تحولات بازار نفت خام

در هفته منتهی به بیست و پنجم اوت ۲۰۰۵ قیمت نفت روند صعودی داشت، اما افزایش قیمت ها کاملاً محدود بود؛ به گونه ای که قیمت سبد اوپک با افزایش ۲۳/۰ دلار هر بشکه از ۲۶/۵۸ دلار هر بشکه به ۴۹/۵۸ دلار هر بشکه افزایش یافت. در واقع اطمینان بخشی های عربستان سعودی و مقام های نفتی نیجریه در اوایل هفته سبب آرام شدن نسبی نگرانی های بازار شد و روند صعودی قیمت ها را که از آغاز اوت ۲۰۰۵ ادامه داشت، تعدیل کرد.«سعود الفیصل»، وزیر امور خارجه عربستان سعودی اعلام کرد: ما از افزایش سریع قیمت های نفت خام غافلگیر شده ایم، زیرا مشکل قیمت های بالای نفت ارتباطی با عرضه نفت خام ندارد. علاوه بر آن، یک منبع آگاه از سیاست های نفتی عربستان سعودی نیز اعلام کرد: عربستان سعودی قصد دارد هر چقدر که مشتریانش نفت خام تقاضا کنند، به آنها نفت خام عرضه می کند. این منبع خبری اعلام کرد که اوپک به طور موقت محدودیت های سهیمه بندی را کنار گذاشته است. از سوی دیگر، «ادموند داوکورو» وزیر نفت نیجریه اعلام کرد: موضوع سهمیه بندی ها تا حدودی یک بحث آکادمیک است و ما (اوپک) تلاش زیادی کرده ایم که نفت جدیدی به بازار عرضه شود. او گفت: انتظار می رود که در شش ماه آینده عربستان سعودی تولید خود را ۶۰۰ هزار بشکه در روز افزایش خواهد داد. نیجریه نیز از ماه سپتامبر تولید خود را از میدان «بونگا» (BONGA) ۵۰ هزار بشکه در روز افزایش دهد. او گفت: گینه و آنگولا نیز تلاش می کنند تولید خود را افزایش دهند.در اواخر روز، دوشنبه مقام های نفتی اکوادور نیز اعلام کردند که توانسته اند ۸۰ درصد از تولید خود را بازگرداند. تولید این کشور در حال عادی در حدود ۵۳۰ هزار بشکه در روز است. مقام های نفتی اکوداور اعلام کردند که دولت به رسیدن توافق با تظاهر کنندگان نزدیک شده است. توقف تولید اکوادور به دلیل مخالفت ناراضی های این کشور که به رفتار شرکت های خارجی نفتی اعتراض داشتند، سبب شده بود که صادرات ۱۴۴ هزار بشکه در روز نفت خام این کشور به آمریکا متوقف شود.بخش عمده ای از صادرات نفت خام اکوادور به مقصد کالیفرنیا حمل می شود. علاوه بر آن، تظاهر کنندگان در کشور نیجریه اشغال یک هفته ای یک تأسیسات نفتی شرکت رویال داچ شل را متوقف کردند تا بتوانند به مذاکره با این شرکت بپردازند. آنها خواستار پرداخت غرامت از سوی شرکت رویال داچ شل بودند تا خسارت های ناشی از آتش سوزی و نشت نفت از تأسیسات این شرکت را که در سال ۲۰۰۳ اتفاق افتاد، جبران کنند.اظهار نظرها و رویدادهای یادشده، تا حدودی توانست نگرانی های بازار نفت را تسکین دهد و سبب شود که روند صعودی قیمت ها تا حدودی کند شود. همین عوامل سبب شد که بورس بازان نیز احتیاط بیشتری از خود نشان دهند. به این ترتیب، آنها خالص وضعیت خرید خود را از ۳۹۵/۴۰ هزار برگه به ۷۲۰/۱۵ هزار برگه کاهش دادند که حاکی از ۶۷۵/۲۴ هزار برگه کاهش بود. حرکت بورس بازان نیز به کند شدن روند صعودی قیمت های نفت کمک کرد.این وضعیت تداوم نیافت و حوادثی در بازار نفت رخ داد که قیمت های نفت خام را دوباره به واکنش واداشت و روند صعودی قیمت های نفت خام را تشدید کرد.از یک سو آمار ذخیره سازی های تجاری بنزین در آمریکا منتشر شد که نشان می داد براساس گزارش مؤسسه API این ذخیره سازی ها به میزان ۲۵/۳ میلیون بشکه کاهش یافته و به ۷۵/۱۹۸ میلیون بشکه رسیده که ۷/۹ میلیون بشکه کمتر از سال گذشته در زمان مشابه و ۵/۵ میلیون بشکه کمتر از متوسط پنج سال گذشته در زمان مشابه است. این وضعیت در حالی اتفاق افتاده بود که مصرف بنزین آمریکا به ۰۴/۱۰ میلیون بشکه در روز رسیده بود که ۱/۱ میلیون بشکه در روز بیشتر از سال گذشته در زمان مشابه و ۸۰۰ هزار بشکه بیشتر از زمان مشابه در پنج سال گذشته بود. این ارقام توانست توجه بازار را به خود جلب کند و موجب تسریع روند صعودی قیمت های نفت خام شود.عدنان شهاب الدین، جانشین دبیرکل اوپک، در مصاحبه با روزنامه اتریشی «دیلی کوریر» (Daily Kurier) اعلام کرد: من انتظار ندارم که قیمت های نفت به شدت کاهش یابد. او گفت: اوپک یک سازمان اقتصادی است و بر طرف کردن بحران های سیاسی برعهده ما نیست و همین طور ارتقای پالایشگاه ها در کشورهای مصرف کننده بر عهده اوپک نیست. اوگفت: اوپک از چین و آمریکا خواسته است که سرمایه گذاری بیشتری در بخش پالایش انجام دهند. او افزود: در بازار، نفت خام به اندازه کافی وجود دارد، ولی عوامل دیگری سبب بالا ماندن قیمت های نفت شده است که شامل بحران ژئوپولتیک در عراق، کمبود ظرفیت پالایشی در کشورهای مصرف کننده و نرخ پایین افزایش تولید غیراوپک است.علاوه بر آن، اوضاع ناآرام داخلی نیجریه نیز، توجه بازار را به خود جلب کرد، زیرا دولت این کشور دستور داده بود که هزینه های مربوط به فرآورده های مصرفی در داخل کشور بر قیمت های آنها منعکس شود. این موضوع، احتمال افزایش قیمت های داخلی فرآورده در این کشور را مطرح ساخت. پیش از این افزایش قیمت های سوخت در نیجریه سبب درگیری و اعتصاب سراسری در این کشور شده بود که صادرات نفت خام نیجریه را دچار مخاطره ساخت. با توجه به این که نیجریه در حال حاضر در حدود ۸۹۶ هزار بشکه در روز نفت خام به آمریکا صادر می کند، هر گونه وقفه در تولید وصادرات نفت خام این کشور می تواند بحران آفرین شود. از سوی دیگر، مقام های نفتی ایران نیز اعلام کردند که تولید میدان نفتی نوروز با ظرفیت ۹۰ هزار بشکه در روز در خلیج فارس، به دلیل مشکلات فنی تعطیل شده است. زمان بازگشایی این میدان نفتی که شرکت «شل» آن را توسعه داده، اعلام نشده است.
در اکوادور نیز ناراضی ها اعلام کردند (در روز دوشنبه ۲۹ اوت) که قصد دارند در ۴۸ ساعت آینده مخالفت های خود را از سربگیرند، مگر این که شرکت نفتی خارجی درخواست های آنها را پاسخ دهند. ناراضی ها خواستار آن هستند که شرکت های نفتی خارجی به سرمایه گذاری های محلی اقدام کنند.در این میان هواشناسان اعلام کردند که طوفان موسمی به نام «جوزه» (Jose) که دهمین طوفان آتلانتیک در فصل طوفان ها محسوب می شود، به مکزیک نزدیک شده است، در حالی که اوج فصل طوفان ها در ماه سپتامبر هنوز فرا نرسیده است. به دنبال این طوفان، طوفان سهمگین دیگری به نام «کاترینا» منطقه خلیج مکزیک را فرا گرفت که به شدت تولید نفت خلیج مکزیک را تحت تأثیر قرارداد و سبب شد که ۴۲ درصد از تولید خلیج مکزیک متوقف شود. خلیج مکزیک ۵/۱ میلیون بشکه در روز نفت خام تولید می کند که ۲۵ درصد از تولید نفت خام آمریکا را تشکیل می دهد. کارشناسان اعلام کردند توقف تولید نفت خام در خلیج مکزیک ممکن است دو ماه به درازا بکشد. علاوه بر وقفه در تولید نفت خام این منطقه، هفت پالایشگاه با ظرفیت ۴۵/۱ میلیون بشکه در روز که در مسیر طوفان قرار داشتند، تعطیل شدند. ظرفیت این پالایشگاه ها معادل ۵/۸ درصد از مجموع ظرفیت پالایشی آمریکا است. به این ترتیب ۸۰۰ هزار بشکه در روز از تولید بنزین آمریکا متوقف شد و اگر این وضعیت ۲۰ روز ادامه یابد، ذخیره سازی بنزین در فصل پاییز و زمستان نیز باید با شدت ادامه یابد تا سال آینده در فصل رانندگی، بازار آمریکا با کمبود بنزین روبه رو نشود، در حالی که در فصل پاییز و زمستان توجه پالایشگران باید به افزایش ذخیره سازی های سوخت های زمستانی معطوف شود، این وضعیت سبب شد که قیمت های نفت خام به شدت افزایش یابند.افزایش قیمت های نفت خام سبب شد که وزیر نفت کویت که ریاست کنفرانس اوپک را نیز برعهده دارد، اعلام کند: ما از استمرار قیمت های بالای نفت بسیار نگران هستیم و قیمت های بالای نفت نمی توانند به درستی بنیادهای بازار نفت را منعکس سازند. او در مورد تصمیم اوپک در اجلاس آتی خود، اظهار داشت: اوپک گزینه های مختلفی را برای اجلاس ماه سپتامبر بررسی خواهد کرد. او اظهار امیدواری کرد که تصمیم اوپک در تعدیل کردن قیمت های نفت مؤثر باشد. رئیس کنفرانس اوپک ادامه داد که منابع نفتی و عرضه نفت به اندازه کافی وجود دارد و اوپک نیز در سه ماه سوم به میزان ۵/۱ میلیون بشکه در روز بیش از تقاضا برای نفت خود، تولید کرده است.علاوه بر رئیس کنفرانس اوپک که سعی داشت با سخنان خود، نگرانی های بازار را تعدیل کند، علی النعیمی وزیر نفت عربستان سعودی نیز اظهار داشت که عربستان آماده است تولید خود را به ۱۱ میلیون بشکه در روز برساند تا هرگونه کمبود ناشی از طوفان کاترینا را پوشش دهد. او گفت که با مشتریان خود به ویژه آمریکایی ها تماس گرفته است تا هر گونه کمبود آنها را جبران کند، هرچند که در حال حاضر نیز عرضه به اندازه کافی در بازار وجود دارد. به دنبال این اظهارات، وزیر نفت کویت اعلام کرد که قصد دارد در اجلاس آتی اوپک موضوع افزایش تولید به میزان ۵۰۰ هزار بشکه در روز را به این سازمان پیشنهاد کند. با توجه به اظهار نظر وزیر نفت ونزوئلا، «رافایل رامیرز»، در مورد اجلاس آتی اوپک، آنچه وزیر نفت کویت بیان کرده بود، تأثیر خود را از دست داد. وزیر نفت ونزوئلا اعلام کرد که فرق نمی کند احتمال افزایش تولید اوپک وجود داشته باشد، زیرا تمام اعضای عضو اوپک با حداکثر ظرفیت خود، نفت خام تولید می کنند.بازار نیز به خوبی می دانست آنچه وزیران نفت عربستان سعودی ابراز کرده اند، تنها برای آرام کردن بازار و تعدیل قیمت های نفت خام است و در شرایطی که تقریباً تمام کشورهای عضو اوپک با ظرفیت کامل خود نفت خام تولید می کنند، وارد کردن نفت خام جدید به بازار امکان ندارد و هیچ گونه اطمینانی نیز به وجود ظرفیت مازاد در عربستان وجود ندارد. بنابراین تعجبی نداشت که اظهارات یادشده نتواند بر روند صعودی قیمت های نفت خام تأثیری بگذارد.در این وضعیت تمام توجه ها به ذخایر راهبردی نفت خام(Strategic Petroleum Reserves) آمریکا معطوف شده بود. در سال ۲۰۰۴ هنگامی که طوفان موسوم به ایوان سبب شد که ۴۵ میلیون بشکه از تولید نفت خام خلیج مکزیک از بازار خارج شود، دولت آمریکا به میزان ۴/۵ میلیون بشکه از ذخایر راهبردی این کشور را به شرکت های نفتی قرض داد تا علاوه بر تعدیل نگرانی ها، قیمت های نفت نیز تاحدودی تعدیل شود. در این میان حتی وزیر نفت اندونزی از دولت آمریکا خواست که برای تعدیل قیمت ها از ذخایر راهبردی خود برداشت کند. از آن جا که اندونزی به واردکننده خالص نفت تبدیل شده است، افزایش قیمت های نفت به معنای افزایش هزینه های دولت اندونزی خواهد بود. به این ترتیب، با توجه به وسعت خرابی های ناشی از بروز طوفان کاترینا، کاخ سفید اعلام کرد که دولت آمریکا با استفاده از ذخایر راهبردی نفتی برای کمک به پالایشگران آماده است اما هنوز زود است که تصمیم گرفته شود که آیا باید از این ذخایر برداشت کرد یا خیر و هنوز زمان آن فرا نرسیده که چگونه از این ذخایر نفت خام، باید استفاده کرد. به این ترتیب، قیمت سبد اوپک در بیست و نهم اوت ۲۰۰۵، توانست مرز ۶۰ دلار هر بشکه را نیز پشت سربگذارد و رقم ۳۳/۶۰ دلار هر بشکه را برای خود ثبت کند.

منبع : شبکه اطلاع رسانی شانا