جمعه, ۱۳ مهر, ۱۴۰۳ / 4 October, 2024
مجله ویستا
حکم وضعی اعتباری موضوع حکم تکلیفی
شماری از احكام الهی وجود دارد كه‌احكام وضعی نامیده می‌شود احكام وضعی دراصطلاح و ادبیات فقه شیعه به دو معنی آمده است.
۱) اول: حكم وضعی
۲) اعتباری دوم: حكم وضعی‌انتزاعی
● حكم وضعی اعتباری
حكم وضعی اعتباری عبارتست از حكمی‌اعتباری كه وضعیت انسان را در قبال انسان یا چیزدیگری تعریف می‌كند مانند مالكیت و زوجیت كه‌رابطه انسان را با ملك یا انسان دیگر تعریف‌می‌كنند ویژگی حكم وضعی اعتباری این است كه‌مورد جعل و اعتبار خداوند منان قرار می‌گیرد وبرای زندگی شخصی و اجتماعی انسان وضع‌می‌شود و همچنین موضوع حكم تكلیفی قرارمی‌گیرد بطور مثال اگر خداوند بین زن و مردی‌حكم وضعی اعتباری زوجیت را وضع كند همین‌حكم وضعی موضوع حكم تكلیفی وجوب‌پرداخت نفقه مرد به زوجه قرار می‌گیرد و پس ازحكم تكلیفی وجوب پرداخت نفقه، حق زن نسبت‌به شوهر مبنی بر مطالبه نفقه تحقق پیدا می‌كند و یامثال دیگر اینكه اگر خداوند منان ارزش كالایی رابرای مال بودن شرعی در جهت خاص نپذیرفت‌مالیت شرعی بر آن كالا بار نمی‌شود گرچه عرف‌مردم دنیا آن را مال می‌دانند ولی شارع اسلام‌آن را مال نمی‌داند وبطور مثال به همین جهت‌خرید و فروش و خوردن گوشت خوك را حرام‌می‌داند.
این دست از احكام وضعی كه موضوع شماری‌از احكام تكلیفی را می‌سازنند احكام وضعی‌اعتباری می‌نامند و حقوق بشر براساس احكام‌تكلیفی مبتنی بر احكام وضعی به‌صورت حق‌های‌اعتباری جعل و اعتبار می‌شود در نتیجه فهم‌احكام وضعی اعتباری در فهم حقوق بشر اثرمستقیم و كاربردی دارد.
● حكم وضعی انتزاعی
حكم وضعی انتزاعی، احكام شرعی است كه‌انسان از احكام تكلیفی شرعی انتزاع می‌كند;یعنی از آنچه كه خداوند منان بعنوان وظیفه برای‌انسان تكلیف اعتبار كرده است انسان با قدرت‌عقل و اندیشه خود از احكام اعتباری، احكام‌وضعی را انتزاع و برداشت می‌كند بطور مثال‌وقتی خداوند حكم وجوب نماز را بر انسان اعتباركرد انسان از متعلق حكم وجوب كه مجموعه نمازاست جزئیت سوره یا شرطیت زوال خورشید راانتزاع می‌كند و انسان اینگونه می‌فهمد كه سوره‌در حكم الهی وجوب نماز جز نماز است و یا زوال‌خورشید در حكم الهی وجوب نماز شرط نماز ظهراست.
این دست از احكام وضعی كه موسوم به احكام‌وضعی انتزاعی است مجعول مستقل از طرف‌خداوند نیست بلكه چنین حكمی توسط انسان ازحكم تكلیفی شرعی انتزاع و برداشت شده است.
از حكم وضعی انتزاعی حدود احكام تكلیفی برانسان مشخص می‌شود اگر ما جزئیت سوره كامل‌را در نماز لازم بدانیم و از مطالعه در متعلق حكم‌تكلیفی وجوب نماز چنین برداشت كنیم كه سوره‌كامل لازم است انسان را بر هنگام قرائت نمازمسئول می‌دانیم كه سوره كامل را در نماز بخوانداین وظیفه انسان ناشی از برداشتی است كه ازحكم تكلیفی نماز به عنوان حكم وضعی انتزاعی‌داشتیم بنابراین گرچه حكم وضعی انتزاعی به‌طورمستقل از سوی خداوند حكیم بر انسان وضع وجعل نشده است، اما فهم آن حدود حكم مستقل‌تكلیفی را بر انسان معلوم می‌سازد كه در واقع‌حدود قانونمندی انسان در مرز بین حق و تكلیف‌مشخص می‌شود و بشر می‌داند تا چه حدی حق‌دارد و تا چه حدی مسئول است.
● احكام سه گانه الهی و حقوق بشر
ما در یك حصر عقلی می‌توانیم حقوق بشر را ازدو دیدگاه كلی ملاحظه كنیم دیدگاه اول;كه‌اكنون دیدگاه حاكم بر جهان است دیدگاه حذف‌تعقل و قانونگذاری خداوند بر بشر. دیدگاه دوم;كه دیدگاه مسلمانان است و مبتنی بر پذیرش تعقل‌خداوند و قانونگذاری او بر بشر است.
در خصوص این دو دیدگاه كه تعارض اصلی مامسلمانان با غربیها بر سر حقوق بشر است درمباحث آینده به تفصیل سخن خواهیم گفت وآیات تورات، انجیل و قرآن را با بررسی و مطالعه‌در خصوص قانونمندی انسان و تعیین حقوق بشرپژوهش می‌كنیم اما اكنون با دیدگاه اسلام، حقوق‌بشر را بر پایه شناخت احكام تكلیفی اعتباری واحكام وضعی اعتباری كه از سوی خداوند منان‌حكیم به طریق وحی به پیامبر اسلام(ص) تشریع‌شده است و از سوی ایشان برای جامعه بشری‌تبلیغ شده است و از سوی جانشینان معصومش‌تبیین و تشریح شده است، می‌شناسیم پس‌شناخت حق یا تكلیف بشر از دیدگاه اسلام متوقف‌بر شناخت احكام تكلیفی و احكام وضعی اعتباری‌و انتزاعی شرع مقدس اسلام است و ما این مهم رابر پایه دیدگاه اهل بیت پیامبر (ص) یعنی حضرت‌علی (ع) و همسرشان حضرت زهرا(س) دخترپیامبر اسلام (ص) و فرزندان معصومش (ع) تادوازدهمین آنان كه مهدی الامه (عج) است، فهم‌می‌كنیم و توضیح می‌دهیم كه چگونه یهودیت ومسیحیت و برادران اهل تسنن را در شناخت‌حقوق بشر به گفتگوی علمی و منطقی فرامی‌خوانیم.
منبع : خانواده سبز
وایرال شده در شبکه‌های اجتماعی
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست