سرودی کاملا ایرانی

درست زمانی كه شایعات مختلفی درباره خواندن سرود تیم ملی دهان به دهان می چرخید و هنوز كسی نمی دانست چه كسی سرود را می سازد و چه كسی می خواند، شهداد روحانی به همراه علیرضا عصار در استودیوی صبا كار ضبط سرود تیم ملی را آغاز كرده بودند. روزهای پایانی كار كه سرود میكس می شد، در استودیوی صبا به دیدار شهداد روحانی رفتیم و گفتگویی در این باره انجام دادیم.
* چطور شد كه سرود تیم ملی را شما ساختید؟
-آقای علیرضا عصار برای همكاری با من تماس گرفتند و چون به كارهای ایشان علاقمند بودم تصمیم گرفتم در ساخت سرود تیم ملی فوتبال شركت كنم. سعی ما از ابتدا این بود كه این كار در ایران با نوازندگان و در استودیوی ایرانی ضبط شود. خوشبختانه تصمیم درستی بود و كار خوبی از آب در آمد.
* برای هویت بخشیدن و نشان دادن این سرود به عنوان یك سرود ایرانی از چه عناصری استفاده كردید؟
- چون این سرود از ایران می رود غالباً خواص موسیقی ایرانی و سازهای ایرانی از قبیل سه تار، دف، و سازهای ضربی استفاده كردیم. به علاوه از سازهای غربی كه در اركستر سمفونیك استفاده می شود هم برای ساختن فضای ایرانی استفاده كردیم. سعی شد از ریتمی استفاده كنیم كه هم هیجان را منتقل كند و هم قوی و كوبنده باشد.
* از قالب موسیقی ایرانی برای ساخت سرود استفاده كردید؟
- سرود در یكی از دستگاه های ایرانی ساخته و با اركستر بزرگی ضبط شده است و فكر می كنم در كارهای دیگر كمتر از اركستری به این بزرگی استفاده شده باشد. تا جایی كه امكان داشت سعی كردیم، سازها را تك تك ضبط نكنیم تا كار حس بهتری داشته باشد. ملودی سرود كاملاً ایرانی است و گامی كه سرود در آن ساخته شده شباهت ها و مشتركات زیادی با دستگاه همایون دارد. ضمن اینكه وجوه مشتركی هم با موسیقی غربی دارد تا برای شنوندگان غیر ایرانی هم ملموس باشد. اما اساس كار موسیقی ایرانی است.
* این قطعه چطور می خواهد با مخاطبان داخلی و خارجی ارتباط برقرار كند.
- انتخاب ریتم، سازها و ملودی طوری است كه هم مخاطبان ایرانی و هم غیر ایرانی را جذب كند. قطعاً وقتی ایرانی ها این كار را گوش می دهند موسیقی ایرانی برای شان زنده می شود. برای شنوندگان غیر ایرانی هم از بخش هایی از موسیقی غربی و سازهای غربی استفاده كردیم كه به گوششان آشناست. تلفیق این دو نوع موسیقی اصلی است كه فكر می كنم برای هر دو گروه سرود را قابل درك می كند. ما در ساخت سرود فوتبال محدودیت زمانی هم داشتیم و چون سرود باید با تصویر هماهنگ می شد، باید برای همراهی تصویر هم فكر می كردیم و گزینه هایی در نظر می گرفتیم. مثلاً پنجاه ثانیه باید موسیقی ای می گذاشتیم كه تصویر مورد نظر روی آن قرار بگیرد و آن را كامل كند.
* ساختن این سرودها ویژگی و اصول خاصی دارد؟
- مهمترین گزینه ای كه برای ساختن این قطعه لازم است، درك موقعیت شنونده است. آهنگساز باید خودش را به جای شنونده و در همان اتمسفر بگذارد. این فضا انكارناپذیر است و بدون درك آن موسیقی معنا پیدا نمی كند. طبیعتاً شور و هیجان موسیقی باید مخاطب را همراهی كند. از طرفی چون این موسیقی از سوی فرهنگ و ملیتی خاص ارائه می شود، باید ویژگی های موسیقی ایرانی وجود داشته باشد. ما ریتم، ملودی های قوی ای داریم كه به درستی می توانیم از آن استفاده كنیم. چون این موسیقی برای ورزش ساخته می شود، نباید از یك خط آرام استفاده كرد. خوشبختانه در موسیقی ایرانی ریتم های عالی و هیجان آور زیادی وجود دارد كه از آنها بهره گرفتیم. با استفاده از سازهای كوبه ای و ایرانی به این هدف كاملاً دست پیدا كردیم.
* ساختن قطعه ای كه این ویژگی ها در آن جمع شود، برای شما محدودیت به وجود نیاورد؟
- گاهی اوقات وقتی برای كار چارچوبهایی تعیین شود نتایج خوبی به دست می آید. گاهی اوقات این محدودیت ها راهنما و راهگشاست. چیزی كه ما از اول می دانستیم همین ویژگی ها بود. ما می توانیم نوع بهتری نگاه كنیم، این محدودیت ها را می توان به عنوان یك ویژگی منحصر به فرد نگاه كرد. تنها محدودیت ما تصاویری بود كه قرار بود با موسیقی همراه شود. باید به نوعی آن را هم با كار همراه می كردیم.
* به غیر از رهبری اركستر سمفونیك در سال های اخیر، فعالیت موسیقایی دیگر در ایران نداشتید. آیا این سرود مقدمه ای برای كارهای بیشتر در ایران است یا یك اتفاق كه شاید دیگر تكرار نشود.
- به غیر از چند بار رهبری اركستر، كار دیگری در ایران نكردم. آخرین ضبط من در ایران به سی سال پیش باز می گردد. من اصولاً هیچ وقت با خواننده ای كار نكرده بودم و این اولین باری است كه این كار را می كنم.
* این تجربه را چطور ارزیابی می كنید؟
- من دو سه سال پیش با عصار آشنا شدم. در آخرین كنسرت او هم در فرهنگسرای بهمن حضور داشتم. تجربه خوبی بود. به خصوص اینكه او خواننده كاملی است و علاوه بر اینكه بر خوانندگی تسلط كامل دارد، نوازنده خوبی هم هست. به خوبی پیانو می نوازد و بر ساز گیتار تسلط دارد. در آهنگسازی هم سر رشته دارد و در ساخت این سرود هم سهم داشته است.
* البته تصور عمومی بر این بود كه اگر روزی در ایران موسیقی كار كنید، در حوزه موسیقی كلاسیك باشد.
- بله درست است. اما این سرود در قالب موسیقی كلاسیك نمی گنجید سبك متفاوتی با آنچه در ایران انجام می دهد دارد. البته ما از نوازندگان اركستر سمفونیك تهران هم برای اجرای اثر استفاده كردیم اما نه در قالب سمفونیك. به نظر من موسیقی مرز و سطح ندارد. در هر سبك و سطحی موسیقی خوب و بد است. هر كسی به موسیقی خاصی علاقه دارد و عقیده اش محترم است اما وقتی برای موضوعی به آهنگساز سفارش كار می دهند، باید بداند كه برای چه مصرفی و چه مخاطبی موسیقی می سازد. مخاطب ما علاقمندان به موسیقی كلاسیك یا سنتی نیستند، طیف بسیار وسیعی از فرهنگ ها و كشورهای مختلفی هستند كه به این موسیقی گوش می دهند و اتفاقاً به نظر من آمیختن موسیقی های مختلف می تواند فضایی را به وجود آورد كه مخاطبان بیشتری را به خود جذب كند.
* اگر قرار بود شما خواننده ای را برای این قطعه انتخاب كنید، خواننده كار باز هم علیرضا عصار بود.
به هر حال من هم انتخاب شدم و از نتیجه كار هم راضی هستم. این اتفاق نیفتاده و من نمی توانم پاسخ درستی بدهم. اما آنچه مسلم است این است كه سعی كردیم از بهترین قالب و بهترین سبك موسیقی استفاده كنیم و از طرفی چون آقای عصار این همكاری را از من خواست پذیرفتم. شاید اگر خواننده دیگری بود كار را قبول نمی كردم. آخرین باری كه با یك خواننده كار كردم، سی سال پیش بود. حتماً دلیلی وجود داشته كه این كار را نكردم. كار من یك كار هنری است. تجارت نیست. باید علاقه و روحیه ای كه لازم است وجود داشته باشد كه انجام شود. خوشبختانه ارتباط گروه به گونه ای بود كه كار بسیار سریع و خوب انجام شد.

منبع : روزنامه همشهری