اسلا‌م وحضور سیاسی- اجتماعی زنان

زن در تفکر قرآنی همپای مرد تکامل پذیر و اوج‌گرا است و در پرتو شناخت و عمل به معراج می‌رود و به چکادو تعالی ممکن برای نوع انسانی دست می‌یابد. در این نیز تردیدی نیست و آیات قرآنی نسبت به آن صراحت دارد. قرآن هرگاه از کمالات و ارزش‌های والایی که انسان‌ها بدان می‌رسند سخن می‌گوید زنان را نیز همدوش و همسان مردان مطرح می‌کند. مانند آیه ۳۵/۳۳ احزاب در این آیه کریمه اسلام و ایمان و قنوت و صدق و صبر و خضوع و خشوع و صوم و خویشتنداری و پاکدامنی و ذکر کثیر برای مرد و زن برابر آمده و اثبات شده است که هر یک از دو جنس می‌توانند به این مقامات دست یابند نه تنها مقامات معنوی بلکه زن‌ها هم می‌توانند همدوش مردان در عرصه سیاسی و اجتماعی فعال و نقش آفرین باشد. در اسلام زنان چون مردان در بیشتر مسائل اجتماعی پایگاه و جایگاهی مناسب دارند و از حرکت‌های اجتماعی و فعالیت‌های گروهی ممنوع نگردیدند بلکه طبق تعالیم مسلم قرآنی و حدیثی مسئولیت‌های اجتماعی به طور یکسان متوجه مرد و زن است. تنها موضوع جهاد از زنان برداشته شده است. البته فقط جهاد نه مبارزات دیگر چون مبارزه دفاعی و یا بسیاری از مقدمات یا ملازمات و یا موخرات جنگ و جهاد قرآن می‌گوید (توبه، ۷۱/۹) در این فرموده خداوند زنان چون مردان دارای مسئولیت بزرگ سرپرستی ولایت و مدیریت اسلامی می‌باشند از این‌رو به هدایت‌گری و امر به معروف و بازدارندگی از زشتی‌ها و ناهنجاری‌ها می‌پردازند.
بنابراین در اغلب عرصه‌هایی که مردان می‌توانند دخالت کنند زنان نیز می‌توانند دخالت کنند وسایل سیاسی و حکومتی در راس هرم مسائل اجتماعی قرار دارد و زنان نیز چون مردان باید در آن دخالت کنند و نقش داشته باشند از این‌رو می‌نگریم که در صدر اسلام زنان در مسائل سیاسی دخالت می‌کردند و در صفحه حاکمیت حضوری روشن داشتند پیامبر (ص) طبق دستور قرآن با زنان بیعت می‌کند و بر سر اصول و معیارهایی پیمان می‌بندد قرآن می‌فرماید: (ممتحنه، ۱۲/۶) این آیه درباره بیعت و همپیمانی زنان با نظام تازه تاسیس حکومت اسلامی در زمان پیامبر (ص) است و این جریان در روز فتح مکه رخ داده است که چون پیامبر (ص) از بیعت با مردان فارغ شد زنان نزد پیامبر آمدند و خواستند بیعت کنند در این هنگام این آیه نازل شد و بر دخالت زنان در مسائل سیاسی صحه گذاشت و شرایط همپیمانی با پیامبر (ص) را برشمرد: همچنین زنان در نهضت بزرگ اجتماعی سیاسی هجرت نیز شرکت کردند و مهاجرت آنان چون مردان پذیرفته شد که آن هم در دورانی که زنان از اکثریت حقوق خویش محروم بودند و حق دخالت در کوچکترین مسائل اجتماعی را نداشتند قرآن می‌‌فرماید: (ممتحنه، ۱۰/۶)
در نهضت‌های اجتماعی دیگر نیز زنان می‌توانند مشارکت داشته باشند و جریان‌ها و حرکت‌های سالمی برای هدایت جامعه پدید آوردند و یا در نعمت‌های اجتماعی شرکت جویند نهضت عاشورا بهترین نمونه این مشارکت است در پست‌های اجتماعی نیز زنان می‌توانند شرکت کنند تنها در موضع نبوت و امامت که زنان شرکت ندارند ولی می‌توانند به مقام عصمت که لازمه نبوت است برسند مانند حضرت فاطمه (س.) از آنجا که سیاست یکی از شئون جامعه می‌باشد و حاکم بر هر اجتماعی همان‌گونه که سرپرستی مردان را بر عهده دارد ولایت زنان آن جامعه را نیز عهده‌داراست. زنان نیز چون مردان حق دارند تا انتخابگر باشند و مخالفت یا موافقت خویش را با نظام حاکم ابراز دارند و هرگاه ولایت جامعه ولایت کفر باشد زنان اجازه دارند تا سر حد شهادت در مقابله با نظام جائر ستیز نمایند همان گونه که در صدر اسلام نمونه‌های بسیار کمی از زنان شهیده مشاهده می‌شود مانند سمیه و ...
● الگوهای زنان
با ظهور اسلام، زنان جانی تازه یافتند و با رهبری رسول الله (ص) در صحنه‌های مختلف مسابقه رسیدن به کمال حضور یافتند و گاه گوی سبقت را از بسیاری از مردان نیز ربودند و مشمول آیه (السابقون السابقون اولئک المقربون) شدند. امام خمینی (ره ) فریاد زدند: «مبادا اسلام بیاید در خانه را روی زن‌ها ببندد و آن را قفل کند که دیگر بیرون نیاید. زن‌ها در صدر اسلام توی میدان‌ها می‌رفتند ... زن‌ها در محفظه بمانند؟ چه کسی به شما چنین چیزی گفته است که باید این طور باشد؟» امام خمینی (ره ) با این ندا، پرده جهل را پاره کرد و زنان را به تلاشی چون کوشش زنان در صدر اسلام فرا خواند که نتیجه این هشدارها، حضور فعال زنان در صحنه‌های مختلف بود بنابراین علاوه بر تلاشی که زنان جامعه جهت تهذیب نفس و پیراستن خود از رذایل می‌نمودند، در فعالیت‌های اجتماعی مختلف نیز شرکت کردند. مقام معظم رهبری نیز تاکید فرموده‌اند: «اسلام می‌خواهد که رشد فکری و عملی و اجتماعی و سیاسی و بالاتر از همه فضیلتی و معنوی زنان به حد اعلی برسد.
در این قسمت ضمن بیان مطالب ذکر شده بر آن شدیم تا به شرح مختصری از زندگینامه نمونه‌عالی و الگوی عملی حضور سیاسی- اجتماعی زن در عصر پیامبر یعنی وجود نازنین حضرت فاطمه (س) بپردازیم. امید که با سیره عملی این بزرگوار بیشتر آشنا شده و زنان جامعه ما با پیروی از این الگوها روز به روز به سمت ترقی و پیشرفت در همه زمینه‌‌های سیاسی- اجتماعی دست پیدا کنند.
حضرت فاطمه زهرا (س) به عنوان الگوی زنان در جهان اسلام شخصیتی است که برای مشارکت و حضور زنان در مسائل سیاسی و اجتماعی سندی روشن و جاودانه است. در اسوه پذیری از سیره فاطمی، آنچه در درجه اول اهمیت و ضرورت قرار می‌‌گیرد، عرصه‌هایی از شخصیت و سیره زندگانی آن در یکدانه‌ عرش الهی است که برای عصر ما بیشتر از هر چیز مورد نیاز می‌باشد.
بایستی پیش‌تر و بیشتر بدان صفت‌ها و گفتارهایی از آن بانوی بزرگوار بپردازیم که در شرایط زمانه و دوره ما مهمتر و لازم‌تر می‌نماید و می‌تواند وظیفه ما را نسبت به انقلاب و آینده کشور اسلامی‌مان روشن سازد.
یکی از ضروری‌ترین عرصه‌هایی که بایستی به فاطمه زهرا (س) اقتدا نمود، عرصه دفاع از حریم امامت و ولایت می‌باشد. در فرهنگ شیعیان، بویژه پس از انقلاب اسلامی ایران، حضرت صدیقه طاهره به عنوان حامی و فدایی ولایت لقب گرفته‌اند؛ چرا که او در دوره کوتاه زندگانی خویش پس از هجران رسول خدا (ص) زیباترین جلوه پاسداری از حریم ولایت را به تصویر کشانید و یگانه‌ترین اسوه‌گری را در این گستره بر تارک تاریخ جاودانه گردانید. فاطمه (س) شیداترین پروانه شمع امامت بود؛ پروانه عاشقی که با سوختن و فدا شدن خویش به همگان آموخت که امام بر حق چونان کعبه است؛ کعبه‌ای که مردم بایستی بر گردش طواف نمایند؛ نه او بر گرد مردم: مثل الامام مثل الکعبه اذ توتی و لا تاتی.
این، فاطمه (س) بود که عاشقانه‌ترین پاسداشت را از حریم امامت روا داشت. این، فاطمه (س) بود که یگانه‌ترین اسوه دهی را در همراهی با ولایت ادا ساخت؛ همو که پهلویش شکست و در خون نشست؛ اما لحظه‌ای از یاوری ولی امر خویش از پای ننشست؛ همو که با فریادهای جگر سوز خویش، زیباترین شعار ولایت‌مداری را در گوش جان پیروان طنین انداز ساخت:
یا اباالحسن! روحی لروحک الفداء ونفسی لنفسک الوفاء. ان کنت فی خیر کنت معک و ان کنت فی شر کنت معک؛ ای ولی امر من! روحم به فدایت. قالت فاطمه (س) لقد قال رسول الله (ص:) مثل الامام مثل الکعبه اذ توتی و لا تاتی. بحار الانوار: ج ۳۶، ص ۳۵۳، روایت .۲۲۴
فدای تو و جانم سپر بلای تو! همواره همراه تو خواهم بود؛ چه در خیر و نیکی به سربری و چه در سختی و بلا گرفتار شوی.! باری، پیشتازترین، خالص‌ترین و کاری‌ترین حمایت گرو ولایت و امامت، فاطمه (س) بود و هموست که بایستی مقتدا و اسوه ما در این برهه از زمان واقع شود:
فطرت تو جذبه‌ها دارد بلند
چشم هوش از اسوه زهرا مبند!
تا حسینی شاخ تو بار آورد
موسم پیشین به گلزار آورد

فهیمه ملانوری
فهیمه صحرایی

منبع : روزنامه رسالت