پلان فضا

هنگامی که برای شروع زندگی زیر سقفی مشترک، خانه ای تهیه کرده اید و در مرحله انتخاب لوازم دکوراسیونی ـ کاربردی اصلی آن هستید یا در شرایطی که برای برطرف کردن پاره ای از نیازهایتان برای قسمتی از خانه، قصد خرید وسیله ای را دارید و یا به طور کلی اگر به جهت تغییر روحیه یا موقعیت فصلی، می خواهید چیدمان لوازم موجود را تغییر داده و تنوعی در محیط پدید آورید، منطقی ترین و اصولی ترین کار برای دستیابی به بهترین نتیجه چیدمانی، ترسیم پلان فضا و یا فضاهای موجود است. هنگامی که کلمه پلان (Plan) مطرح می شود، افرادی که با نقشه کشی ساختمان آشنا هستند، گمان می کنند صحبت در مورد مبحثی مهندسی و فنی است؛ حال آن که پلان نه تنها ابزار کار معماران ساختمان در شکل کلی آن و دکوراتورهای داخلی است بلکه آشنایی با آن، جهت خریدی مناسب از لوازم موردنیاز، فراهم کردن محیطی مطلوب و کاربردی و همچنین استفاده بهینه از فضای موجود برای هر فردی می تواند سودمند باشد.
به طور کلی برای ترسیم پلانی از یک فضا، با هریک از اهداف یاد شده در فوق، ابتدا باید مرحله رولوه انجام پذیرد. در این مرحله کلیه اجزای اصلی مکان شامل طول دیوارها و وسعت کف، اندازه گیری شده و بر روی کاغذ پیاده می شود.
در نتیجه برای این منظور یک عدد متر، قلم و کاغذ آماده کرده و با توجه به شکل ظاهری اتاق، از نقطه نظر اشکال هندسی اصلی و همچنین پس از اندازه گیری دقیق طول کلیه دیوارها، به ازای هرکدام از آنها (دیوارها)، خطی بر روی کاغذ بکشید. اندازه هریک از دیوارها را در بالای خط جایگزین آن بنویسید. برای این منظور، از یکی از دیوارهای اتاق شروع کرده و آن قدر پیچ و خم های ادامه آن را طی کنید تا دوباره به همان دیوار اولی برسید.
در طول این کار به همان روش یاد شده برای هر دیواری با در نظر گرفتن فرم آن، خطی به عنوان نماینده بر روی کاغذ رسم کنید. پس از پایان ترسیم کلیه خطوط، شکلی هندسی که درواقع همان شکل محیط به صورت تقریبی است، حاصل می شود. همان طور که پیش از این نیز ذکر شد، فاصله دیوارهای مقابل هم در محیط را نیز اندازه گیری کرده و اعداد را در داخل این طرح هندسی بنویسید.
(مشخصات کف) معمولاً اشکال هندسی هریک از فضاهای خانه در قالب مربع، مستطیل و یا ترکیبی از آنها هستند که ممکن است در گوشه هایی دارای فرورفتگی و یا برآمدگی نیز باشند. (همه این فرورفتگی ها نیز باید به طور دقیق اندازه گیری و ترسیم شوند) پس از رسم این طرح دستی، پیاده سازی (پلان) فضا را براساس مقیاسی شخصی انجام دهید.
برای این منظور مقیاس های مختلفی شامل ۱۰۰:۱ ، ۲۰:۱ ، ۵۰:۱ و غیره وجود دارد که شما می توانید با توجه به ابعاد فضای مورد نظر یکی از آنها را انتخاب کرده و با محاسبه اندازه های یادداشت شده از فضا، پلان را براساس مقیاس انتخابی این بار، به طور دقیق رسم کنید.
ـ توضیح:
منظور از مقـیاس ۱۰۰:۱ ایـن است که به ازای هر ۱ متـر در محیط باید خطـی به طـول یک سانتی متر بر روی کاغذ رسم شود. به این معنا که اگر طول دیواری ۳ متر باشد، هنگامی که آن را می خواهید بر روی مقیاس ۱۰۰:۱ ببرید، به خطی به طول
۳ سانتی متر تبدیل می شود. در اشل (مقیاس) ۵۰:۱ ، ۱ متر را باید در قالب خطی ۲ سانتی متری نشان داد و به همین ترتیب در اشل (مقیاس) ۲۰:۱ هر ۱ متر ۵ سانتیمتر است.
در کلیه پلان ها، محل پنجره ها، درها، کمدها و حتی جهت باز شدن آنها نشان داده می شود. زیرا به هنگام انتخاب وسیله ای برای قسمتی از آن مکان و به منظور جلوگیری از ایجاد موانعی برای باز شدن درها توسط لوازم، دانستن این موضوع بسیار مهم است.
در پلان ها قطر دیوارهایی را که محیط را احاطه کرده اند و حتی دیوارهای جداکننده بین فضاهای مختلف (در پلان کلی ساختمان) نیز نشان داده می شود . دیوارهای اصلی ۲۰ تا ۲۵ سانتی متر و تیغه های مابین فضاها، ۱۰ تا ۱۵ سانتی متر در نظر گرفته شده و براساس مقیاس رسم می شوند.
پس از رسم پلانی خام از فضای مورد نظرتان با توجه به هدف از ترسیم این پلان، مرحله بعدی یعنی اندازه گیری لوازم را آغاز کنید.
▪ اگر در فضای موجود، چیدمانی انجام داده اید و به نظر شما این بهترین انتخاب برای مکان تان است و تنها برای قسمت و یا قسمت هایی از آن محیط به لوازمی نیاز دارید، ابعاد فضای خالی را اندازه گیری کرده و با توجه به محدودیت موجود و اندازه گیری لوازم موردنظر برای آنجا، مناسب ترین انتخاب را انجام دهید.
▪ حال درصورتی که فضایی که پلان خام آن را رسم کرده اید، به طور کلی خالی بوده و می خواهید آنجا را مبله کنید، ابتدا باید لیستی از موارد مورد نیاز تهیه کرده و سپس با همراه داشتن پلان خام مقیاس دار و متر به فروشگاه های عرضه کننده کالای مورد نظر مراجعه کنید.
پس از انتخاب آن لوازم براساس سلیقه تان، تک تک آنها را به طور دقیق با متر اندازه گیری کرده و ابعاد را به همراه خود به خانه بیاورید.
▪ ممکن است هدف از ترسیم پلان، به هیچ وجه خرید وسیله و یا لوازمی نبوده و تنها قصد شما تغییر و ایجاد تنوع در محیط باشد. در این مورد نیز ابعاد لوازم موجود در فضا را اندازه گیری کرده و به صورت جداگانه بر روی کاغذ بنویسید.
تا این مرحله، کلیه اندازه ها را با توجه به هدف و موقعیتشان در دست دارید. حال برای دستیابی به بهترین پلان چیدمان در یک فضا دو راه اصلی وجود دارد:
۱) چندین پلان خام را بر روی کاغذهای شطرنجی مختلف کپی کرده و لوازم موجود و یا انتخابی را با همان مقیاسی که پلان کشیده شده است در داخل پلان و در مکان موردنظر برای قرار گرفتن، به صورت ساده رسم کنید.
در هر پلان چیدمان متفاوتی از آنها پیاده کنید تا بهترین نتیجه در مورد چیدمان لوازم موجود یا انتخابی و یا ترکیبی از آنها در یکی از این پلان های چیدمان حاصل شود.
۲) از آنجا که اندازه های هریک از لوازم موجود و یا انتخابی را در اختیار دارید، پلانی از تک تک آنها (براساس همان اشل انتخابی برای پلان خام) بر روی کاغذهای رنگی گوناگون رسم کرده و دور هریک از آنها را با قیچی ببرید.سپس پلان هریک از لوازم را بر روی پلان خام اصلی آن قدر جابه جا کنید تا در نتیجه چیدمان مطلوبی برای فضا پدید آید. این روش بسیار راحت تر از اتودهای مختلف بر روی پلان های خام مشترک است.
به طور کلی ترسیم پلان و انجام مراحل یاد شده در فوق با اهداف متفاوت، دارای چندین مزیت است که به دو مورد اصلی آنها اشاره می کنیم.
۱) از آنجا که امروزه اغلب افراد در آپارتمان هایی زندگی می کنند که از وسعت چندانی نیز برخوردار نیستند، درصورتی که بخواهند از فضای موجود، بیشترین و بهترین استفاده را ببرند (استفاده بهینه از فضا) مجبور خواهند بود سانت سانت محیط را ارزشمند شمرده و به طور صحیح از آن بهره گیرند. در نتیجه باید خرید لوازم با اندازه گیری دقیق از مکان و وسایل موردنظر همراه باشد تا هدف فوق میسر گردد.
۲) با ترسیم پلان خام فضا و همچنین پلان های چیدمان متعدد برای آن مکان و در نظر گرفتن ابعاد لوازم موجود (با هریک از روش های یاد شده)، دیگر مجبور نخواهید بود که وسایل بزرگ دکوراسیونی مانند تختخواب، مبلمان، میز، صندلی، بوفه، کتابخانه و غیره که همگی از وزن زیادی نیز برخوردارند را آن قدر جابه جا کنید تا به نتیجه موردنظر دست یابید، بلکه رسیدن به این نتیجه ابتدا در پلان صورت گرفته و سپس جابه جایی نهایی را تنها یک بار انجام داده و یا لوازم دکوراسیونی موردنظر را پس از خرید بلافاصله در محل های تعیین شده قرار دهید.
به این ترتیب هم احتمال ایجاد صدمات حاصل از حمل بارها و لوازم بر روی کمر و ستون مهره های افراد، به حداقل رسیده و هم به جابه جایی مکرر لوازم نیازی نبوده و در پی آن امکان آسیب دیدگی آنها در اثر برخورد با یکدیگر و یا طریقه نادرست حمل نیز دیگر وجود نخواهد داشت.

محسن براتی دانشجوی معماری
http://www.mohsen۲.mihanblog.com