فناوری اطلاعات در مراقبت‌های بهداشتی

عدم توان و عدم تمایل پزشكان بیمارستان ها در استفاده بیشتر از فناوری اطلاعات، باعث مرگ هزاران نفر می‌شود.
خانم سولومون از كالیفرنیا می گوید: «دسترسی پزشك به اطلاعات پزشكی موجود «آلكس» می تواند به معنی زنده ماندن او باشد.» آلكس پسر خانم سولومون كه هم اكنون ۲۰ سال دارد با بیماری هیدروسفالی بزرگ شده است، بیماری مهلك نادری كه در آن مایع در مغز جمع می شود و نیاز به تخلیه از طریق شنت ها (خروجی های) خاص دارد. بنابراین خانم سولومون چاره ای ندارد جز اینكه به صورت فایل متحركی از سوابق حساسیت ها، مشكلات غده هیپوفیز، اسكن های مغزی و هر چه هر پزشكی در مورد آلكس نوشته است تبدیل شود. خانم سولومون همیشه نگران است. پیش می آید كه با او تماس های نگران كننده ای بگیرند، مانند زمانی كه آلكس به سفری رفت و كارش به جایی رسید كه بیهوش در بیمارستانی دوردست بستری شد. خانم سولومون نتوانست پرونده پزشكی او را به موقع برساند و دائم دعا می كرد آنتی بیوتیك اشتباه به او ندهند یا او را به پشت نخوابانند، كاری كه می تواند باعث مرگ وی بشود.
برای خانم سولومون مشكل اطلاعات در ارائه خدمات سلامت چنان جنبه فوریتی داشت كه او نهایتاً خودش دست به كار شد تا در حد توان كاری كند. او وامی گرفت، برنامه ریزان كامپیوتری را استخدام كرد و سیستم كامپیوتری به نام Follow Me ساخت تا به كمك آن به صورت نظری هر پزشكی در هر مكانی بتواند به اطلاعات موجود پزشكی درون آن دسترسی پیدا كند. این برنامه مشكل حوزه خدمات سلامت جهان را حل نمی كند (هم اكنون حدود ۴۰۰ خانواده از آن استفاده می كنند.) اما سولومون به درستی نقطه ضعف مورد انتقاد و خطرناك حوزه خدمات سلامت را كه به كارگیری یك فناوری اطلاعات نوین است به خوبی شناسایی كرده است.
مطالعه ای در ژورنال انجمن پزشكی آمریكا خطرات نرم افزارهای پزشكی كه ناقص طراحی شده باشند را توضیح داده است. جان واكر و ۵ همكار او مطالعه خود در مورد تعامل سیستم ها را در شماره ژانویه مجله Health affairs منتشر كردند.
راه حل به نظر ساده می رسد: تمامی اطلاعات را از پرونده های كاغذی بیماران خارج كنیم و آنها را در پایگاه داده هایی بگذاریم كه- و این مرحله حساس كار است- با همدیگر ارتباط برقرار كنند؛ به گونه ای كه هر پزشكی بتواند به تمام اطلاعاتی كه برای كمك به هر مریضی در هر زمان و در هر مكان نیاز دارد، دسترسی پیدا كند. به عبارت دیگر راه حل فقط در استفاده از كامپیوتر نیست بلكه در ارتباط سیستم های مختلف پزشكان، بیمارستان ها، آزمایشگاه ها، داروخانه ها و بیمه گرها با یكدیگر در محیطی شلوغ و به گونه ای است كه قابلیت تعامل داشته باشند.
با وجودی كه این موضوع ممكن است به ظاهر ساده به نظر برسد، اما امروزه چشم اندازی بسیار بعید به نظر می رسد. بر اساس گفته آقای دیوید بیتس، سرپرست بخش پزشكی عمومی در بیمارستان زنان بوستن و متخصص استفاده فناوری اطلاعات در سلامت، حوزه سلامت فقط ۲ درصد درآمد خود را در فناوری اطلاعات سرمایه گذاری می كند، در حالی كه در صنایع دیگری كه محتاج اطلاعاتند، این مقدار حدود ۱۰ درصد است.
در یك نگاه گذرا تفاوت های بزرگی در این زمینه بین كشورهای مختلف دیده می شود. در انگلستان ۹۸ درصد پزشكان عمومی در مطب خود كامپیوتر دارند و ۳۰ درصد آنها ادعا می كنند كه دیگر از كاغذ استفاده نمی كنند، در حالی كه در آمریكا ۹۵ درصد ارائه دهندگان كوچك خدمات از قلم و كاغذ استفاده می كنند. آقای بیتس می گوید این ارقام ممكن است گمراه كننده باشد، چرا كه سیستم های موجود كامپیوتری نمی توانند با سیستم های دیگر ارائه كنندگان خدمات پزشكی ارتباط برقرار كنند و در نتیجه به آن مقداری كه به نظر می آید سودمند نیستند. كسانی كه دسترسی به خدمات بر خط (online) دارند كاملاً طبیعی می دانند كه به خدمات پستی، بورس، پرونده مالیاتی و اطلاعات تجدید گواهینامه رانندگی و تقریباً هر چیز دیگری دسترسی داشته باشند، اما این دسترسی شامل سلامت و پرونده پزشكی آنها نمی شود. این اطلاعات به صورت پراكنده و سازمان نیافته در پرونده های كلینیك هایی كه در آنها بیمار ویزیت شده است وجود دارد و احتمالاً مدت ها قبل به فراموشی سپرده شده اند. اطلاعات خصوصی تر در واقع در جعبه سیاهی به دور از دسترس مالك آن مدفون شده است.
جان چمبر مدیر شركت سیسكو بزرگترین شركت شبكه كامپیوتری در جهان می گوید: «بسیاری از مدیران فناوری اطلاعات این موضوع را كه حوزه سلامت در كنار صنعت معدن به عنوان فناوری ترس ترین حوزه شناخته شده است، سئوال بر انگیز می دانند.» جف میلر یكی از مدیران هاولت-پاكارد (HP)، شركت بزرگ سازنده كامپیوتر حوزه سلامت را یكی از كندترین حوزه ها در به كارگیری فناوری می داند و بیان می كند این موضوع خصوصاً زمانی غیرواقعی می نماید كه بیمارستان ها اغلب مبالغ زیادی سرمایه صرف آخرین دستگاه های سی تی اسكن یا MRI می كنند، اما در مورد پشتیبانی دفاترشان اهمال می كنند. او می گوید این مثل این است كه یك كارخانه ماشین سازی بخواهد ماشین هایی پیشرفته با سوخت هیدروژن بسازد اما از فرآیندهای كاغذی و نیروی كار دستی انسان بهره بگیرد.
این موضوع تبعات خاص خود را به دنبال دارد. بر طبق گفته انستیتو پزشكی سازمان غیردولتی ای كه در واشینگتن مستقر است، خطاهای قابل پیشگیری پزشكی- حاصل از تداخلات ناخواسته دارویی به تنهایی - بین ۴۴هزار تا ۹۸ هزار نفر را در آمریكا به كام مرگ می كشاند. این موضوع ناكارآمدی های سیستم پزشكی در رده هشتم علت مرگ در آمریكا و بالاتر از حوادث رانندگی، سرطان سینه و ایدز قرار داده است. مارك بلات قبل از پیوستن به شركت اینتل ( بزرگترین سازنده نیمه هادی ها) به منظور مدیریت راهبرد خدمات سلامت آن به مدت ۲۰ سال پزشك خانواده بوده است، می گوید: «مثل این می ماند كه روزی دو هواپیما ۷۴۷ سقوط كند.» او می گوید باید واكنش بیشتری نشان داده شود.
● ثمرات ارزشمند
به طور قطع ارتقای سیستم های كامپیوتری خطاهای پزشكی را به طور كامل از بین نخواهد برد. اما اغلب محققین اعتقاد دارند كه به میزان قابل توجهی باعث كاهش این خطاها می شوند. مطالعه ای در آمریكا تخمین زده است كه استفاده از فناوری اطلاعات می تواند سالانه از ۲ میلیون واكنش نامناسب دارویی و ۱۹۰۰۰۰ مورد بستری در بیمارستان جلوگیری كند. مطالعه دیگری كاهش ۸۶ درصدی خطاها در اثر استفاده از سیستم تجویز داروی الكترونیك را تخمین زده است. در مقابل تحقیقی كه در مارس امسال در ژورنال جامعه پزشكی آمریكا به چاپ رسیده است اخطار داده است كه اگر نرم افزار به خوبی طراحی نشده باشد، استفاده از فناوری اطلاعات می تواند به افزایش تعداد خطاها بینجامد.
اما تقریباً همه متفق القول هستند كه یك فناوری با طراحی مناسب برای ارتقای كیفیت ارائه خدمات سلامت الزامی است.
این هزینه های سلامت نه تنها باری بر دوش جوامع ثروتمند با متوسط سن بالا است بلكه در مورد كشورهای فقیری مانند چین نیز صدق می كند. آقای میلر از شركت HP تخمین می زند كه دوباره كاری و ناكارایی سالانه ۲۵ تا ۴۰ درصد هزینه ۳/۳ تریلیون دلاری سلامت جهان را به خود اختصاص می دهد كه با استفاده از فناوری اطلاعات مناسب قابل پیشگیری است. مطالعه انجام شده در مركز تحقیقات بالینی دارتموث در نیو همپشایر به نتیجه مشابهی رسیده است، به این معنی كه یك سوم بودجه ۶/۱ تریلیون دلاری سلامت آمریكا ( در سال ۲۰۰۳) صرف روال هایی می شود كه تكراری یا نا بجا هستند.تخمین میزان سودی كه فناوری اطلاعات پس از كنار گذاشتن هزینه های آن می تواند به دنبال داشته باشد كار آسانی نیست. در ماه ژانویه جان واكر و ۵ همكار او كه در مركز راهبری فناوری اطلاعات در بوستون فعالیت می كنند، در ژورنال Health Affairs نتیجه گرفتند كه یك شبكه الكترونیك سلامت كاملاً متعامل می تواند سالانه ۸/۷۷ میلیارد دلار سود خالص به دنبال داشته باشد كه برابر ۵ درصد هزینه های سالانه سلامت آمریكا است. این منافع از كاهش هزینه ها به خاطر ارجاع سریع تر بین پزشكان، تاخیر كمتر در تجویز آزمایشات و دریافت نتایج آنها، خطای كمتر در گزارشات شفاهی یا دست نویس، آزمایشات تكراری كمتر و تجویز یا تكرار تجویز اتوماتیك داروها حاصل می شود. اما در این مطالعه بزرگترین منفعت احتمالی استفاده از این سیستم كه آمار بهتر برای تشخیص سریع گسترش بیماری ها ( مانند سارز یا آنفلوآنزای مرغی) است در نظر گرفته نشده است.
آقای بیت با اشاره به تفاوت های موجود بین دو برنامه مقدماتی ( پایلوت) در آمریكا می گوید: واژه كلیدی تكراری در تمام این تخمین ها كلمه «متعامل» است. در یكی از این مطالعات در شهر سانتا باربارای ایالت كالیفرنیا شبكه تك به تكی (peer to peer ) كه طی آن كامپیوترهای كلینیك و مطب های مختلف می توانند به یكدیگر متصل شوند، پیاده سازی شد. این شبكه به پزشكان اجازه می داد كه مستندات را به صورت فایل های PDF از یكدیگر دریافت كنند. اما اطلاعات موجود در آنها- یعنی متونی كه اعداد در بین آن قرار داشت- ساختار نایافته و در نتیجه غیر قابل استفاده بود. این سیستم در واقع مثل سیستم فاكسی (نمابری) می ماند كه سریع تر عمل می كند ولی اصلاً تعامل ندارد.
مطالعه مقدماتی دیگری كه در ایندیانا پولیس و به رهبری موسسه رجنستریف كه موسسه تحقیقات پزشكی غیرانتفاعی است، انجام شد به مدل متعامل نزدیكتر بود. در این مطالعه شبكه ای در سطح شهر ایجاد شد كه در داخل آن پزشكان می توانند با داشتن اجازه از طرف بیمارشان به تاریخچه كامل پزشكی آنها كه شامل تمام مراقبت های قبلی انجام شده در ۱۱ بیمارستان بود، دسترسی پیدا كنند. در حال حاضر این پایگاه داده ۳ میلیون پرونده پزشكی دارد و ۳ میلیون تصویر رادیولوژی، ۵/۱ گیگابایت متن تشخیصی، ۲۰ میلیون تجویز توسط پزشكان و اطلاعات دیگر را در خود دارد. تفاوت عمده این مطالعه با مطالعه دیگر در این بود كه در این مطالعه در صورت امكان، داده ها به صورت ساختار یافته و فورمت شده وارد می شدند. نتایج آزمایشات در ردیف و ستون های مشخص با برچسب هایی (تگ هایی)، كه هر كامپیوتر بتواند تشخیص دهد و با اعداد مرتبط دیگر مقایسه كند، وارد می شد. این سیستم گونه ای از استفاده از فناوری است كه نه تنها خطاها و هزینه های اضافی را كاهش می دهد، بلكه به پزشكان برای تصمیم گیری بهتر كمك می‌كند.

ترجمه شده توسط: علیرضا زمانی

منبع : پورتال مديريت فناوري اطلاعات