگ داخلی ادامه پیدا می‌كند، ترك‌ها به ما حمله می‌كنند، ایرانی‌ها برای حمایت از شیعیان و سعودی‌ها برای حمایت از سنی‌ها وارد عراق می‌شوند و بعد از آن چه بلایی سر كرد‌های بدبخت می‌آید؟ چند میلیون كرد نمی‌توانند به كوهستان‌ها بروند. راهی نیست. از طرف دیگر، مایكل گونتر (michael gunther)، استاد آمریكایی اخیرا به یك فرد كرد یا‌د‌آوری كرد «آمریكا سمت دیگر جهان است و همیشه اینجا نخواهد ماند.» و خیلی از كرد‌ها این واقعیت‌ را كه نگرانند، پنهان نمی‌كنند. پتروس‌ هاربول (petros harbole)، اسقف چالدین دهوك راز دل را باز می‌كند و می‌گوید: «وضعیت بی‌ثبات می‌ماند»، اگر آمریكایی‌ها بروند، ‌ترك‌ها به ما حمله می‌كنند. حتی یك ماه نمی‌تـوانیم مقاومت كنیم.

منبع: مجله Middle east

منبع : روزنامه تهران امروز