آقامیر بحرالعلوم رشتی

حاجی آقامیر بحرالعلوم رشتی، فرزند حاجی میرعبدالباقی نماینده علمای گیلان در مجلس دوره اول شورای ملی بود. برای انتخاب نماینده روحانیون رشت، علماء در منزل شریف العلماء جمع شدند، آقامیر بحرالعلوم را انتخاب نمودند. این انتخاب مورد اعتراض عده ای از طلاب قرار گرفت. آنان معتقد بودند كه این انتخابات از روی نظامنامه مجلس صورت نگرفته است. این موضوع توسط میرزا صالح خان آصف الدوله حاكم رشت به مجلس گزارش شد.
نمایندگان مجلس پیشنهاد دادند كه چگونگی امر انتخاب وی از حاجی ملامحمد خرامی روحانی متنفذ گیلان سوال شود و سید محمد طباطبایی در جواب پاسخ داد كه «بدواً» نوشته شده و بعضی جواب دادند كه انتخاب او بر خلاف نظامنامه است. علمای گیلان در تلگرافی به سید محمد طباطبایی و سید عبدالله بهبهانی، انتخاب آقامیر بحرالعلوم رشتی را تأیید نمودند. از امضاكنندگان این تلگراف حاجی ملامحمد خمامی و امام جمعه بودند.
بحرالعلوم ۱۵ ذیقعده ۱۳۲۴ هـ.ق به رغم وجود مخالفت های مردم شبانه به تهران حركت نمود و ۱۸ ذیقعده ۱۳۲۴ به مجلس شورای ملی رفت و اعتبارنامه اش تأیید شد.
در صفر ۱۳۲۵ هـ.ق ملامحمد خمامی و عده دیگر از علماء به علامت نارضایتی از عملكرد انجمن رشت و مخالفت با مشروطیت، از رشت خارج شد و در صحرای ناصریه چادر زد. در تلگرافی به مجلس اعلام كرد كه «تا از طرف دولت و مجلس تكلیفی برای انجمن های رشت معین نشود به شهر باز نخواهد گشت» مجلس شورای ملی در تلگرافی از او تقاضای همراهی با مشروطه را نمود و قول رسیدگی و اعزام مأمور را داد.
در همین زمان مشخص شد كه حاجی آقامیر بحرالعلوم رشتی تلگرافی به یكی دیگر از روحانیون همراه ملامحمد خمامی، آقا سیدمحمد زده است به این شرح: «حركت حجت الاسلام به موقع مراجعت صحیح نیست گوش به آن تلگراف نفرمایید. تلگراف به مجلس كه تمام انجمن های رشت موقوف و دو نفر مفسد ]سیدعبدالله بهبهانی و سیدمحمد طباطبایی[ از طهران خارج نتیجه گرفته می شود و بهتر این است.»
این مسأله باعث خشم دیگر نمایندگان مجلس شد و در نتیجه در ۴ ربیع الاول ۱۳۲۵ هـ.ق با ورود بحرالعلوم به جلسه مجلس، هشت تن از نمایندگان به اعتراض از مجلس خارج شدند و نایب رییس وقت، وثوق الدوله از بحرالعلوم خواست تا به اتاق دیگری برود تا به این موضوع رسیدگی شود.
باخروج بحرالعلوم نمایندگان معترض بازگشتند. عده ای از وكلای دیگر به این حركت خروج نمایندگان اعتراض نمودند و عقیده داشتند كه بهتر بود مجلس به بحرالعلوم اخطاری می داد كه تا زمانی كه صحت این تلگراف مشخص نشده و مجلس به آن رسیدگی نكرده است از آمدن به مجلس بپرهیزد.
سید محمد طباطبایی نیز پس از گفت وگو با بحرالعلوم اعلام كرد كه او خود به صحت این تلگراف اقرار كرده است. عده ای از نمایندگان خواستار اخراج او از مجلس شدند ولی ترتیب اثری داده نشد.
آقامیر بحرالعلوم رشتی به گروه مشروعه خواه پیوست. در شوال ۱۳۲۶ هـ.ق او به همراه چند روحانی دیگر به عتبات رفتند. یكی از همراهان وی آقاشیخ ضیاء فرزند شیخ فضل الله نوری بود. این سفر وی این گونه تعبیر شد كه بنا به دستور محمد علی شاه به عتبات رفته است تا همراهی مراجع تقلید را با شاه جلب كند.
در رمضان ۱۳۲۶ حاج میرزاحسین حاجی میرزا خلیل برای اعتكاف به مسجد سهله در نجف رفت. حاجی آقامیر بحرالعلوم رشتی نیز به همراه یاران خود برای ملاقات با وی به این مسجد رفتند. هم زمان با حضور حاجی آقامیر رشتی در مسجد سهله بود كه حاجی میرزاحسین حاجی میرزا خلیل درگذشت.
شایعه مسموم شدن وی توسط آقامیررشتی بحرالعلوم پخش شد. این شایعه دشمنی مشروطه خواهان را نسبت به وی تشدید نمود، تا این كه قزوین در ۱۴ ربیع الثانی ۱۳۲۶ هـ.ق توسط مشروطه خواهان تصرف شد. اولین اقدام مشروطه خواهان قلع و قمع مخالفان بود.
حاجی آقامیر بحرالعلوم رشتی و پسرش نیز از عتبات بازگشته بودند و در قزوین بودند. آنان توسط گروه مشروطه خواه در ۱۷ ربیع الثانی ۱۳۲۷ دستگیر و در عمارت ركنی تیرباران شدند.
منابع:
۱- اسامی نمایندگان مجلس شورای ملی از آغاز مشروطیت تا دوره ۲۴ قانونگذاری و نمایندگان مجلس سنا، مجلس شورای ملی، چاپخانه مجلس شورای ملی، ۱۳۵۶
۲- تاریخ بیداری ایرانیان، ناظم الاسلام كرمانی، بخش دوم جلد ،۴ انتشارات بنیاد فرهنگ، تهران ۱۳۴۹.
۳- تاریخ گیلان (نقش گیلان در جنبش مشروطه ایران)، عبدالفتاح فومنی، تصحیح عطاءالدوله، تهران، فروغی، ۱۳۵۳.
۴- گیلان در جنبش مشروطه، ابراهیم فخرایی، تهران، كتاب های جیبی، فرانكلین، ۱۳۵۲.
۵- مذاكرات مجلس، دوره اول تقنینه، چاپخانه مجلس به مدیریت سید محمد هاشمی، چاپخانه مجلس، ۱۳۲۵.
۶- مشخصات اجمالی نمایندگان مجلس شورای ملی از آغاز مشروطیت تا كنون «طی ۲۱ دوره قانونگذاری» بی جا، بی نا، بی تا.
۷- مشروطه گیلان از یادداشت های رابینو به انضمام وقایع مشهد در ۱۹۲۱ ه. ل. رابینو، مترجم حسین اولیاء بافقی، به كوشش محمد روشن، رشت، طاعتی، ۱۳۶۸.

منبع : روزنامه جوان