پنجشنبه, ۹ فروردین, ۱۴۰۳ / 28 March, 2024
مجله ویستا

مردی بدون حق ثبت


مردی بدون حق ثبت
«جف گودفلو» (G.Goodfellow) یك كارآفرین باهوش در سیلیكان ولی (جنوب كالیفرنیا) است. او ایده ای را مطرح كرد كه ۵/۶۱۲ میلیون دلار بازده روزانه دارد، اما هرگز حتی یك سنت از این مبلغ را نخواهد دید. جالب آنكه آقای گودفلو حتی در خود منطقه سیلیكان ولی چندان مشهور نیست، عجیب تر آنكه این موضوع برای خودش هم چندان مهم نیست.
در این مقاله به بررسی یكی از داستان های عجیب درباره نوآوری و پول در جهان فناوری می پردازیم.
جف گودفلو حتی دوره دبیرستان را نیز به پایان نرساند و خیلی زود ترك تحصیل كرد. لحظه رویایی زندگی وی در سال ۱۹۸۲ رخ داد: هنگامی كه ایده فرستادن پیام های پستی الكترونیكی را بدون استفاده از سیم با یك وسیله قابل حمل (از قبیل رایانه Black Berry) مطرح كرد. البته در آن هنگام بلك بری وجود نداشت. در آن هنگام پیجر مدنظر گودفلو بود. او سرانجام به حمایت مالی مورد نیازش دست یافت تا سرویس ای میل بی سیم را در اوایل دهه ۹۰ آغاز كند، ولی طرح او با شكست روبه رو شد. بنابراین وی در سال ۱۹۹۸ به شهر پراگ رفت و كافه ای را در آنجا خرید.
هنگامی كه او در آن شهر بود، بلك بری به بازار آمد. گودفلو در همان زمانی كه در كافه خود كار می كرد نیز اعتقاد داشت كه همگان فراموش كرده اند فكر ای میل بی سیم را نخستین بار او مطرح كرده است.
این موضوع تقریباً در مورد همه صدق می كرد، به جز آقای «جیمز والاس جونیور». او كه در ایالت واشینگتن زندگی می كرد، وكالت یكی از شركت هایی را برعهده داشت كه درگیر مناقشه حق ثبت اختراع آقای گودفلو بود.
والاس نماینده شركت NTP بود كه به طور پرخاشگرانه ای از حق ثبت های خود برای پست الكترونیكی بی سیم دفاع می كرد. وی در اوایل سال ۲۰۰۲ برای نخستین بار به طور تلفنی با جف گودفلو صحبت و خود را معرفی كرد. دو روز بعد او به شهر پراگ پرواز كرد تا از نزدیك با این مبتكر آشنا شود.
گودفلو می گوید كه NTP نگران این موضوع بود كه كار اولیه او ممكن است با ادعاهای حق ثبتی آن شركت ناسازگار باشد، مدتی به طول انجامید تا شركت مذكور فهمید این نگرانی بی مورد است.
گودفلو به خاطر می آورد كه در ملاقات بعدی خود با وكیل NTP، كه یك سال بعد انجام شد، والاس او را این گونه به یكی از دوستان همسفر خود معرفی كرد: «جف مخترع ای میل بی سیم است. شركتی كه من وكالتش را برعهده دارم، بعضی از كارهای انجام شده او را به نام خود ثبت كرده است.»
والاس در پاسخی به پرسش یك گزارشگر روزنامه، به مناقشه درباره نقل قول مزبور پرداخت. اما دو چیز مشخص بود: اول آنكه جف گودفلو كه یكی از پیشگامان فرهنگ رایانه در سیلیكان ولی بود، مفهوم حفاظت از ایده های خود به وسیله حق ثبت را مسخره می دانست و آن را دست كم گرفت. دوم آنكه «توماس جی كامپانا» یك مخترع ساكن شیكاگو كه چنین هراسی نداشت، ایده پست الكترونیكی بی سیم را تقریباً ده سال پس از كار اصلی آقای گودفلو به نام خود به ثبت رساند.
كامپانا كه در سال ۲۰۰۴ درگذشت، یكی از بنیانگذاران شركت NTP بود. حق ثبت او ثروت بادآورده ای را برای این شركت به همراه داشت. شركت NTP در یك تسویه حساب قضایی، به دنبال اقامه دعوایی در مورد تخلف حق ثبت بر علیه شركت (Research in Motion) (سازنده بلك بری) مبلغ ۵/۶۱۲ میلیون دلار دریافت كرد.
ماجرای كار پیشگامانه آقای گودفلو، سند آشكاری از نواقص سیستم حق ثبت اختراع در ایالات متحده آمریكا برای كارشناسان حقوقی و فناوری است. این سیستم در ظاهر به این منظور ایجاد شده است تا به نوآوری و خلاقیت افراد پاداش دهد، اما در عمل به صورت باشگاهی برای شركت های بزرگ و موسسات حقوقی سلطه جو درآمده است.
چند نفر از كارشناسان حقوقی اظهار داشته اند كه كار آقای گودفلو می توانست بنیانی برای یك «هنر پیشتاز» مهم باشد، یعنی طرفین دعوا باید به دادگاه و بازرسان حق ثبت ثابت كنند كه آنها پیشگام بوده اند.
آقای مارك لملی یكی از استادان دانشگاه استانفورد كه متخصص امور حقوقی ثبت امتیاز است، عقیده دارد كه این موضوع، اخلاقی است. وی می گوید: «كلید اصلی حل این معما، وكلایی هستند كه تعهد دارند تا هر آنچه را درباره كار اولیه او می دانند، افشا كنند و او را به عنوان یك شاهد حقیقت در اختیار دادگاه قرار دهند.»
به رغم آنچه كه ممكن است به نظر برسد، آقای گودفلو اظهار می دارد كه از این بابت متاسف نیست. بسیاری از مبتكران شاغل در منطقه سیلیكان ولی، به ویژه توسعه دهندگان نرم افزار منبع باز (Open- Source) تا حد زیادی در احساس تحقیر و تمسخر آقای گودفلو نسبت به حق امتیاز، شریك هستند. این مبتكران كسانی هستند كه فناوری آنها در حال رقابت نابرابر با محصولات شركت هایی مانند مایكروسافت است.
گودفلو در یكی از مصاحبه های اخیر خود گفته است: «مردم چیزی را كه واضح و آشكار است به ثبت نمی رسانند. روشی كه می توان به وسیله آن رقابت كرد این است كه چیزی بسازید كه بهتر، سریع تر و ارزان تر باشد.»
برخورد اولیه آقای گودفلو با آقای والاس در شهر پراگ، فقط نقطه آغاز نقش غیرمستقیم گودفلو در مورد بلك بری بود. وی می گوید كه NTP مصمم بود تا او را به عنوان یك گره در مورد حق امتیاز، باز كند.
شركت NTP آقای گودفلو را به عنوان مشاور استخدام كرد. صورت حساب های شركت نشان می دهد كه روزانه چهار هزار دلار به عنوان دستمزد به او پرداخت شده است. وی در سال ۲۰۰۲ برای چند روز كار در NTP، از جمله دو سفر هوایی به واشینگتن به منظور ملاقات با چند نفر وكیل، مبلغ ۱۹۶۰۰ دلار دریافت كرد. وی به عنوان بخشی از یك قرارداد رسمی، یك موافقتنامه عدم افشای حقایق را به امضا رساند. طبق این موافقتنامه، افشای هرگونه اطلاعات یا مشاوره با هر شخص و شركت دیگری در هنگام اقامه دعوای حقوقی برای آقای گودفلو ممنوع بود.
در جلسه ای كه در واشینگتن برگزار شد، هنگامی كه آقای گودفلو به تشریح فناوری خود بر روی وایت برد مشغول بود، آقای والاس از حقوقدانان حاضر در جلسه خواست كه دست نوشته های خود را از محل جلسه بیرون نبرند، زیرا می ترسید به این وسیله اطلاعات محرمانه به خارج راه پیدا كند.
در پاسخی كه آقای والاس به صورت ای میل به پرسش خبرنگاری درباره تماس های NTP با آقای گودفلو فرستاد، مدعی شد كه گودفلو به این دلیل در آن شركت باقی مانده است كه از اوایل دهه ۹۰ نام او در مقاله های خبری درباره محصولی به نام رادیو میل ذكر شده بود. این محصول، حاصل تلاش آقای گودفلو برای تجاری كردن ایده پست الكترونیكی بی سیم بود.
اما گودفلو نتوانست مدركی درباره این محصول ارائه دهد كه فراتر از مندرجات آن مقاله ها باشد.
پس از آنكه چنین اتفاقی افتاد، گودفلو حتی زودتر از موعد، مفهوم ای میل بی سیم خود را مستند كرد.در اوایل دهه ۱۹۷۰ آقای گودفلو كه در آن زمان نوجوان بود، در شركت SRI شاغل بود و معمولاً كارهای رده پایین را انجام می داد تا اینكه در سال ۱۹۷۴ به عنوان كمك اپراتور كامپیوتر در آزمایشگاه یك پژوهشگر پیشگام در امور رایانه (به نام داگلاس سی انگلبارت) استخدام شد.
در اوایل دهه ،۱۹۸۰ آرپانت (شبكه رایانه ای كه پیشگام اینترنت كنونی بود) به وسیله هزاران نفر از استادان، دانشمندان و كارشناسان نظامی استفاده می شد. آقای گودفلو نیز از همان شبكه استفاده می كرد. او دریافته بود كه ارسال بدون سیم پیغام پستی از شبكه به یك پیجر عددی- الفبایی امكان پذیر است. آن پیجر در همان زمان به وسیله كمپانی میلیكام (Millicom) واقع در كالیفرنیا با نام تجاری متاگرام به بازار ارائه شده بود.
در سال ۱۹۸۲ آقای گودفلو ایده خود را در یك فهرست پستی آرپانت كه به وسیله افراد زیادی خوانده می شد و تله كام دایجست نام داشت، منتشر كرد و عنوان آن را «پست الكترونیكی برای افراد در حال حركت» گذاشت.
گودفلو در شرح سرویس مذكور چنین نوشت: «این سرویس به كاربران آرپانت امكان می دهد تا پیام هایی را برای افرادی بفرستند كه در شبكه متانت (Meta Net) هستند، بدون آنكه مجبور باشند پایانه ای را با یك مودم بر روی آن پیدا كنند و یا به وسیله گوینده انسانی اقدام كنند. بنابراین اكنون می توانید كارهای جالبی انجام دهید. مثلاً در حالی كه در جاده مشغول رانندگی هستید پیغامی ظاهر می شود كه می گوید: نامه جدیدی برای شما رسیده است.»
گودفلو به پیشرفت خود ادامه داد، تا جایی كه به صورت یكی از بنیانگذاران دومین كمپانی اینترنتی جهان، به نام Anterior Technology درآمد. او در سال ۱۹۸۶ این شركت را (كه بعدها به Radio Mail تغییر نام داد) تاسیس كرد. در آغاز سال ،۱۹۹۰ تقریباً همزمان با وقتی كه كمپانی AT&T آقای كامپانا را استخدام كرد تا فناوری پیجر را در یك دروازه پستی بی سیم گسترش دهد، گودفلو تجاری كردن ایده خود را شروع كرد. سرانجام او موفق شد مبلغ ۳ میلیون دلار از حامیان مالی خود (از قبیل شركت موتورولا) دریافت كند.
كمپانی رادیومیل در سال ۱۹۹۱ تاسیس شد. گودفلو سال بعد به مشاركت با كمپانی Research in Motion (یك شركت كانادایی در امور فناوری) و اریكسون (غول سوئدی در زمینه مخابرات راه دور) پرداخت. اما همانند تعدادی از پروژه های گودفلو، رادیومیل نیز جلوتر از زمان خود بود. لذا وی آن شركت را در سال ۱۹۹۶ ترك كرد. در هنگام اوج گیری حباب اینترنت، آقای گودفلو كه یك مهندس خودآموخته در زمینه نرم افزار محسوب می شد، به طور هجوآمیزی درباره اعتیاد شایع آن زمان سخن گفت و آن را مازاد «صنایع صفر میلیارد دلاری» خواند.
گودفلو در عصر شكوفایی اینترنت، از سیلیكان ولی خارج شد، بدون بهره گیری از ثروت هنگفتی كه خودش باعث گردآوری آن در منطقه شده بود. اما دلیل عدم برخورداری وی از شهرت و ثروت آن بود كه معمولاً حقایق تاریخی (یا دست كم تعداد زیادی از این وقایع) خیلی زود فراموش می شود.
وی می گوید: «خوشحالم از این كه می بینم چیزی كه بیش از ۲۰ سال پیش تجربه كرده ام، اكنون اجباری شده است.»
امروز اختراع گودفلو و سرنوشت آن به صورت یك مسئله عجیب ولی مهم برای نبرد تلخ حق امتیاز بین NTP و شركت Research in Motion( RIM ) درآمده است. تنها دارایی NTP حق ثبت های آقای كامپانا است، ولی شركت دیگری می خواهد نبض بازار را در زمینه وسایل كوچك پست الكترونیكی بی سیم در دست بگیرد.
اگر چه حق امتیازهای NTP موقتاً به وسیله اداره حق امتیازهای ایالات متحده غیر معتبر اعلام شده است ولی دادگاهی در سال ۲۰۰۲ تشكیل شد تا تخلفات NTP را بررسی كند. R.I.M تصمیم گرفت تا به دعوای حقوقی خود خاتمه دهد، زیرا بیم آن را داشت كه دادگاه فدرال، سرویس مشهور آنها را نیز متوقف سازد.
آقای والاس (وكیل NTP) این نظر را قبول نداشت كه تلاش گودفلو ممكن است سایه بیشتری را بر روی ادعاهای حق ثبت شركت تحت وكالت او بیندازد.
آقای والاس توسط ای میل اظهار داشت كه از مقاله ای كه گودفلو در سال ۱۹۸۲ نوشته بود، بی خبر است.
البته گودفلو نیز ادعا می كند كه او تلاش سال ۸۲ خود را با جزئیات كامل برای وكلای شركت NTP توضیح داده است، و این كه ادعاهای حق ثبت NTP در مورد كامپیوتر مقصد است، و نه پیجر.
آقای والاس اضافه كرد: «در هر حال، شیطان همواره در جزئیات حضور دارد.» وی می گوید: « فرض كنید كه من چیزی بنویسم و در آن اظهار كنم كه ترارسانی از راه دور (tele portation) صرفاً به وسیله تبدیل ماده به انرژی، فرستادن انرژی به مكانی در دوردست، و تبدیل مجدد انرژی به ماده امكان پذیر است. آیا این سخنان به معنای آن است كه كسی حقیقتاً چنین سیستمی را به كار انداخته است؟ هیچ وكیل حق ثبتی در این مورد بحثی ندارد.»
اما دیگران دیدگاه متفاوتی دارند. میچل كاپور بنیانگذار شركت توسعه لتوس (LDC) [بنگاه نشر نرم افزار] كه در اوایل دهه ۹۰ مشاور گودفلو بوده است می گوید: «نكته اخلاقی این داستان آن است كه از سیستم حق ثبت اختراعات به مدت طولانی كه تا حال حاضر نیز ادامه دارد استفاده شده است. اگر از این سیستم به طور صحیح استفاده می شد، NTP هرگز نمی توانست حق امتیازهای خود را به ثبت برساند و به هیچ وجه مبنایی نداشت تا RIM را تحت تعقیب قضایی قرار دهد.»
در هنگام اقامه دعوا در دادگاه، R.I.M و NTP بر سر سه موضوع قبلی اختلاف داشتند: كاری كه به وسیله بعضی از پژوهشگران دانشگاه هاوایی انجام شده بود، یك حق امتیاز موتورولا، و كاری به وسیله شركت TekNow (شركتی در شهر فونیكس ایالت آریزونا). از شركت گودفلو و سیستم سال ۱۹۸۲ ذكری به میان نرفته بود.
مدیر اجرایی R.I.M به درخواست های تلفنی و ارسال شده به وسیله ای میل برای توضیح این موضوع، پاسخی نداد.
اگرچه نقش آقای گودفلو توسط دادگاه های فدرال و بازرسان حق امتیاز چندان جدی گرفته نشد، اما اختراع او همانند جامه زیبایی كه بر اندام اینترنت پوشانده شده، ابراز وجود كرد. این شبكه كامپیوتری، نشانی های مختلفی را كه به نام پورت شناخته می شود و تعداد آنها در حال حاضر به بیش از ۶۵ هزار می رسد، برای سرویس های گوناگونی مانند پست الكترونیكی و شبكه جهان گستر (WWW) تعیین می كند. البته پورت ۹۹ برای خود گودفلو اختصاص یافته است تا بتواند پیغام الكترونیكی را به پیجر بی سیم ارسال كند.
جف گودفلو در سال ۲۰۰۴ كافه خود را در پراگ فروخت و به سیلیكان ولی برگشت تا به برادرش كمك كند تا تجارت عكس اینترنتی را به راه اندازد. او با كوله باری از تجربه و نوآوری بازگشته است تا به عنوان رئیس یك شركت خدمت كند. این شركت كه به تازگی كار خود را آغاز كرده است در زمینه فناوری ارسال صدا بر روی اینترنت فعالیت می كند. گودفلو كه در آستانه ۵۰ سالگی است می گوید: «من واقعاً به تلفیق فناوری و سرگرمی علاقه مند هستم. امروزه نیز همچنان تلاش می كنم تا وقت خود را در انجام كارهای جدید سپری كنم.»
The NewYork Times, ۱۶ Apr.۲۰۰۶
جان ماركاف
ترجمه: محسن جوادی
منبع : روزنامه شرق


همچنین مشاهده کنید