به راه‌آهن شهری تهرن و حومه مترو توجه بیشتری نیاز است

راه آهن شهری تهران و حومه(مترو) براساس تاریخچه ی آن به ۳۰ سال قبل باز می گردد. در سال ۱۳۵۱ با توجّه به افزایش درآمدهای نفتی دولت و البته در کنار آن افزایش ترافیک کلان شهری همچون تهران، دولت را واداشت تا که چاره ای در جهت رفع ترافیک پایتخت بیابد. در نهایت این امر در سال ۱۳۵۲ و ۱۳۵۳ به بهره گیری از مشاورین کشورهای اروپایی خصوصاً مشاورین فرانسوی و با مطالعاتی که در خصوص ترافیک وسایل نقلیه در تهران به انجام رسید.
این تنیجه حاصل شد که طرح خیابان- مترو اجرا گردد. این طرح توسط شرکت مهندس مشاور« سوقرتو» که در واقع بخشی از شرکت حمل و نقل داخلی شهر پاریس است با این نظر که: تهران از جمله شهرهایی است که از لحاظ جمعیت روبه رشد بوده و وسایل نقلیه نیز روز به روز در این شهر روبه افزایش خواهد رفت، این طرح را ضروری اعلام داشتند.
بنابراین در سال۱۳۵۴ براساس قانون مصوب مجلس وقت شرکت راه آهن شهری تهران و حومه( مترو) تشکیل شد و برای احداث و بهره برداری از خطوط ریلی در تهران نهایت این مطالعات به تصویب مجلس وقت رسید. لذا در سال ۱۳۵۵ عملیات اجرایی احداث مترو در تپه‌های عباس آباد، ایستگاه میرداماد(فعلی) شروع شد و تا سال ۱۳۶۰ ادامه پیدا کرد. در این مدت سه ایستگاه یعنی ایستگاه میرداماد- شهید همت و شهید بهشتی فعلی تا حد سازه اش ساخته شد و ۲۳۰۰ متر تونل ساخته شد. این طرح عملیاتی با آغاز جنگ تحمیلی و مشکلات و مسایل مالی کشور و ابهامات مدیریتی که با شروع جنگ به وجود آمد، موجب گردید که کار احداث مترو متوقف و به تعطیلی شپرده شود و البته این عوامل سبب گردید تا که کارشناسان خارجی نیز از کشور بروند.
در سال۱۳۶۳ مجدداً بحث ضرورت ایجاد مترو در تهران مطرح شد. این بحث توسط جناب آقای هاشمی رفسنجانی که در آن زمان رئیس مجلس بودند؛ مطرح گردید. ایشان درهمان سال طی سخنرانی در یکی از خطبه های نماز جمعه تهران به عملی کردن این طرح تاکید موکد داشت. بالاخره با پیگیرهای مکرر و پافشاری فراوان توسط مجلس، دولت این طرح را به تصویب رساند و بار دیگر احداث آن از سر گرفته شد. اما در آن زمان با توجه به شرایط جنگ تحمیلی و اوضاع مالی کشور که در آن زمان دچار افت و نابسامانی شده بود، میسر نگردید.
به هر روی کم و بیش احداث ساخت و ساز مترو با نوساناتی که وجود داشت، ادامه پیدا کرد. تا اینکه در سال ۱۳۷۷ اولین خط مترو در ایران بین تهران- کرج افتتاح گردید و بعد از آن هر سال به تدریج ایستگاههای دیگر مترو و دیگر بخش ها افتتاح شد و تا امروز شبکه ای از مترو با حدود ۹۰ کیلومتر با ۳ خط « ۱، ۲، ۵» با ۴۷ ایستگاه حمل و نقل روزانه یک میلیون مسافر را به عهده دارد که البته با توجه به روزهای هفته و تعطیلات هفتگی این تعداد مسافر در نوسان است. به طوری که در روز جمعه این تعداد به زیر یک میلیون نیز می رسد. با توجه به تحقیقات و اطلاعات کسب شده، مجموعا ۸۰ دستگاه قطار در خطوط فعال است که از بین، ۱۰ دستگاه آن در مسیر تهران- کرج تردد دارد و ۷۰ دستگاه دیگر نیز در داخل شهر بین خطوط ۱ و ۲ فعال هستند. تعداد کارکنان شرکت بهره برداری مترو بر اساس اطلاعات بدست آمده تقریبا ۳۲۰۰ نفر است که در بخشهای مختلف مشغول به کار هستند. در حال حاضر حرکت قطارها در ساعات شلوغ ۳ تا ۴ دقیقه اعلام شده است و در مسیر تهران- کرج ۱۰ دقیقه در ساعات شلوغ نشان می دهد. با این آمار و ارقام و شرایط و امکاناتی که برای مسافرین در نظر گرفته شده است. شاید گفت بخش عمده ای از خدمات اجتماعی به منصفه ی ظهور رسیده است، اما در جهت تطابق با شرایط مسافرین و قطارهای موجود و گستردگی خطوط و ایستگاه های احداث شده با مشکلاتی مواجه هستیم، طبق آمار بدست آمده در رسانه های جمعی و مسئولین شرکت مترو، تهران از معدود شهرهایی است که دارای جمعیتی بالاست. بطوری که جزو ۲۰ شهر پر جمعیت دنیا به حساب می آید و روزانه بالاتر از ۱ میلیون مسافر را از طریق خطوط راه آهن شهری توسط قطارهای مخصوص جابه جا می کند. بنابراین نیاز به گستردگی شبکه ی حمل و نقل مترو را با کم و کاست می طلبد. نگارنده با توجه به این که خود یکی از افرادی به شمار می رود که همه روزه از طریق مترو مسافرت می نمایند و البته از کلیه ی شرایط موجود و امکانات آن اطلاع دارد، به این نتیجه می توان رسید که چند عامل اساسی در جهت رفع مشکل موجود قابل تامل و نیاز است.
▪ نخست اینکه: نیاز به امنیت و نظم کامل توسط پلیس مترو می باشد که همه روزه مسافرین در داخل مترو مشکلاتی را ایجاد می نمایند. یعنی باید علاوه بر نظم پلیسی، یک نوع فرهنگ اصولی و ثابت نیز توسط شرکت بهره برداری مترو برای مسافرین در جهت تردد تعریف و نهادینه گردد.
▪ دوم اینکه: تعداد دستگاههای قطار در خطوط مربوطه جوابگوی مسافرین جهت حمل و نقل نیست و این مسئله روز به روز به مشکلات مسافرین می افزاید. لذا چنانچه دستگاههای قطار با امکانات و ظرفیت بیشتری خریداری و بکار گرفته شود، این مشکل بر طرف خواهد شد.
▪ سوم اینکه: نیاز مبرم به گستردگی خطوط و ایستگاه های بیشتر در سطح پایتخت و تهران- کرج و البته شهرستان کرج از مهمترین اقدامات در جهت رفع ترافیک به شمار می آیند.
▪ چهارم اینکه: مسئولین برنامه های بهتری را در جهت کنترل مسافرین در داخل قطارها را در دستور کار قرار دهند. مثلا نصب علایم شب تاب در ایستگاه ها که هنوز عملی نشده یکی از برنامه های اصولی و جوابگو به شمار می آید، ولی شرکت مترو باید در جهت قطع برق در داخل مترو از موارد بهتری نیز در جهت کنترل مسافرین در دستور کار داشته باشد.
▪ پنجم اینکه: با توجه به اینکه در صورت بروز حوادث طبیعی اعم از زلزله و .... مردم در امان هستند و مسئولین چاره هایی لازم را اندیشیده اند، اما در این خصوص کارشناسی بیشتر را توسط متخصصین و افراد کار آمد می طلبد. و ششم زمانبندی حمل و نقل مسافرین است که با توجه به شرایط کاری آنها از نیازهای اساسی به شمار می آید و این مهم با خرید دستگاههای قطار و گستردگی خطوط و برنامه های بهتری در جهت ارائه بلیط به مسافرین به این زمانبندی کمک شایانی خواهد کرد.
نتیجه اینکه راه آهن شهری از جمله طرحهای بسیار مفید و جواب گو در سطح کشور از نظر سرعت و کیفیت و رفع ترافیک و زایش ابعاد اقتصادی کلان شهرهای ایران و شهرهای پر جمعیت به شمار می آید و با توجه به پیامدهای مثبت آن در تهران و کرج به نظر می آید که این طرح در اغلب شهرهای پر جمعیت و شهرهایی که از لحاظ بافت شهری دچار مشکلات کلیدی هستند، بیشتر احساس می گردد. و دیگر اینکه طرح ایجاد احداث خطوط راه آهن شهری تهران- هشتگرد که می تواند از پایه های کوههای البرز و در دل این کوهها به شهرستان هشتگرد وصل شود، از مهمترین طرحهایی است که به ترافیک سنگین تهران و کرج کمک بی شائبه و بدیلی را خواهد نمود.انتخاب از کتاب چشمه ای از سرچشمه از همین قلم


عابدین پاپی

منبع : مطالب ارسال شده