حد قدر آسمان را بسنجید

با شمارش ستاره ها در بخش های مشخصی از برخی از صورت های فلكی, قدر كم نورترین ستاره ای را بسنجید كه با چشم غیر مسلح در آسمان بالای سرتان دیده می شود.
تاریكی آسمان شب, تعیین كنید تعداد ستاره های قابل مشاهده است. در كیان شهرهای بزرگ همانند تهران, آسمان شب چنان بی رنگ و روست كه گاهی ستارهای كم نورتر از قدر ۳ دیده نخواهد شد, به طوری كه از میان هزاران ستاره قابل مشاهده فقط چند ده عدد از آنها قابل مشاهده خواهد بود. هرچه از شهر دورتر می شویم تعداد ستاره های قابل رویت بیشتر خواهد بود.
سنجش حد قدر آسمان, یكی از معیارهای اصلی برای تعیین تاریكی, شفافیت و زیبایی آسمان شب در محل رصد شماست. در گزارش نویسی از یك بارش شهابی یا رصد اجرام غیر ستاره ای, اشاره به حد قدر آسمان از نكته های ضروری است. برای تعیین حداكثر تعداد شهابها در ساعت اوج بارش ZHR تعیین حد قدر آسمان محل بسیار مهم است.
برای سنجش حد قدر آسمان نیاز نیست حتما كم نورترین ستاره آسمان را از روی حدس و گمان پیدا كنید, از روی نقشه و جدول نجومی قدر آن را بیابید. در میان اختر شناسان آماتور روشی ساده تر رایج است كه شمارش تعداد ستاره ها در نواحی مشخص شده ای از آسمان است. این روش را در واقع چند رصدگر معروف بارشهای شهابی در دنیا ابداع كردند. آنها ۳۰ منطقه در آسمان مشخص كردنده اند كه با شمارش ستاره های این محدوده ها حد قدر تعیین می شود.
ما از میان آنها ۳ منطقه را انتخاب كرده ایم كه در صورتهای فلكی بارزی قرار دارند و به سادگی مشخص می شوند و از سوی دیگر دست كم یكی از آنها در زمان موردنظر شما در طول سال در آسمان شب خواهند بود. دجاجه در طول تابستان بهترین نشانه است.
كافی است مطابق نقشه مثلثی از گاما-دجاجه در مركز صلیب, اتا و اپسیلون دجاجه تصور كنید و تعداد ستاره های درون ان را بیابید ( سه ستاره رأس مثلث هم به حساب می آیند). مطابق جدول, اگر فقط سه ستاره رأس های مثلث را ببینید, حد قدر ۴ است, كه آسمان شهری است. اگر بسش از ۲۰ ستاره بشمارید, محل رصد خوبی را پیدا كرده اید. همچنین در طول پاییز و زمستان, محدوده ثور مناسب است و در طول بهار, محدوده اسد.
زمانی شروع به شمارش ستاره ها بكنید, كه آسمان به تاریكی رسیده باشد ( یا پیش از آنكه سپیده بزند ). اگر حد قدر واقعی آسمان یك منطقه را می خواهید, زمانی را انتخاب كنید كه ماه در آسمان نباشد و وقتی شروع به شمارش كنید كه چشمانتان به تاریكی عادت كرده باشد. در شمارش محدوده, ستاره های مرزی را هم به حساب آورید.
یكی از مشكلات این روش به آمادگی چشم افراد بستگی دارد كه هر شخصی بسته به دید خود حد قدری را حدس می زند. با این وجود اطلاعات كاملی از شفافیت و حد قدر به دست نمی آید و لازم است مشخصات دیگری هم سنجیده شود ( مقیاس بورتل ).
در بیشتر كتابهای اخترشناسی كم نورترین ستاره از قدر ۶.۵ مشخص شده و این را حد قدر انسان می دانند, در حالی كه در نواحی بیابانی و كوهستانی حد قدر به ۷ و بیشتر هم میرسد.

منبع : آسمان شب ایران