نگاهی به روابط روسیه و الجزایر

«عبدالمالك قنایزیه» وزیر مشاور در امور دفاعی الجزایر در حالی «الكساندر ایگوراف» سفیر روسیه را به حضور پذیرفت كه افق روابط میان الجزیره و مسكو بویژه طی هفته های اخیر مورد توجه ویژه ناظران مسایل سیاسی و راهبردی قرار گرفته است.
«تقویت همكاری نظامی بین دو كشور و چشم انداز توسعه آن» محور گفتگوهای این دیدار بوده است، دیداری كه بر اساس بیانیه وزارت دفاع الجزایر به درخواست سفیر روسی انجام شد.
هر چند بیانیه به نكات بیشتری از محتوای گفتگوها اشاره نكرده اما نگاهی به تحولات دو هفته اخیر در روابط میان دو كشور اهمیت دیدار را بیشتر نشان می دهد.
«محمد بجاوی» وزیر خارجه الجزایر هفته گذشته در سفری به روسیه با مقامات روسی از جمله «سرگئی لاوروف» همتای روسی خود دیدار و گفتگو كرده بود. تاكید مقامات دو كشور بر اهمیت همكاری های امنیتی بویژه در زمینه مبارزه با تروریسم در حالی كه همزمان با این سفر سه حمله انتحاری پایتخت الجزایر را لرزاند، اهمیت ویژه ای از نگاه ناظران داشت.
سه انفجار انتحاری روز چهارشنبه گذشته در شهر الجزیره، ساختمان نهاد نخست وزیری و یك مركز پلیس را هدف قرار داد و ۳۳ كشته و ۲۲۲ زخمی برجای گذاشت.«جماعت سلفی دعوت و نبرد» كه چندی پیش با تغییر نام خود به «القاعده در مغرب اسلامی» به القاعده پیوست، مسوولیت این حوادث را بر عهده گرفت.
این حملات با موج گسترده ای از محكومیت كشورها و مجامع بین المللی و ابراز همدردی جهانی مواجه شد، بویژه رییسان جمهوری آمریكا و فرانسه در پیام هایی آمادگی كشورشان را برای افزایش همكاری ها درچارچوب آنچه مبارزه با تروریسم نامیدند اعلام كردند.دراین میان پاسخ مثبت الجزایر به این اعلام آمادگی ها تنها نصیب مسكو شد بگونه ای كه بجاوی نسبت به همكاری در زمینه مبارزه با تروریسم با روسیه استقبال كرد و همتای روسی وی نیز آمادگی كامل كشورش را در این زمینه اعلام كرد.
از سوی دیگر نگاهی به تقویت همكاری های نظامی و دفاعی بین مسكو و الجزیره طی هفته های اخیر نشان می دهد كه گویی روابط تاریخی و سنتی زمان اتحاد جماهیر شوروی میان الجزیره و مسكو با پرش های سه گام از مرحله احیا شدن عبور می كند و با فراتر رفتن از سطح خرید تسلیحات، به سطح راهبردی مبارزه با تروریسم و همكاری های دفاعی بیشتر می رسد.اهمیت راهبردی این اتفاق شاید در این باشد كه همزمان روابط الجزیره واشنگتن طی ماههای اخیر بتدریج شاهد تنش های بیشتری بوده است.
دشوار است كه پدید آمدن این تنش ها را «نتیجه» رویكرد جدید الجزایر به روسیه بدانیم، بلكه بر عكس، به نظر می رسد بروز چنین تنش هایی خود «عامل تقویت» گرایش تصمیم سازان نظام سیاسی در الجزایر به سمت هم پیمان تاریخی خود، روسیه باشد.الجزایر طی یك سال گذشته چند تصمیم مهم داخلی گرفته است كه بطور مستقیم روابطش با واشنگتن را تحت تاثیر مستقیم قرار داده است. البته چنین تنش هایی تنها نقش «تسریع كننده » در تقویت روابط با مسكو را داشته چرا كه نزدیكی به مسكو هیچگاه از نظر رهبران الجزایر دور نشده بود.
اصلاح قانون سوخت كه امتیازات شركت های سرمایه گذار نفتی را كه اكنون عمدتا آمریكایی هستند، به میزان قابل توجهی كاهش داد، برخورد قضایی با یك شركت مشترك آمریكایی الجزایری فعال در بخش نفت بدلیل اتهامات مالی و اداری و سرانجام مخالفت صریح و چندباره مسوولان الجزایری با استقرار هر گونه پایگاه نظامی خارجی در خاك كشورشان (درپاسخ به اخباری مبنی بر تمایل آمریكا برای استقرار پایگاه نظامی در شمال آفریقا بویژه صحرای الجزایر)، تصمیمات مهم داخلی بود كه مستقیما روابط با واشنگتن راتحت تاثیر قرار داده است.این تصمیمات چنان مهم تلقی شده است كه ناظران انتظار دارند آینده همچنان آبستن نتایج و بازتاب های آن باشد.
اما از سوی آمریكا نیز، گزارش سال گذشته وزارت امور خارجه این كشور در خصوص آزادی های مذهبی از جمله برای مسیحیان در الجزایر، كه در آن مدعی سخت گیری دولت الجزایر در این زمینه شده نیز از عوامل سردكننده روابط دو كشور بود.
در چنین شرایطی تلاش آمریكایی ها برای برقراری همكاری های نظامی وتسلیحاتی به نتیجه مشخصی نرسید هر چند دو كشور همواره از راهبردی بودن همكاری های خود در زمینه «مبارزه جهانی با تروریسم» سخن می گفتند. در حالی كه سفربهمن ماه۸۴ « دونالد رامسفلد» وزیر دفاع وقت آمریكا به الجزایر و نیز سفرهای متقابل مقامات نظامی دو كشور، تغییر زیادی در این وضع ایجاد نكرد، سفر اسفندماه۸۴ « ولادیمیر پوتین» به الجزایر و بخشش یك بدهی ۴‎/۷میلیاردی چندین ساله الجزیره به مسكو، در مقابل خرید تسلیحاتی به همین میزان، یك پرش سه گام دیگر در روابط دو كشور بود.
با این همه به نظر می رسد تحولات دو هفته اخیر بویژه انفجارهای انتحاری پایتخت به دلایلی حركت الجزایر به سمت روسیه را تسریع كرده است.این انفجارها را كه شوك بزرگی به افكار عمومی الجزایر وارد كرد القاعده برعهده گرفت. شبكه ای كه بسیاری آن را خواسته یا ناخواسته در خدمت اهداف آمریكا می دانند.
در پی این حادثه برخی صاحبنظران الجزایری مستقیما آمریكا را متهم كردند كه با ایجاد بی ثباتی در كشورشان می خواهد اهداف منطقه ای خود از جمله استقرار پایگاه نظامی در صحرای الجزایر و نیز تسلط بر منابع عظیم نفت و گاز منطقه را دنبال كند.فضای سنگین ایجاد شده علیه واشنگتن با اقدام سوال برانگیز سفارت آمریكا در الجزایر به اوج خود رسید.
این سفارتخانه درست یك روز پس از این انفجارها و درحالی كه وحشت و نگرانی بر مردم پایتخت سایه انداخته بود، در اطلاعیه ای در پایگاه اینترنتی خود، به شهروندان كشورش هشدار داد از رفت و آمدهای غیر ضروری خودداری كنند چرا كه احتمال انجام دو حمله تروریستی جدید بوسیله خودروهای بمب گذاری شده به ساختمان تلویزیون ملی و پست مركزی در روز شنبه (سه روز پس از حمله به كاخ نخست وزیری) وجود خواهد داشت.
افكار عمومی و نویسندگان الجزایری سفارت آمریكا را متهم كردند كه بدنبال برهم زدن نظم و ثبات كشور است، چرا كه اگر اطلاعاتی در اختیار داشت می توانست آن را بطور محرمانه در اختیار دستگاه های امنیتی الجزایر قرار دهد. اگر چه سفارت در توضیحات بعدی سعی كرد این مساله را رفع و رجوع كند اما افكار عمومی الجزایر كه طی یكسال گذشته بشدت از سیاست های واشنگتن در عراق و افغانستان ناراضی بوده است، با باور كردن دیدگاه برخی تحلیلگران كه گرداننده این انفجارها ممكن است خارجی و بویژه آمریكایی باشد، حمله بی سابقه ای را علیه آمریكا به راه انداختند.
امری كه در روابط الجزیره واشنگتن كاملا بی سابقه تلقی می شود.در چنین شرایطی است كه راه رسیدن به مسكو البته هموارتر می شود.این بدان معنا است كه كارنامه روابط دو كشور تا همین جا نیز نقاط برجسته فراوان دارد.
تصمیم سازان نظام سیاسی الجزایر حداقل طی سالهای اخیر نشان داده اند كه شناخت خوبی از ساختار سیاست بین الملل دارند و برای حفظ منافع و استقلال خود، چه در بعداقتصادی و چه سیاسی از عدم توازن در روابط خارجی خود بشدت پرهیز می كنند اما قطعا این منافع ملی آنها است كه تعیین می كند كجا و البته به طور موقت، باید یكی از كفه ها را سنگین تر كرد.بر همین مبنا است كه كارشناسان انتظار ندارند با وجود تنش های اخیر در روابط بین الجزیره واشنگتن، حداقل تا آنجاییكه به طرف الجزایری مربوط می شود، این روابط بیش ازاین هامخدوش شود.البته این رویدادهای هفته های آینده در روابط خارجی الجزایر است كه نشان خواهد داد سیاست «موازنه قوای خارجی» دولت عبدالعزیز بوتفلیقه در راه خود بویژه در رابطه با واشنگتن از یكسو و مسكو از سوی دیگر با چه واقعیت ها یا چالش های جدید احتمالی روبرو خواهد بود.

منبع : روزنامه ابرار