بازرسی جرثقیل‌های بنادر چرا و چگونه؟

‌●بازرسی چرا؟
با میلیون‌ها دلار سرمایه‌گذاری در تجهیزات بنادر، بدیهی است که هر جرثقیل در مرتبه‌ای خوب از نظر کاری قرار داشته باشد و با حداقل سیر نزولی (افت‌کاری) و با حداقل هزینه ممکن تعمیر و نگهداری شود. با این‌حال، پایانه‌ها همواره به جهت کسب بودجه کافی برای پشتیبانی و نگهداری جرثقیل‌ها با یکدیگر رقابت می‌کنند و زمانی‌که پایانه‌ها در زیرفشار زیاد هزینه‌ها قرار می‌گیرند، پشتیبانی و نگهداری جرثقیل‌ها نیز با مشکل مواجه می‌شود.صاحبان پایانه‌ها غالباً از شرکت‌های عامل و فعال و شرکت‌های پشتیبانی و تعمیراتی استفاده می‌کنند که گاه ماهیت آنها دستخوش تغییر نیز می‌شود. چه بسا، یک بازرسی ممکن است به‌صورت نظارتی دقیق (نشانه‌ای موثر) یا گزارشی (سوابقی) نوشته شده از وضعیت جرثقیل‌ها می‌باشد، پس از یک سانحه، بازرسی کامل جرثقیل صدمه‌دیده به جهت حصول اطمینان از میزان تعمیر قسمت‌های صدمه‌دیده ضروری به‌نظر می‌رسد. بازرسی‌های طرح شده برای امتحان چگونگی وضعیت عمومی یک جرثقیل انجام می‌شود. اما بخش‌هائی از آن می‌تواند در جهت شروع چگونگی وقوع سانحه و تعمیر جرثقیل مورد استفاده قرار بگیرد. زمانی‌که مرحله خرید جرثقیل‌های جدید آغاز می‌شود، صاحبان درصدد بازرسی جرثقیل‌های کنونی به منظور تشخیص ایرادات قسمت‌ها و یافتن نقاط ضعف و قوت برمی‌آیند. بدین‌ترتیب تعیین مشخصات جرثقیل‌های جدید صورت خواسته‌های مالکان را تحقق می‌بخشد و نواحی دارای ایراد را هدف قرار می‌دهد.بازرس کیست؟بازرس باید مشاوری از بیرون مجموعه و دارای تخصص و تجربه در زمینه بازرسی جرثقیل‌ها، نگارش مشخصات و اشکال‌یابی و تعمیر جرثقیل‌ها باشد. اگر بازرسی توسط شخصی از داخل مجموعه (سازمان) انجام پذیرد هر چند هم که فردی لایق و کارآمد باشد، ممکن است بازرسی به‌صورت کامل عملی و پاسخگو نباشد. اگر سازمانی به جهت بازرسی از افراد درون‌سازمانی استفاده می‌کند، بازرسان باید کاملاً از تماس و فعالیت‌های سیستم و نگهداری جرثقیل‌ها تا حد ممکن دور باشند.
●بازرسی
قاعده اساسی در بازرسی جرثقیل‌های ساحلی یا انواع دیگر جرثقیل‌های مربوطه، عمل کردن همه‌جانبه و به هر طریق ممکن است: دیدن، شنیدن و بازرسی دقیق تمام اجزاء قابل دسترس. یک مهندس بازرسی می‌باید به دنبال فرسودگی، پوسیدگی، ظاهر غیرمعمولی یک قطعه (که نشان از خرابی آن دارد) و ناکارآمد یک سیستم باشد. موارد ذکر شده مربوط به بازرسی اختصاص به بازرسی جرثقیل‌های ساحلی دارد، اما با اندکی دخل و تصرف (تغییر) برای انواع مشخصی از جرثقیل‌های دیگر نیز قابل اجرا است. ضمن این‌که این راهنمائی می‌تواند مؤثر باشد ولی قطعاً هیچ‌چیز نمی‌تواند جانشین تجربه مخصوصاً زمان انجام یک بازرسی باشد.
●نواحی مخصوص بازرسی
بازرسی ساختمانی: بازرسی ساختمانی جرثقیل شامل بازرسی دقیق تمام قسمت‌های خورده شده یا پوسیده شده و قسمت‌های کج شده و تاب برداشته، محل جوش‌خوردگی، ترک‌خوردگی و دیگر اجزاء غیرمعمولی یک ساختمان و همچنین تعیین وضعیت رنگ ساختمان یک جرثقیل است. اگر خرابی در قطعات بیرونی مشهود باشد، تلاش برای دسترسی به قطعات داخلی و آگاهی از این‌که آیا آنها نیز خراب هستند یا خیر نیز از ضروریات بازرسی به‌نظر می‌رسد. ضمن این‌که تمام ساختمان یک جرثقیل از اهمیت برخوردار می‌باشد، اما اینجا مناطقی بحرانی و حساس وجود دارد که ضمن بازرسی جرثقیل‌های کانتینری توجهی خاص را می‌طلبد. این مناطق عبارت‌اند از: بخش درونی تیرحمال و پایه‌های زیرین. غالباً این منطقه بعد از تصادفات (ایجاد سانحه) برای جرثقیل یا کشتی تاب برمی‌دارد و یا تغییر شکل می‌دهد. زمانی‌که دکل (محور طولی) از قسمت پهلو ضربه دیده باشد، باعث بد خم شدن قسمت اصلی بدنه جرثقیل و گاهی نیز سبب تاب برداشتن این ناحیه می‌شود. بازرسی دقیق قسمت‌هائی که به تمامی رنگ شده و توجه به این‌که قسمت‌های رنگ شده تیره یا به قصد پوشان خرابی چند لایه رنگ نخورده باشد.
▪ دکل جرثقیل: در این قسمت مواردی چون: بازرسی در تمام طول دکل و جست‌وجو به جهت یافتن صفحات تاب برداشته یا ایجاد ترک در محل‌های جوش‌خورده؛ بررسی دقیق انتهای دکل جائی‌که ممکن است آثار یا شواهدی از تصادم کشتی یا جرثقیل‌ها دیده شود؛ بررسی و امتحان نواحی اطراف دکل، مهار پیش‌دکل، که شامل صفحه اصلی جوش‌خورده می‌باشد؛ اطمینان حاصل کنید که آب راکد موجب خوردگی ساختمان دکل نخواهد شد، انجام می‌گیرد.
▪ بالاترین قسمت مهارعرضی: برای رسیدن به نوک مهار عرضی از نردبان یا پلکان استفاده کنید. ضمن بالا رفتن قسمت الف را بازرسی کنید. در بالاترین قسمت، مهار پیش دکل و کوک چپ و راست(؟)، بالاترین قسمت مهار عرضی، نسبت دکل و تمام مکانیزم‌ها را مورد بازرسی قرار دهید.
▪ پیچ‌های اتصال: به پیچ‌های اتصال نگاه کنید و آنها را از جهت خوردگی، زدگی مورد بازرسی قرار دهید. پیچ‌های گالوانیزه با قدرت بالا مانند پیچ‌های A۴۹۰ در مقابل قدرت شکنندگی هیدروژنه مستعد و حساس می‌باشند و پیچ‌های دارای خوردگی به‌عنوان علامت خطری برای بررسی دقیق‌تر محسوب می‌شوند.
▪ ساختمان داخلی: در صورت امکان پوشش‌های اضافی یا چند لایه پیچ‌های اتصال را به جهت دسترسی به قسمت‌هائی مانند (بستر یا پایانه دکل، پایه‌های زیرین) از جا بردارید.
▪ سیستم‌ دسترسی: غالباً به‌دلیل وزن سبک ساختمان آنها، سیستم‌های دسترسی پلکان برج‌ها و راه‌های عبوری به‌طور قابل توجهی پوسیدگی و خوردگی را قبل از رسیدن به ساختمان اصلی نشان می‌دهند و به‌طور مؤثری می‌تواند راه‌های ایمنی و جلوگیری از خطر را به ما نشان دهند.
▪ سیستم‌های اتصال مهار پائین: وضعیت گیره‌های مهار پائین و طرز قرار گرفتن گیره‌ها کنار یکدیگر با دقت مورد بازرسی قرار دهید. بیشتر مواقع اتصال‌های مهار پائین از جزء قسمت‌های نادیده شده انگاشته می‌شوند، تا زمانی‌که گیره‌ها وجود دارند.
▪ سیستم رنگ: سیستم رنگ جرثقیل‌ها را به‌خصوص روی سطح افقی به‌طور کامل آزمایش کنید. رنگ‌شدگی کم و ضعیف به‌خصوص در سطح افقی قسمت‌هائی مانند تیرحمال، شاه‌تیرها، واگن‌ها (به‌خصوص قسمت پشت ریل واگن) و... اگر نادیده گرفته شود می‌تواند موجب بروز پوسیدگی‌های زیاد شود.
▪ کابین اپراتورها: وضعیت سیستم پشتیبانی و نگهداری کابین اپراتورها شامل واگن، نگاهدارنده کابین و پیچ‌ها را بررسی کنید.
▪ سیستم‌های حرکتی (راندن): هر کدام از سیستم‌های حرکتی یا مربوط به راندن جرثقیل (بالابر اصلی، دکل بالابرنده، واگن بومی و گنتری) باید مورد بازرسی قرار گیرد و اطلاعات مربوط به پلاک کارخانه سازنده، جعبه‌دنده‌ها (گیربکس)، ترمزها و موتورها ثبت شود. با حداکثر سرعت بالابر اصلی، واگن و دکل بالابر را در جهتی به حرکت درآورید و خود کنار قسمت‌های حرکتی بایستید و ضمن گوش دادن به صدای جعبه‌دنده، به صدای همه قسمت‌های حرکتی گوش دهید. کاسه ترمز و طناب سیمی را آزمایش کنید. وضعیت طناب‌های بریده شده و معیوب و مقدار روغن طناب‌های سیمی را بررسی کنید. پدهای ترمزها از جهت ایجاد تماس کامل و پوشش آن و ترمزها را از نظر عملکرد درست آزمایش کنید. صفحه بازرسی روی جعبه دنده‌ها را از جا بردارید و وضعیت روغن آن را بررسی کنید. چرخ‌دنده را مورد آزمایش قرار دهید و هرگونه اطلاعات مربوط به پوشش، خرابی یا مارک آن را یادداشت کنید. نیروی مغناطیس یا مولدبرق را روی ریسمان تا انتهای جعبه‌دنده بیندازید تا میزان ذخیره شده را دریابید. در صورت امکان سرعت سیستم‌های بالابر اصلی، واگن و سیستم‌های گنتری را اندازه‌گیری کرده، با حد سرعت استاندارد مطابقت دهید.▪ اتصال ریل‌های واگن: محل و وضعیت اتصال ریل‌های واگن‌ها را روی محور دکل امتحان کنید. پوشش و اتصال نامناسب ریل‌ها از عمده‌ترین شکایات اپراتورها قلمداد می‌شود.
▪ بست دکل دما: به بالاترین قسمت اتصال عرضی بروید و عملکرد مثل فنری یا بست دکل‌ها و همچنین عملکرد صحیح و پوشش چرخ قرقره را مورد بازبینی قرار دهید.
▪ چرخ قرقره‌ها و غلتک‌های هادی: چرخ قرقره و طناب سیمی غلتک‌ها را برای حصول اطمینان از پوشش قابل قبول مورد بازرسی قرار دهید و مطمئن شیود که ساختار طناب‌های سیمی فرسوده نشده باشد.
▪ سیستم‌های ثانویه: سیستم‌های مکانیکی ثانویه مانند سیستم load snag، قالب، شیار، سیستم بالابرنده و... را مورد بازرسی قرار دهید.
▪ محور دکل: قدرت تحمل محور دکل‌ها و پوشش نامناسب تکیه‌گاه پایه میله‌ها را مورد بررسی قرار دهید.
▪ برق: معبر، پوشش و جعبه کابل، جعبه‌های تقسیم: وضعیت عمومی معبر یا پوشش کابل‌ها را مورد بازرسی قرار دهید تا بیش از حد پوسیده و خورده نشده باشد. همچنین وضعیت جعبه تقسیم‌های جرثقیل‌ها را بررسی کنید.
▪ واگن برقی، بالابرنده اصلی، حدود و اندازه گنتری: واگن برقی و بالابرنده اصلی را تا حدممکن به حرکت درآورید و سپس هر کدام را در یک مسیر متوقف کنید. در عین حال چگونگی عملکرد آنها و حدود سویچ‌ها، پائین‌آورنده با سرعت کم، سیستم محافظتی تیرحمال و سیستم‌های ضدتصادم را مورد بررسی قرار دهید.
▪ Strom Brakes ترمزگیرها: در صورت امکان وضعیت ترمزگیرها و کاربرد ترمزگیرهای گنتری را امتحان کنید.
▪ Grounding فرود آمدن، پائین آمدن: وضعیت سیستم فرود جرثقیل شامل بست تسمه و سیستم محافظتی برق‌گیر را بررسی کنید.
▪ سیستم Festoon: سیستم Festoon چرخ‌ها، کابل گیره‌ها، کابل یدک‌کش و موقعیت کابل‌ها را بررسی نمائید.
▪ E-Stop سیستم توقف اضطراری: سیستم‌های توقف اضطراری را در موقعیت‌های مختلف امتحان کنید تا از کارکرد صحیح آنها مطمئن شوید.
▪ فاصله سیستم‌های گرمازائی (هیترها): فاصله سیستم‌های گرمائی را در قسمت‌های اصلی به جهت اطمینان از کاربرد آنها مورد بازرسی قرار دهید.
▪ سیستم ارتباطی و انتقال‌دهنده و جریان برق: سیستم‌های ارتباطی را به جهت انتقال جریان برق بر روی گنتری‌کرین مورد آزمایش قرار دهید.
▪ سیستم‌های قدرتی (برقی): اگر جرثقیل‌ها مجهز به دستگاه دیزل یا ژنراتور هستند آنها به جهت عملکرد مناسب مورد آزمایش قرار دهید. اگر جرثقیل به‌جای سیستم قدرتی شمعک دارای سیستم سیم‌پیچی است چگونگی کارکرد آن را بررسی و مشاهده کنید.
▪ سیستم کابل شن‌پخش‌کن‌ها: عملکرد و وضعیت کابل شن‌پخش‌کن‌ها و قرقره کابل شن‌پخش‌کن یا سیتسم میله کابل را برای حصول اطمینان از عملکرد درست آزمایش کنید.
▪ Drive Cab کابین‌های متحرک: کابین‌های متحرک را نگاه کنید و در مورد نکات غیرمعمول و یا جابه‌جائی آنها یادداشت‌برداری کنید اطلاعات مربوط به پلاک کارخانه سازنده را در سوابق یادداشت کنید. شمار ساعت کارکرد سیستم‌های اصلی را بررسی کنید.
▪ سیستم‌های عمل‌کننده کابین‌ها: در کابین اپراتورها، چگونگی عملکرد بادسنج و سیستم نشان‌دهنده حمل بار و همچنین وضعیت کابین و تجهیزات کلی آن را مورد بازرسی قرار دهید.
●گزارش بازرسی
به خاطر سپردن این‌که تمام مردمی که گزارش را می‌بینند آن را تا انتها نمی‌خوانند از نکات مهم است. بعضی از مردم تنها به دنبال خلاصه مطالب می‌گردند و نگاهی گذرا به تصاویر داخل آن می‌اندازند. تنها تعداد کمی از متخصصان تا انتهای جزئیات مطالب را پی‌گیری می‌کنند. با به خاطر سپردن این مطالب، توجه به نکات زیر توصیه می‌شود:
ـ Abstract خلاصه‌برداری (خلاصه‌ای کوتاه از تمام گزارش که کم‌تر از یک صفحه باشد)؛
ـ Introduction مقدمه (نتیجه، شناخت متد بازرسی و حوزه آن)؛
ـ بازرسی و یافتن تشخیص (چیزهائی که آزمایش شده‌اند و این یافته چه بوده‌اند به همراه فهرستی از پیشنهادات)؛
ـ تصاویر (تصاویر باید از سیستم‌های اصلی و اسناد و مسائل و مشکلات عمده یافته شده تهیه شده باشد)
ـ ضمائم (داده‌ها، ترسیمات، شناسنامه، گزارشات حوادث و... باید در انتهای گزارش آورده شود).

مترجم: میترا مرادی‌فرح‌آبادی

منبع : مجله بندر و دریا