درمان سندرم روده تحریک پذیر به کمک یوگا

اگر دل درد و دل پیچه، نفخ شکم و اسهال و یبوست امان شما را بریده و از کاربرد روشهای درمانی سود چندانی نصیب تان نشده است، بد نیست مقاله زیر را نیز بخوانید.
افرادی که بر اثر ابتلا به این ناراحتیهای گوارشی در محیط کار یا اجتماع خود مشکل دارند و مسافرت در مسیر های کوتاه نیز برای آنها دشوار است، اغلب پس از مراجعه به پزشک با اصطلاحی شایع رو به رو می شوند. "سندرم روده تحریک پذیر" یا به اختصار آی بی اس IBS نامی است که ما پزشکان به این گروه از علایم آزار دهنده داده ایم.
در این مقاله سعی داریم با رویکرد تازه ای در درمان این عارضه آشنا شویم اما بدیهی است که در ابتدا می بایست مختصری پیرامون طبیعت این بیماری و راههای رایج تشخیص و درمان آن توضیح دهیم.
سندرم روده تحریک پذیر IBS عارضه ای بسیار شایع است که حدود ۲۰ درصد بالغین از آن رنج می برند به گونه ای که در زمره یکی از شایع ترین تشخیصهای پزشکی در زمان مراجعه به مراکز درمانی قرار دارد. اغلب مبتلایان به آی بی اس را بانوان تشکیل می دهند و در نیمی از موارد بیماری نخستین بار بعد از سن ۳۵ سالگی آشکار می شود.
● علایم سندرم روده تحریک پذیر
همانگونه که در ابتدا بیان شد شایع ترین علایم سندرم روده تحریک پذیر نفخ و احساس پری و نارحتی در شکم همراه با یبوست، اسهال یا اسهال و یبوست متناوب است. برخی بیماران پس از چندین ماه احساس بهبودی بار دیگر به این علایم دچار می شوند. بنابر این آی بی اس ممکن است در برخی افراد دوره های عود و بهبودی متناوب داشته باشد.
● علل بیماری
پژوهشگران پزشکی هنوز در باره علل ایجاد این بیماری به نتیجه قطعی دست نیافته اند اما برخی مطالعات عواملی مانند بزرگی روده بزرگ یا کوچک و حساسیت این بخش از لوله گوارش در برابر برخی مواد غذایی و استرس را در ایجاد سندرم روده تحریک پذیر موثر می دانند. در این افراد حرکات روده بزرگ غیر طبیعی است و پوشش سلولی جدار آن در برابر دستگاه ایمنی و سیستم عصبی بدن از حالت طبیعی حساس تر است. علاوه بر این میزان ترشح ماده ای موسوم به سروتونین Serotonin در دستگاه گوارش بیماران مبتلا به آی بی اس غیر طبیعی است. این ماده در سلامت حرکات دودی روده ها نقش موثری بر عهده دارد. برخی محققان نیز عفونتهای دستگاه گوارش را در پیدایش این بیماری موثر می دانند. نظریه های دیگری نیز در زمینه عوامل موثر در پیدایش آی بی اس مطرح است که اشاره به آنها در این مجال نمی گنجد.
● روشهای تشخیص
تشخیص آی بی اس تنها بر پایه معاینه بالینی و بررسی شرح حال بیمار صورت می گیرد و هیچ گونه آزمایش تشخیصی در این زمینه وجود ندارد. گاه برای کنار گذاشتن سایر تشخیصهای مشابه از بررسی نمونه خون یا مدفوع و نیز رادیولوژی و آندوسکوپی استفاده می کنیم و هنگامی که نتیجه همه این آزمایشها طبیعی باشد، به تشخیص آی بی اس می رسیم. هنگامی که بیماری ظرف یک سال دست کم ۱۲ هفته دل درد داشته باشد، احتمال وجود آی بی اس زیاد است. لازم نیست که این ۱۲ هفته پشت سر هم باشد. مشخصه درد در سندرم روده تحریک پذیر آن است که بیمار پس از اجابت مزاج بهبود می یابد. شروع درد با شروع حرکات روده همزمان است و با شروع درد قوام مدفوع و تعداد دفعات اجابت مزاج تغییر می کند.
● عوامل موثر در ایجاد بیماری
برخی عوامل در ایجاد و تشدید علایم سندرم روده تحریک پذیر نقشی اثبات شده دارند. از میان این عوامل می توان به پرخوری، نفخ شکم، مصرف برخی داروها، مصرف غذاهای حاوی غلات مانند گندم، جو، چاودار، مصرف نوشیدنیهای کافئین دار مانند چای، قهوه و نوشابه های کولا و سرانجام استرس و تنشهای عاطفی اشاره کرد. نتایج پژوهشهای پزشکی حاکی از آن است که بانوان مبتلا به آی بی اس در دوره های ماهانه خود علایم بیماری را با شدت بیشتری تجربه می کنند. علاوه بر این بیماران مبتلا به افسردگی و اضطراب بیشتر به آی بی اس دچار می شوند و همچنین شدت علایم آی بی اس در مبتلایان به ناهنجاریهای اضطرابی و افسردگی بیشتر است.
● درمان سندرم روده تحریک پذیر
متاسفانه حدود ۷۰ درصد بیماران مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر به پزشک مراجعه نمی کنند. از سوی دیگر تا کنون برای این بیماری راه علاج قطعی یافت نشده است و تمام روشهای درمانی با هدف تخفیف علایم آزار دهنده آی بی اس تجویز می شوند. بدیهی است که پزشک معالج بسته به نوع و شدت هر یک از علایم ممکن است داروهای ویژه ای برای شما تجویز کند که در این مجال به بحث در این باره نخواهیم پرداخت اما تمامی پزشکان در برخورد با بیمار مبتلا به آی بی اس در مورد ضرورت مدیریت استرس و تغذیه مناسب اتفاق نظر دارند. خاطر نشان می کنیم که آی بی اس به خودی خود بیماری خطرناکی نیست و به هیچ وجه به بیماریهای وخیمی مانند سرطان تبدیل نخواهد شد. علاوه بر این باید به خاطر داشت که آی بی اس با بیماریهای التهابی رود که به اختصار آی بی دی inflammatory Bowel Diseases نامیده می شوند (شامل دو بیماری کرون Crohn&#۰۳۹;d Diseaseو کولیت اولسرو Ulcerative Colitis) تفاوت دارد.
● کاربرد یوگا در درمان آی بی اس
برخی آساناهای یوگا در پیشگیری از پیدایش یا تخفیف علایم آزار دهنده سندرم روده تحریک پذیر نقشی اثبات شده دارند. همانگونه که در مقالات مربوط به یوگا درمانی بارها اشاره کرده ایم، همواره بهتر است برای بهره گیری از آثار درمانی آساناها آنها را زیر نظر مربیان کاملاً خبره بیاموزیم. از این رو در ابتدای این بحث بار دیگر یادآور می شویم کاربرد حرکات بدنی یوگا در درمان بیماریها زیر نظر افراد کم تجربه و نا آگاه بروز آسیبهای جدی را به همراه خواهد داشت. از این رو در این مجال تنها به معرفی اسامی چند آسانای سودمند در درمان علایم سندرم روده تحریک پذیر و برخی از سایر ناراحتیهای گوارشی اکتفا و توصیه می کنیم که علاقه مندان با مراجعه به مربیان کارآزموده یا مطالعه شماره های گذشته نشریه یوگا پیام مهر چگونگی قرار گرفتن صحیح در هر حرکت را بیاموزند و تمرین کنند.
▪ حرکت قایق Navasana
▪ حرکت کمان Dhanurasana
▪ حرکت شتر Ustrasana
▪ حرکت بچه Balasana
▪ حرکت کبری Bhujangasana
▪ خم به جلو در حالت نشسته paschimottasana
▪ حرکت ماهی Matsyasana

دکتر سلام حیدری نژاد
Dr. Salam Heydarinejad

منبع : سایت یوگا پیام مهر