مخابرات و اینترنت

در كشوری مانند افریقای جنوبی، می‌توان سرویس پایه ADSL را با هزینه ماهانه ۱۰ دلار خریداری كرد، یا هزینه این سرویس دركشوری مانند هند حدود ۱۵ دلار است. اما دلیل بالا بودن هزینه این سرویس در ایران به مسائل مختلفی بازمی‌گردد. شاید مهم‌ترین دلیل بالا بودن هزینه این خدمات، گران بودن پهنای باند در ایران است.
با وجودی كه شركت مخابرات ایران كمی دیر به فكر ارائه خدمات اینترنتی افتاد، اما با توجه به زیرساخت‌هایی كه در اختیار این شركت بود، به سرعت توانست نسبت به ارائه این سرویس اقدام كند.
از ابتدای این خدمات كه تنها قرار بود به مشتركین دولتی و شركت‌های ارائه دهنده خدمات اینترنتی(ISPها) ارائه شود، هزینه بالا و ودیعه سنگین، باعث فراری شدن شركت‌های خصوصی شده بود، به طوری كه اكثر شركت‌ها ترجیح دادند به جای استفاده از خدمات شركت مخابرات، از خدمات ماهواره‌ای استفاده كنند. به تدریج و با سیاست‌گذاری‌های دولت برای كنترل اینترنت، شركت مخابرات از هزینه‌های خود كاست تا مشتركین بیشتری را جذب كند.
در ۴ سال گذشته، عملا تنها راه اتصال به شبكه اینترنت جهانی، شركت ارتباطات داده‌ها یا ICP ها بودند. تا پیش از سال ۸۴، ارتباطات شركت ارتباطات داده‌ها از طریق فیبر نوری به بندر فجیره و از آنجا به شبكه جهانی فلگ(Flag) متصل می‌شد و تمامی ICP ها از طریق اتصالات ماهواره‌ای به شبكه اینترنت متصل بودند.
از اوائل سال ۸۴ و تعدیلی كه در قیمت‌های اینترنت با سرعا بالای ۱۰Mbps به وجود آمد، عملا برای ICPها به صرفه بود كه پهنای باند مورد نیاز خود را از طریق شركت ارتباطات داده‌ها وبه وسیله فیبرنوری تامین كنند.
اما ارائه خدمات دسترسی به اینترنت درایران به كاربران انتهایی، خود بحثی جداگانه دارد. عملا تا پیش از سال ۸۴ اكثر كاربران اینترنتی، اتصال خود را از طریق سیستم تلفنی(Dial-UP) انجام می‌دادند و این روش، تنها روش دسترسی به اینترنت در كشور بود. اما پس از آن و با فعال شدن شركت‌های PAP و شركت‌های ارائه دهنده خدمات اینترنت زیرمجموعه آنها، اتصال به اینترنت از طریق تكنولوژی ADSL نیز فراهم شد. در حال حاضر ۱۱ شركت دارنده پروانه PAP در كشور بیش از ۱۵۰ هزار پورت در سراسر كشور ایجاد كرده‌اند. اما نكته جالب اینجاست كه شاید ۵% از این ظرفیت نیز تاكنون استفاده نشده باشد!
با وجود سرمایه‌گذاری فراوان بخش خصوصی در این زمینه، و همچنین مزایای بیشمار این سرویس نسبت به سرویس Dial UP استقبال كم كاربران از این سرویس جای سوال دارد. شاید مهم‌ترین دلیل عدم استقبال مردم از این تكنولوژی، هزینه بالای این خدمات باشد. استفاده از این خدمات حداقل ماهانه ۲۵ هزار تومان بابت هزینه خرید پهنای باند، و ۴۸۰۰ تومان بابت هزینه‌های مخابراتی برای كاربر خرج برمی‌دارد. این هزینه بالا را حتی مدیران شركت مخابرات نیز قبول دارند.
مهندس وفا غفاریان، مدیر عامل شركت مخابرات ایران در مصاحبه‌ای درباره خدمات ADSL و هزینه‌های آن به ایسنا گفت: «در این مورد، بحث قیمت، یكی از مباحث اساسی مطرح در این زمینه به شمار می‌رود، به طوری كه هزینه‌ای كه به واسطه اشتراك به ADSL تحمیل می‌شود، با هیچ مقیاسی در سبد هزینه‌های خانوار نمی‌گنجد. همچنین بحث كاربری و كاربردهای خطوط ADSL هم از نكات اساسی دیگر به شمار می‌رود، زیرا تنها استفاده از خطوط ADSL اتصال به شبكه اینترنت و پست الكترونیكی است.»
اما چرا هزینه ADSL در ایران گران است؟ پیش از نگارش این مطالب در اینترنت درباره قیمت این خدمات جست‌وجو كردم. جالب اینجا بود كه برای مثال در كشوری مانند افریقای جنوبی، می‌توان سرویس پایه ADSL را با هزینه ماهانه ۱۰ دلار خریداری كرد، یا هزینه این سرویس دركشوری مانند هند حدود ۱۵ دلار است. اما دلیل بالا بودن هزینه این سرویس در ایران به مسائل مختلفی بازمی‌گردد. شاید مهم‌ترین دلیل بالا بودن هزینه این خدمات، گران بودن پهنای باند در ایران است. شركت ارتباطات داده‌ها یك لینك ۱۰۰Mbps را با قیمت حدود ۲۵ هزار دلار خریداری می‌كند و شركت‌های داخلی مجبورند بابت همین پهنای باند، بیش از ۷۰ میلیون تومان ( حدود ۸۰ هزار دلار) به شركت ارتباطات داده‌ها پرداخت كنند!
نكته دیگر، هزینه سربار ماهانه حدود ۴۸۰۰ تومان روی خطوط تلفنی است كه از خدمات ADSL تحت عنوان آبونمان دریافت می‌گردد. به طور معمول در دنیا رسم بر این است كه درآمد به ازای سرمایه‌گذاری یا كار حاصل می‌شود. اما متاسفانه این تفكر در شركت مخابرات وجود ندارد و این شركت با توجه به انحصاری كه در اختیار دارد، از بسیاری از سرویس‌ها و خدماتی كه برای این شركت هزینه‌ای دربرنداشته، در آمد كسب می‌كند. درباره دریافت این هزینه نیز وضعیت به همین شكل است.
شركت‌های مخابرات استانی بابت نصب تجهیزات شركت‌های PAP در محوطه مراكز تلفنی از آنها هزینه‌ای دریافت كرده‌اند. ایجاد یك ارتباط ADSL بر روی خطوط مخابراتی بسیار ساده است. كافی است تنها یك زوج سیم كابل تلفنی مشترك را از MDF مركز به محل نصب تجهیزات شركت PAP متصل كند. تنها كاری كه در راه‌اندازی این سرویس بر عهده شركت مخابرات است، ایجاد این اتصال است و بابت این اتصال ساده، سالاننه ۶۰ هزار تومان در آمد كسب می‌كند!
به نظر می رسد كه اگر مدیران شركت مخابرات قصد دارند این سرویس عمومی شود، می‌بایست اندكی از سود خود صرفنظر كنند و هزینه‌های مربوط به این سرویس را منطقی‌تر از مردم و شركت‌ها PAP دریافت كنند.
نكته دیگر درباره اینترنت در ایران، فیلترینگ گسترده سایت‌های خبری، سرگرمی، علمی، وبلاگ‌ها و.... است.
چندی پیش ایمیلی از یكی از خوانندگان به دستم رسید كه از قضا دارنده فروشگاه لوازم بهداشتی بود كه سایتی در زمینه فروش وسائل پیشگیری از بارداری راه‌اندازی كرده بود. وی با اشاره به فروش این وسائل در داروخانه‌های كشور از یكسو، و نیاز به فرهنگ‌سازی در این زمینه و رشد چشمگیر مبتلایان به ایدز، از من خواسته بود تا درباره فیلتر شدن سایتش در اینترنت و همچنین كلیدواژه‌های آن مطلبی بنویسم. با وجودی كه تمامی صحبت‌های این فرد منطقی بود، اما پاسخی برای این درخواست وی نداشتم. چرا كه شخصا بارها برای جست‌وجوی كلماتی بسیار تمیزتر از این موارد به مشكل برخورده‌ام!
برای مثال واژه «دانشجو» یا «دختر» در برخی از ICP ها فیلتر شده است. با سیستم فیلترینگ بسیاری از ICP ها عملا دسترسی به مطالب پزشكی غیرممكن است و به نظر می‌رسد سختگیری تا این حد اندكی افراطی باشد.
سال ۸۳ و پس از فیلتر شدن سایت Orkut در ایران، بسیاری از علاقه‌مندان به این سایت مجبور به استفاده از دیگر سایت‌های از این دست شدند، هر چند كه فیلتر شدن سایت‌های دوست‌یابی به طور مداوم ادامه داشت. تجربه سال‌های گذشته نشان داده است كه سختگیری‌های اینچنینی ناموفق است. هر چند شركت مخابرات در زمینه فیلترینگ تنها به عنوان یك مجری عمل می‌كند، اما می‌تواند به عنوان مشاور فنی، عواقب این سختگیری‌ها را به تصمیم گیرندگان فیلترینگ كشور گوشزد كند.
در حال حاضر راه‌اندازی ارتباط ماهواره‌ای به اینترنت چیزی حدود ۷۰ الی ۱۲۰ هزار تومان هزینه دارد و حدودا با ماهی ۲۵ هزار تومان(ارزان‌تر از هزینه خدمات ADSL) می توان سرویس ماهانه را خریداری كرد. علاوه بر سرعت بالای این سرویس، هیچگونه فیلتری در استفاده از این خدمات وجود ندارد و شخص به راحتی تمامی سایت‌های مورد نظر خود را می‌تواند مشاهده كند. اعتقاد دارم كه اگر اندكی هزینه این سرویس كاهش پیدا كند ( كه در سال‌های آینده، این اتفاق صددرصد خواهد افتاد) بسیاری از كاربران به استفاده از این روش هجوم خواهند برد و عملا سیستم فیلترینگ كشور بلااستفاده خواهد ماند. آن زمان است كه باید برای شركت‌های داخلی ارائه كننده خدمات اینترنت مرثیه خواند و این موضوع، بسیار نگران كننده است.
حافظه تاریخی در زمینه استفاده از وسایلی همچون ویدئو یا تلویزیون ماهواره‌ای، نشان داده است كه محدودیت زیاد، عملا نتیجه معكوس خواهد داد. پس لااقل برای حفظ سرمایه‌های كشور هم كه شده، از تصمیم گیرندگان فیلترینگ سایت‌ها بخواهید طبق قانون شورای انقلاب فرهنگی سایت‌ها را فیلتر كنند و از اعمال نظر شخصی در این زمینه پرهیز نمایند.

علی مولوی - دنیای كامپیوتر و ارتباطات
[e-mail] دوشنبه، ۱ اسفندماه ۱۳۸۴

منبع : اخبار فناوری اطلاعات ایتنا