ضرورت توجه به خلاقیت در کودکان و نوجوانان

به موازات گسترش علوم در زمینه‌های مختلف، مطالب علمی در اثر پدیده انفجار اطلاعات، در طول مدت کوتاهی اهمیت نخستین خود را از دست داده و به اطلاعاتی کم اهمیت و دست دوم تبدیل می‌شوند.
در جهان امروز بالاترین و بهترین تولید برای کشورهایی که بخواهند حرف اول را در دنیا داشته باشند تولید فکر نو و ایده است و این امر به خوبی ضرورت توجه به خلاقیت و پرورش آن را در کودکان و نوجوانان نشان می‌دهد. خلاقیت موهبتی است که در تمام انسان‌ها بالقوه موجود است اما ظهور و گسترش آن مستلزم شرایط مناسب است.
لفرانکویس خلاقیت را به عنوان کنجکاوی، اشتیاق به کشف و آزمایش کردن، تولید پاسخ‌های جدید به مساله، حساسیت به مساله و توجه به رفتار خلاق خود تعریف می‌کند. خلاق بودن یعنی پدیده‌های عالم را متفاوت از دیگران دیدن همانند نیوتن وقتی که سیب از درخت بر زمین می‌افتد او چرخش سیب را به گونه متفاوت‌تر از دیگران میبیند و به دنبال طرح مساله و پاسخ به چرایی افتادن سیب از درخت می‌شود.
تحقیقات انجام شده در زمینه خلاقیت با آموزش نشان می‌دهد برخلاف نظریه پردازان گذشته که خلاقیت را فرآیندی ارثی و ذاتی تلقی می‌کردند. خلاقیت را می‌توان به افراد به ویژه به کودکان و نوجوانان آموزش داد به عبارت دیگر برخلاف تصور عامه مبنی بر این که فقط افراد معدودی خلاق بدنیا می‌آیند واقعیت این است همه با این استعداد پا به این دنیا می‌گذارند و این آموزش و تجربه است که می‌تواند زمینه‌های شکوفایی و غنا بخشیدن هر چه بیشتر به این استعداد را فراهم آورد .از این رو در کشورهایی که از آموزش و پرورش پویا برخوردارند پرورش خلاقیت به عنوان یکی از مهمترین هدفهای آموزش و پرورش مورد توجه قرار گرفته است.
● ویژگی‌های افراد خلاق
۱. در کار اندیشیدن تا جایی که ممکن است از قالب و چهارچوب می گریزند.
۲. به وضع موجود رضایت نمی دهند و طالب تغییر هستند.
۳. درمواجه با مشکلات از خود صبر و مداومت بیشتری نشان می‌دهند و به دنبال راه حل مشکل می‌گردند.
۴. از شخصیتی پویا و استقلال طلب برخوردارند.
۵. در برخورد با پدیده‌ها کنجکاو هستند.
۶. فرد خلاق جهت دستیابی به ناشناخته‌های خود تلاش مضاعفی از خود نشان می‌دهند.
۷. قدرت ریسک و خطر پذیری بالایی دارند.
۸. عقاید خود را هر چند مخالف دیگران باشد مطرح می‌کند.
۹. از شکست مایوس نمی‌شوند.
۱۰. معمولا درونگرا هستند.
● رشد خلاقیت در بچه‌ها
برای پرورش خلاقیت در کودکان می‌باید به تمام ابعاد وجودی آنان اعم از بعد عاطفی، اجتماعی، شناختی، آموزشی و....توجه شود. پرورش خلاقیت با عوامل محیطی مثل خانواده و اجتماع رابطه تنگاتنگی دارد. از جمله عواملی که در پرورش خلاقیت دخالت دارند می‌توان موارد زیر را نام برد.
۱. فراهم آوردن محیط غنی از فرهنگ
۲. برقراری جو عاطفی مناسب بین افراد خانواده
۳. ضمن توجه به تخیلات بچه‌ها، آن‌ها را به سوی واقعیت سوق دادن.
۴. توجه به پرورش حواس پنج گانه بچه ها .
۵. فراهم آوردن محیطی که امکان اشتباه کردن، تجربه کردن و ریسک کردن را به بچه‌ها بدهد.
۶. بردن بچه‌ها به دامن طبیعت، نمایشگاه‌های هنری، موزه‌ها، کارخانه‌ها و....
۷. استفاده از اسباب بازی‌های فکری و ساختنی که بچه‌ها بتوانند ایده‌های مختلف را روی آن پیاده کنند مانند: استفاده از انواع پازل‌ها، مدل سازی ف جدول‌ها و.....
۸. انجام کاردستی، استفاده بهینه از وسایل دور ریختنی، تهیه کلاژ و......
۹. تشویق بچه‌ها به داشتن اندیشه‌های بکر و تازه.
۱۰. توجه به سوالات عجیب و غیر معمول بچه‌ها.
۱۱- توجه و احترام به عقاید و پیشنهادهای بچه‌ها.
۱۲- عدم مقایسه بچه‌ها با هم.
۱۳-قصه گفتن، اجرای نمایش ، شرکت بچه‌ها در گروه‌های شعر و موسیقی.
۱۴-حذف تنبیهات بدنی.
۱۵-تشویق بچه‌ها به دستکاری اشیاء و عقاید.
● عوامل سرکوب خلاقیت
پرورش خلاقیت بدون توجه به پرورش شخصیت چندان مفید نیست . اعتماد به نفس پایین ، نبود پشتکار، اضطراب، حساس نبودن به پدیده ها ، تمایل به همرنگی و یکنواختی فکر از عواملی به شمار می‌روند که راه مسیر اندیشه خلاق را سد می‌کند.

منبع : سایت فکر نو