اهمیت گوشت قرمز در تغذیه انسان

گوشت یکی از مهمترین منابع پروتئین حیوانی محسوب می شود . غنی بودن گوشت از پروتئین های ارزشمند ، که حاوی اسیدهای آمینه ضروری برای بدن ( چون در بدن انسان ساخته نمی شود ) نظیر هیستیدین ، ایزولوسین، لوسین، متیونین، تریپتوفان و همچنین چربی ها که به عنوان یک منبع انرژی زا برای بدن محسوب شده و حاوی اسیدهای چرب نظیر اسد نیلولئیک، اسید لینولنیک و اسید آرشیدونیک می باشند و مواد معدنی نظیر فسفات‌ها و سلوفات‌ها و ویتامین‌ها بخصوص ویتامین‌های گروه B و هیدرات کربن ( گلیکوژن) ، نشان دهنده ارزش و اهمیت این فراورده مهم در تغذیه انسان است . البته با توجه به نظرات پزشکان ، گوشت قرمز به علت دارا بودن اسیدهای چرب اشباع و بالا بردن کلسترول خون در صورت مصرف زیاد می تواند عوارضی را برای انسان ایجاد کند بنابراین تعادل در مصرف آن توصیه می شود .
● مصرف سرانه گوشت :
مصرف سرانه گوشت به عوامل مختلفی بستگی دارد که مهمترین این عوامل درآمد سرانه و عادات غذا خوردن ملل می باشد. در بعضی از کشورها نیز مذهب عامل مهمی است برای مثال در هندوستان گاو ، مقدس بوده و گوشت آن مصرف نمی شود در کشورهای اسلامی گوشت خوک مورد استفاده قرار نمی گیرد . مصرف سرانه گوشت در آمریکا بالا و در حدود ۴۵ کیلو گرم می باشد، در حالی که در اکثر کشورهای اروپایی مصرف سرانه گوشت کمتر از ۳۰ کیلو گرم است و در چین مصرف سرانه گوشت کمتر از ۴ کیلوگرم می باشد. مصرف سرانه گوشت قرمز در ایران طبق برآورد کارشناسان در حدود ۱۴ـ ۱۳ کیلوگرم است .
● بهداشت گوشت:
یکی از مهمترین عواملی که در بهداشت گوشت نقش اساسی را دارا است کشتارگاه‌ها می باشند. در یک دسته بندی می توانیم کشتارگاه‌های دام را به سه دسته سنتی ، نیمه صنعتی و صنعتی تقسیم کنیم . در کشتارگاه‌های سنتی عملیات کشتار دام در وضعیت کاملا غیر بهداشتی صورت می گیرد و مصرف گوشت حاصل از این کشتارگاه‌ها به هیچ وجه توصیه نمی شود، همین طور کشتارهایی که خارج از حیطه نظارت سازمان دامپزشکی و در محل های خارج از کشتارگاه صورت می گیرد و می توانند عامل آلودگی و بیماری انسان باشند. کشتارگاه‌های نیمه صنعتی به کشتارگاه‌هایی اطلاق می شود که عملیات پوسکنی دام بر روی خط کشتار ( ریل) صورت می گیرد و بنابراین آلودگی ثانوی گوشت ( نظیر کشیده شده لاشه دام روی زمین ) کم می شود ولی کشتارگاه‌های صنعتی که خوشبختانه در سالهای اخیر در کشور ایران رو به افزایش است دارای چهار سیستم خط کشتار بهداشتی ، تجهیزات برودتی ( پیش سرد کن، تونل، انجماد و سردخانه ) تصفیه فاضلاب و تبدیل ضایعات می باشند .
این کشتارگاه‌ها از جنبه تهیه و فرآوری گوشت بهداشتی و سالم و با توجه به نظرات دقیق سازمان دام پزشکی مورد تایید هستند به علاوه این که لاشه پس از کشتار و شستشو مدت ۲۴ ساعت در درجه حرارت ۴ ـ درجه سانتی گراد ( پیش سردکن) نگهداری شده و چنانچه سلامت آن پس از طی این مدت تأیید شود، بسته بندی شده و جهت عرضه به بازار مصرف می آید و چنانچه قرار باشد گوشت به صورت منجمد نگهداری شود پس از عملیات بسته بندی در تونل انجماد که درجه حرارت آن حدود ۴۰ درجه سانتی گراد زیر صفر است به مدت زمان لازم نگهداری می شود . چنین گوشتی قابلیت ماندگاری بالا ( تا چند ماه) در سردخانه را دارد . کشتارگاه‌های صنعتی نقش مهمی در حفظ محیط زیست دارند زیرا ضایعات حاصل از کشتار دام نظیر خون و اجزای گوشتی غیر قابل مصرف در محل تبدیل ضایعات به پودر گوشت تبدیل می شود که علاوه بر قرار گرفتن مجدد در چرخه اقتصادی از آلودگی محیط زیست نیز جلوگیری به عمل می آید و فاضلاب حاصل از کشتار در تصفیه خانه های مجهز تصفیه شده و پس آب حاصله به مصرف کشاورزی می رسد.
بجهت رعایت بهداشت توصیه می شود از خرید گوشتهایی که به صورت لاشه در قصابی ها عرضه می شود خودداری شود زیرا احتمال آلودگی ثانویه حتی پس از خروج از کشتارگاه وجود دارد . مصرف گوشت های قطعه بندی شده که در ظرفهای یک بار مصرف ارائه می شوند حاوی برچسب‌هایی هستند که نشان دهنده رعایت شرایط بهداشتی و نظارت دامپزشکی است توصیه می شود. گوشت سالم و بهداشتی رنگ و بوی طبیعی و شکل فیزیکی طبیعی داشته و عاری از هر گونه امعاء و احشاء است و کاملاً تمیز و بدون آثار خون مردگی می باشد . نباید در داخل بسته های گوشت خونا‌به وجود داشته باشد و بسته بندی نیز طوری باشد که گوشت را در مقابل نفوذ طعم ، بو، رنگ و سایر عوامل خارجی محافظت کرده و از خشک شدن و تبخیر سطحی جلوگیری کرده و بتواند خواص حسی و ظاهری و سایر ویژگی‌های گوشت را حفظ و همچنین گوشت را در برابر آلودگی های میکروبی و سایر آلودگی ها نگهداری کند. در ایران علاوه بر نظارت دامپزشکی ، دامها با ضوابط و موازین اسلامی کشتار می شود .
● قطعات گوشت:
در یک تقسیم بندی کلی ، لاشه گوساله به قطعات زیر که بر حسب کیفیت و در نتیجه قیمت گوشت ذکر شده است تقسیم بندی می شود.
▪ فیله: که حدود یک درصد از وزن لاشه را شامل می شود . هنگام استخوان گیری فیله را از استخوان های کمر جدا می کنند . فیله به سه قسمت سر، میانی و انتهایی تقسیم می شود .فیله استیک از قسمت سر فیله درست می شود .
▪ راسته : که حدود ده درصد از وزن لاشه را تشکیل داده و علاوه بر کباب که در کشور ما از راسته درست می کنند در کشورهای خارجی جهت تهیه روست بیف
( Roast beef ) استفاده می شود .
▪ ران : این بخش حدود ۳۰ درصد از وزن لاشه بوده و از ماهیچه‌های پا و لگن تشکیل می شود که خود به قسمت هایی مانند گرد ران و کعب ران تقسیم می شود .
▪ سردست : این بخش حدود ۲۷ درصد از وزن لاشه را تشکیل می دهد و شامل ماهیچه های دست و شانه می باشد. قطعات سردست در کشورهای مختلف جهان به صورت متفاوت و به قطعات کوچک تر تقسیم شده و به فروش می رسد.
▪ گردن : این بخش نیز حدود ۱۰ درصد از وزن لاشه بوده و شامل ماهیچه‌‌هایی است که از مهره های یک تا هفت گردن را می پوشانند . این قسمت بیشتر مصرف صنعتی ( سوسیس، کالباس، همبرگر ) داشته و همچنین برای تهیه گوشت چرخ شده یا خورش نیز به کار می رود .
▪ قلوه‌گاه : شامل دنده ها و ماهیچه‌های شکم بوده و حدود ۲۲ درصد از وزن لاشه را تشکیل می دهد و چون میزان چربی آن به نسبت بالاست ، پیش ترین مصارف صنعتی داشته و در فراوردهای گوشتی مصرف می شود . البته از قلوه گاه برای مصرف گوشت به صورت چرخ کردن نیز استفاده فراوان می شود .
● مشخصات بهداشتی گوشت
گوشت خوب نباید دارای رنگ صورتی کم رنگ باشد زیرا نشانه این است که حیوان ذبح شده از بیماری کشنده‌ای رنج می برده ، در عمق گوشت هرگز نباید رنگ ارغوانی کم رنگ مشاهده شود زیرا نشانه این است که حیوان با داشتن خون در خودش تلف شده و از تب حاد رنج می برده است . گوشت باید دارای بوی کم و یا اصولاً بدون بو باشد و بوی متصاعد شده از آن نباید مشمئز کننده باشد. گوشت خوب باید به هنگام تماس با دست محکم بوده و دارای قابلیت ارتجاع باشد و نباید در تماس ، انگشت را مرطوب سازد . مغز استخوان باید محکم ، صفت و سخت و دارای رنگ قرمز گل سرخی روشن باشد .
گوشت گاه دارای قوام محکم بوده و سطح برش ، ظاهر درخشان دارد بوی اختصاصی ، رنگ قرمز اشباع شده یا رنگ کم متمایل به قهوه‌ای و مخلوط شدن چربی با عضلات در این قبیل گوشتها به چشم می خورد . مغز استخوان رنگ سفید تا زرد مایل به قرمز را دارا می باشد.
به علت جلوگیری از فساد گوشت بعد از کشتار دام ، باید لاشه بلافاصله به پیش سردکن منتقل شده و پس از مدت زمان و فرایند لازم ، عملیات استخوان گیری ، بسته بندی و کارتن گیری و انجماد و ذخیره سازی صورت گیرد .
● چند توصیه :
▪ به هیچ وجه گوشت بسته بندی نشده خریداری نکنید .
▪ در هنگام خریدن گوشت بسته بندی شده به خصوصیات ظاهری گوشت و بسته بندی دقت کنید.
▪ از خرید گوشت به مقدار زیاد خودداری کنید تا گوشت مصرفی شما همواره تازه باشد.
▪ در مصرف گوشت قرمز حد اعتدال را رعایت کنید تا از عوارض مصرف زیاد در امان باشد.

منبع : موسسه رژیم درمانی تن سالم