خوشحالی روحی، سلامت‌جسمی‌

افسردگی مزمن می‌تواند شادی‌ها را از ما بدزدد: شواهد بسیاری در دست است که نشان می‌دهد حتی می‌تواند سلامتی مان را نیز از ما برباید.
بریس میلر، مهندس ساکن توپکا در کانزاس سیتی، مشکلی نداشت، تا این که بازنشسته شد. او که مهندس قابلی بود، علیرغم توسل به بیش از ده پزشک از مهندسی مراقبت پزشکی خویش برنمی‌آید. میلر ۷۴ ساله هم اکنون به تعداد زیادی از متخصصین، برای اداره و درمان دوره‌های تشدید افسردگی، مراجعه می‌کند. علاوه بر همه اینها، سال‌هاست که بیماری دوقطبی نیز وی را آزار می‌دهد. ‌
برشمردن همه علل بیماری میلر امکان پذیر نیست: ترکیبی از ژن‌های بد، تقدیر نه چندان بروفق مراد و رژیم غذایی نامناسب و غیره . با این حال، اخیرا به این فکر افتاده که وضعیت روحی اش هم مهم است. در دنیای امروز، بیشتر با افسردگی مواجه می‌شویم: تنهایی تلخ و ناگوار نه تنها می‌تواند انسان‌ها را دچار افسردگی کند، بلکه به سلامتی جسمی‌شان نیز آسیب وارد می‌سازد. دکتر دوایت اوانز، رئیس دپارتمان روانپزشکی دانشکده پزشکی دانشگاه پنسیلوانیا می‌گوید: شواهد روزافزونی وجود دارند، حاکی از این که ممکن است افسردگی علت و یک عامل خطر مهم برای ابتلا به بیماری‌هایی چون کم خونی عضله قلب، سکته مغزی، بیماری دیابت و بیماری‌هایی (چون اچ.آی.وی/ایدز) که اساس ایمنی دارند، باشد. به علاوه، اخیرا شواهدی به دست آمده که نشان می‌دهد اختلالات خلقی می‌توانند بر سیر بیماری‌های دیگر تاثیر گذارند. کاملاً روشن است، افسردگی می‌تواند هم علت و هم معلول بیماری‌های جسمی‌باشد. ‌
● عوامل خطر: ‌
ماه گذشته نتایج مطالعه‌ای با شرکت تعداد زیادی بیمار دچار افسردگی نشان داد که ۳۷ درصد این افراد دو برابر عموم مردم در معرض خطر ابتلا به بیماری دیابت نوع ۲ قرار داشتند. مطالعات دیگر، نیز، این رقم را تایید می‌کنند. در سال ۱۶۷۴، توماس ویلیس، پزشک انگلیسی، نوشت: دیابت از بیماری مالیخولیا حاصل می‌شود. مطالعه جدیدی بر روی بیماران مبتلا به آلزایمر نشان داد بیماران دارای سابقه ابتلا به افسردگی، پلاک‌های بزرگ تری در مغزهای شان داشتند. خانم‌های افسرده یائسه بدون سابقه ابتلا به بیماری‌های قلبی، احتمالاً بیشتر از همسالان خویش می‌‌میرند. پژوهشگران در دانشگاه نشان دادند که تنهایی می‌تواند فشار خون را تا ۳ رقم افزایش دهد. سرطان پانکراس (به دلایلی که هنوز نمی‌دانیم)، غالباً به دنبال یک دوره افسردگی بسیار شدید ظاهر می‌شود و زمانی که افسردگی و مالیخولیا پا به پای بیماری می‌آیند، وضعیت جسمی‌بیمار وخیم تر هم می‌شود. در این صورت، مثلاً، کنترل بیماری دیابت دشوارتر خواهد بود. چندین مطالعه دیگر نیز نشان داده‌اند که در ماه‌های پس از حمله قلبی، بیماران دچار افسردگی بیشتر از دیگران می‌میرند. ‌
نزدیک ۲۵ درصد زنان در آمریکا و ۱۰ درصد مردان، زمانی دچار افسردگی آشکار بالینی بوده اند. در مطالعه بزرگی که توسط سازمان جهانی بهداشت، دانشکده بهداشت دانشگاه‌هاروارد و بانک جهانی صورت گرفت، معلوم شد که تا سال ۲۰۲۰، افسردگی (تنها پس از بیماری‌های قلبی) مقام دوم را در میان بیماری‌هایی که موجب از کارافتادگی می‌شوند، به دست خواهد آورد. ‌
دلیل این تأثیر ذهن بر سلامت جسم چیست؟ مطمئناً، افسردگی مزمن کمکی به در پیش گرفتن <شیوه زندگی سالم> به بیماران نمی‌کند. به قول نانسی فراژر اسمیت، استاد روانپزشکی، در دانشگاه‌های مونرآل و مک گیل، که مطالعاتی طولانی روی رابطه بین افسردگی و بیماری‌های قلبی عروقی داشته، فرد افسرده ورزش نمی‌کند. به احتمال زیاد از خوردن داروهای لازم خودداری می‌کند، وزن کم کردن برایش دشوار است و دست از سیگار کشیدن برنمی‌دارد. ‌
بیوشیمی: افسردگی به شیوه‌هایی بر سیستم بدن بیماران اثر می‌گذارد که دانشمندان تازه دارند از آنها سر درمی‌آورند. برای مثال، در کنار مواد شیمیایی که موجب شروع و پیشرفت التهاب می‌شوند، هورمون‌های استرس بیشتری تولید می‌شوند. وقتی هورمون کورتیزول در پاسخ به استرس ترشح می‌شود، سطح قند خون برای تأمین انرژی بالا می‌رود. مغز دچار افسردگی مرتب علامت می‌دهد که نیاز به انرژی بیشتری دارد، که این نیز تنظیم قند خون را بیش از پیش دشوار می‌سازد. آیا این می‌تواند دلیل بروز یا بدتر شدن بیماری دیابت بر اثر افسردگی باشد؟
احتمالاً، پاسخ بدن به استرس بر دستگاه قلب و عروق فرد افسرده نیز تاثیر می‌گذارد. هنگامی‌که سیستم انعقادی خون آماده مسدود کردن خونریزی از محل ضایعه می‌شود، سلول‌های چسبنده‌ای موسوم به پلاکت‌ها برای جلوگیری از خونریزی به یک باره هشیار می‌شوند. در یک مطالعه نشان داده شده که در فرد افسرده پلاکت‌ها آمادگی بیشتری برای این کار دارند. مشکلی که از این وضع به وجود می‌آید، بروز حملات قلبی و سکته‌های مغزی است. مواد شیمیایی موسوم به سایتوکین نیز به طرف جریان خون هجوم می‌آورند. پیام برهای سیستم ایمنی، التهاب را دامن می‌زنند که حاصل آن ضخیم تر شدن دیواره رگ‌ها و تشکیل پلاک‌هایی است که دیواره شریان‌ها را سخت و انعطاف ناپذیر می‌سازند. تغییر وضعیت طبیعی قلب، حرکت در بین دو حالت استراحت و ضربان است. عضله‌ای که سخت تر شده، کمتر می‌تواند به نیازهای همواره در حال تغییر بدن به خون و اکسیژن پاسخ دهد. مطالعه‌ای که نتایج آن در مجله کالج قلب آمریکا منتشر شد، به این نتیجه رسید که استرس روانی بیشتر از استرس جسمی‌در آزمون ورزش موجب کاهش جریان خون به عضله قلب یا ایسکمی می‌شود. <دیوید شپس>، استاد داخلی و جانشین رئیس بخش طب قلب و عروق در دانشگاه فلوریدا، می‌گوید: استرس و افسردگی، احتمالا منشأ ۳۰ درصد تمام حملات قلبی هستند. ‌
هنوز خیلی زود است که از این شواهد نتیجه گیری کنیم که افسردگی، مثلاً مانند سیگار یا کلسترول بالا، علت مستقیم بیماری قلبی است و ترک آن موجب جبران خسارت یا نجات زندگی بیمار خواهد شد. در واقع، دو مطالعه بزرگ اخیراً نتوانستند ثابت کنند که بیماران قلبی که تحت درمان با داروهای ضد افسردگی قرار می‌گیرند، زمان طولانی تری زنده خواهند ماند. با این حال، پزشکان کاملاً گوش به زنگ‌اند و لااقل نسبت به بیماران قلب حساس. چرا که این افراد به احتمال بیشتر در اثر بیماری قلبی شان از پای در خواهند آمد تا افسردگی. ریچارد ستاین، مدیر مرکز پیشگیری بیماری‌های قلبی نیویورک می‌گوید: اگر بیمار قلبی هستید، لازم است از سطح کلسترول خون و میزان فشار خونتان و این که به چه رژیم غذایی و برنامه‌های ورزشی نیاز دارید، مطلع باشید. حال اگر افسرده هستید، آن را نیز به فهرست بالا اضافه کنید. ‌

منبع : وزارت آموزش و پرورش ایران