ارزیابی خطر انقراض

● پنج معیاری كه برای رده بندی گونه های در خطر به كار می روند عبارتند از:
۱ نرخ چشمگیر كاهش كه می تواند مشاهده، استنباط یا برآورد شود.
۲ جمعیتی كوچك كه یا تنها جمعیت موجود یا به شكل چندین زیر جمعیت جدا از هم قطعه قطعه شده است.
۳ گستره جغرافیایی كوچكی كه به نظر می رسد در حال كوچك شدن است یا برآورد می شود در آینده كوچك شود.
۴ احتمال قوی انقراض در یك دوره زمانی مشخص كه از روی تحلیل كمی ماندگاری جمعیت معلوم می شود معیار نخست در واقع خود از دو معیار تشكیل می شود كه یكی مشاهده افت جمعیت در گذشته و دیگری برآورد افت در آینده است م. این معیارها در جدول زیر به نمایش درآمده اند.
بهترین راه برای ارزیابی سودمندی این معیارها كاربرد آنها در مورد نزدیك ترین خویشاوندان تكاملی ما یعنی گونه های نخستی جهان است. بیش از ۲۰۰ گونه نخستی وجود دارد. از لمور های موشی خردجثه ماداگاسكار گرفته تا انسانریخت های بزرگ كه گوریل كوهستانی و نزدیك ترین خویشاوندان كنونی ما یعنی شمپانزه و بونوبو را دربرمی گیرند. تقریبا ۹۰ درصد از تمام گونه های نخستی در جنگل های گرمسیری آسیا، آفریقا و آمریكای لاتین زندگی می كنند و در همه این مناطق جمعیت های آنها رو به كاهش است. اكثر این گونه ها جمعیت هایی دارند كه از بیشتر شهر ها و شهرستان های انسان یا حتی بسیاری از كالج ها و دانشگاه ها كوچك تر است.
براساس معیار هایی كه در بالا توضیح داده شد و در تهیه فهرست سرخ IUCN از آنها استفاده شده است از هر سه گونه از ۲۰۰ گونه نخستی موجود در جهان یكی در تهدید انقراض به سر می برد و از هر هفت گونه یكی چنان در خطر انقراض است كه ممكن است در اوایل قرن بیست و یكم منقرض شوند. نخستی هایی كه یكی پس از دیگری از صحنه زمین محو می شوند عمدتا قربانیان نابودی زیستگاهشان در جنگل های گرمسیری اند. اگرچه بسیاری از آنها به عنوان غذا و همچنین برای تحقیقات پزشكی نیز شكار می شوند.
چه تعداد از گونه های نخستی جهان را می توان به عنوان در خطر انقراض، تهدید شده یا آسیب پذیر طبقه بندی كرد تلاشی مقدماتی برای پاسخگویی به این پرسش نشان می دهد كه تقریبا ۱۲ درصد از كل نخستی های جهان در آستانه انقراض، ۱۲درصد دیگر در خطر انقراض و ۱۴ درصد آسیب پذیرند. بیش از ده درصد از نخستی ها در جزیره ماداگاسكار جمع شده اند در حالی كه بقیه تقریبا به تساوی میان آفریقا، آسیا و آمریكای لاتین تقسیم شده اند. متٲسفانه صرف دسته بندی این گونه ها به عنوان در خطر انقراض تاكنون تٲثیر چندانی در جلوگیری یا كند كردن روند نابودی آنها نداشته است.
با این حال به ما امكان می دهد زیستگاه هایی را مشخص كنیم كه به علت تعداد گونه های نخستی در خطر انقراض كه در خود جای داده اند ارزش حفاظت دارند. برای آنكه با موفقیت به این هدف برسیم طبقه بندی زیست شناختی ما از تهدید باید به طریقی به سیاست های زیست محیطی تبدیل شود كه برای این گونه ها حفاظت قانونی فراهم می آورد.

منبع : روزنامه شرق